KENTSEL MEKÂNIN ÜRETİM SÜRECİNDE TARİHSEL ve KÜLTÜREL MİRAS

Yıl 2014, Cilt: 20 Sayı: 78, 71 - 82, 01.08.2014

F. Ayşın K. Turhanoğlu

Öz

Sermaye, kendi üretim ve yeniden üretim mekânlarını kentsel yapılı çevre aracılığıyla inşa
etmektedir. Mekânın, meta üretiminin nesnesi haline geldiği kentsel süreçte, gayrimenkul,
finans, inşaat ve turizm gibi üretkenliği olmayan alanlar sermayenin başlıca yatırım alanları
olmakta ve üretim sürecinde mekân, politikacılar, ekonomik çıkarlar ve plancılar tarafından
örgütlenmekte ve kontrol altına alınmaktadır. Bu bağlamda, tarihi kent merkezleri, tarihi
dokusu ve geleneksel kültür ürünleriyle, sermayenin yatırım alanları haline gelmekte ve
tarihsel gelenek, turizme yönelik mekânların üretilmesiyle yeniden düzenlenmektedir. Bu
süreç tarihi evlerin ve yapıların restorasyonunu, yenilenmesini, çevrenin düzenlenmesini ve
geleneksel el işçiliği ürünlerinin üretilmesini, sergilenmesini ve satılmasını içermektedir.
Tarihi ve kültürel mirasın, mekânın üretim sürecinde, kentsel yapılı çevrenin bir parçası
olmasıyla miras, önemli bir endüstri haline gelmektedir. Bu çalışma, tarihi kent dokusunun ve geleneksel kültür ürünlerinin turizmine yönelik dönüştürülmesini ele alarak mekânın üretim
sürecinde, kentsel yapılı çevrenin inşası ve tarihsel ve kültürel miras ilişkisini çözümlemeyi
amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Mekanın üretimi, Tarihsel ve kültürel miras, Tarihi kent merkezi, Miras endüstrisi

Historical and Cultural Heritage in the Production Process of Space

Öz

The capital constructs its own production and reproduction spaces through the urban built
environment. Non-productive sectors, such as real estate, finance, housing construction, land
speculation and tourism, create the main investment areas of capital in urban process wherein
the space becomes an object of the commodity production. In the production process, space is
organized and controlled by political rulers, economic interests, and planners. In this context,
old towns of the cities are becoming the investment areas of capital by their historical fabric
and traditional cultural products. Historical traditions are reorganized by the production of
tourism-oriented spaces. This process is comprised of restoration, renovation and landscaping
of historical houses and buildings; production, exhibition and sales of traditional handicraft.
Historical and cultural heritage becomes a part of urban built environment in the production
process of space. Thus, the heritage becomes an important industry. This study aims to
analyse the relationship between urban built environment and historical and cultural heritage
in the production process of space by dealing with tourism-oriented transformation of
historical fabric and traditional cultural products.

Anahtar Kelimeler

Production of space, Historical and cultural heritage, Old town, Heritage industry

Kaynakça

• Boratav, K. (2000). İktisat tarihi (1981-1994). S. Akşin (Yay. yön.), Bugünkü Türkiye 1980- 1995, Türkiye tarihi 5 (s. 161-213). İstanbul: Cem.
• Ercan, F. (2004). Sermaye birikiminin çelişkili sürekliliği. N. Balkan ve S. Savran (Haz.), Neoliberalizmin Tahribatı (s. 9-43). İstanbul: Metis.
• Gottdiener, M. (1993). A Marx for our time: Henri Lefebvre and the production of space. Sociological Theory - A Journal of the American Sociological Association, 11(1), 129- 134.
• Harrison, R. (2013). Heritage: Critical approaches. New York: Routledge.
• Harvey, D. (1982). The limits to capital. Oxford: Blackwell.
• Harvey, D. (1985). The urbanisation of capital. Baltimore: Johns Hopkins University Press.
• Harvey, D. (1997). Postmodernliğin durumu. İstanbul: Metis. Hewison, (1987).
• Karasu, C. (2012). Eskişehir’e göçler ve göçmenler. Sözlü tarih çalışması, Kent Belleği Müzesi, Eskişehir.
• Kiper, P. (2004). Küreselleşme sürecinde kentlerimize giren yeni tüketim mekânları ve yitirilen kent kimlikleri. Planlama, 4, 14-18.
• Lefebvre, H. (1976). Survival of capitalism. Londra: Macmillan.
• Lefebvre, H. (1979). Space: Social product and use value. J. Freiberg (Ed.), Critical sociology: European Perspective. NewYork: Grossman.
• Lefebvre, H. (1991). Production of space. Cambridge: Blackwell.
• Lefebvre, H. (2003). The urban revolution. Minneapolis: University of Minnesota Press.
• Lowenthal, D. (1998). The heritage crusade and the spoils of history. Cambridge: Cambridge University Press.
• Merrifield, A. (2005). Metropolitan birth pangs: Reflections on Lefebvre’s the urban revolution, International Journal of Urban and Regional Research, 29(3), 693-702.
• Moore, H. L. (1996). Space, text, gender, New York: Guilford.
• Ortaylı, İ. (2012). Eskişehir Osmanlı tarihi. Sözlü tarih çalışması, Kent Belleği Müzesi, Eskişehir.
• Shields, R. (1988). An English précis of Henri Lefebvre’s ‘La roduction de l’espace’. Urban and Regional Studies Working Paper 63. http://www.carleton.ca/~rshields/prodspac.txt
• Smith, L. (2006). Uses of heritage. New York: Routledge.
• Şengül, H. T. (2001a). Sınıf mücadelesi ve kent mekânı. Praksis, 2, 9-31.
• Şengül, H. T. (2001b). Kentsel çelişki ve siyaset. İstanbul: Demokrasi Kitaplığı
• Tapan, M. (1998). Cumhuriyet döneminde doğal ve kültürel varlıklarını koruyamamanın korunması. Y. Sey (Ed.), 75 Yılda değişen kent ve mimarlık (s. 199-207). İstanbul: Tarih Vakfı.
• Urry, J. (1999). Mekanları tüketmek. İstanbul: Ayrıntı.
• Urry, J. (2009). Turist bakışı. Ankara: BilgeSu.
• Kentleşme Şurası (2009) Kentsel miras, mekân kalitesı̇ ve kentsel tasarım komisyon raporu, T.C. Bayındırlık ve İskân Bakanlığı, Ankara.
• http://www.kulturvarliklari.gov.tr/TR,44395/dunya-miras-gecici-listesi.html
• http://www.kulturvarliklari.gov.tr//TR,44423/dunya-miras-listesi.html
• http://www.tbmm.gov.tr/kanunlar/k5366.html
• http://www.odunpazari.bel.tr/ProjeGruplari.aspx?ID=1
• http://www.odunpazari.bel.tr/ProjeGruplari.aspx?ID=3