Bir tütün köyünde tarımsal dönüşüm ve kadın emeği

Yıl 2016, Cilt: 22 Sayı: 86, 141 - 156, 01.05.2016

Faik Gür

Öz

Orta büyüklükte bir Türk köyünde büyüdüm. Köy, İç Ege yöresindeydi. Yöre toprağı

görece verimsiz ve çorak olmakla birlikte 1960’lardan itibaren en iyi kalite tütün üretilmekteydi.

Sulama sistemleri olmadığı için pamuk ve benzeri ürünlerin yetiştirilmesine toprak uygun

değildi. Ancak Banaz Çayı kıyısında bulunan bir miktar verimli ve sulanabilir arazide üzüm

ve bazı sebzeler yetiştirilebiliyordu. Üretimi 2000 yılında sınırlanana kadar tütün dışındaki

tüm tarımsal üretim faaliyetlerinin köy ekonomisi üzerindeki etkisi hayli sınırlıydı. 1980

ve 1990lardaki tütün üretiminde uzmanlaşma, köyün ekonomik faaliyetlerindeki metalaşma

süreçlerini yoğunlaştırdı. Örneğin, köyün geçimlik düzeyi meta düzeyine dönüştü. Geçimlik

düzeyindeki mal ve hizmetlerin çoğu metalaştı. Süt, yumurta ve ekmek gibi bu alana ait

ürünler köy bakkalında satılır oldu. Bu makalede, köydeki metalaşma süreçlerindeki emek

ve hizmet arzının çoğunlukla ataerkil düzenin etkisinde örgütlenen kadın emeğine bağlı

olduğunu ileri sürüyorum. Mevcut yapıya karşın kadınların, karşılıklı emek değişimi ve

kadın yardımlaşma toplantıları gibi yollarla sosyal alanı nasıl kullandıklarını, varlıklarını

nasıl güçlendirdiklerini ve karar verme süreçlerinde nasıl yer aldıklarını inceliyorum.

Anahtar Kelimeler

Tütün, tarım, kadın emeği, iş bölümü, metalaşma, toplumsal dönüşüm

Kaynakça

• Akşit B., & Keyder, Ç. (1981). Kırsal Dönüşüm Tipolojisi. Yeni İmece, 1(1), 8-13.
• Aydın, Z. (1986). Underdeveloped and Rural Structures in South-Eastern Turkey. London: Itaca Press
• Aydın, Z. (2010). Neo-liberal Transformation of Turkish Agriculture. Journal of Agrarian Change. 10(2), 149-187.
• Boratav, K. (2004). İstanbul ve Anadolu’dan Sınıf Profilleri. İmge yayınları
• Boratav, K., Mehmet Ecevit vd, (1994a) Ege Bölgesinde Tarımın Sosyo-ekonomik Yapısı, Destekleme Politikaları ve Tariş. Ankara: Türk Sosyal Bilimler Derneği
• Boratav, K., Mehmet Ecevit vd, (1994b) Tariş’e bağlı birlik ve kooperatiflerin delege ve yönetim kurulu üyelerinin toplumsal profili. Ankara: Türk Sosyal Bilimler Derneği
• Delaney, C. L. (1991) The seed and the soil: gender and cosmology in Turkish village society. Berkeley: University of California Press Ecevit, M. (1993). Rural Women and the Small Peasant Economy. Turkish Public Administration Annual. (17-19), 87-99. Ecevit, M. (1994). Tarımda Kadının Toplumsal Konumu: Bazı Kavramsal İlişkiler. Amme İdaresi, (2), 89-106. Henry, B. (2009). Tarımsal dönüşümün sınıfsal dinamikleri. Çev.: Oya Köymen. İstanbul: Yordam Kitap Kandiyoti, D.(1988). Bargaining with Patriarchy. Gender and Society, 2 (3), 274-290.
• Kandiyoti, D. (1984). Rural Transformation in Turkey and its implication for women’s status. Women on the move-Contemporary Changes in Family and Society içinde (ss.17- 29). Paris: United Nations.
• Kandiyoti, D. (1991). Islam and patriarchy: A comperative Perspective. Keddie &Baron içinde (Eds), Women in the Middle Eastern History. Yale University Press
• Kautsky, K. (1988). The Agrarian Question, Vol 1. London: Zwan
• Keyder, Ç. (1988). Türkiye Tarımında Küçük Meta Üretiminin Yerleşmesi. Şevket P., Toprak
• Z.(Eds.) içinde, Türkiye’de Tarımsal Yapılar, Ankara: Yurt Yayınları
• Keyder, Ç. (1983). Paths of Rural Transformation in Turkey. Journal of Peasant Studies. 11(1), 34-49.
• Keyder, Ç., & Zafer Y. (2013). Bildiğimiz Tarımın Sonu: Küresel İktidar ve köylülük. İstanbul: İletişim Yayınları
• Metin, Ö.(2011). Küçük Köylülüğe Sermaye Kapanı. Nota Bene Yayınları
• Scott, J. C. (1976). The Moral Economy of the Peasant: Rebellien and Subsistence in Southeast Asia. New Haven and London: Yale University Press
• Sirman, N. ( 1988a). Pamuk Üretiminde Aile İşletmeleri. Şevket P., Toprak Z.(Eds.) içinde, Türkiye’de Tarımsal Yapılar, Ankara: Yurt Yayınları
• Sirman N. (1988b). Peasants and Family Farms: The Position of Households in Cotton Production in a Village of Western Turkey. Unpublished doctoral dissertation, University of College London, London.
• White, J. B. (1994) Money makes us relatives : women’s labor in urban Turkey. Austin, TX: University of Texas Press