Elif Şafak’ın “Ustam ve Ben” ve Jose Saramago’nun “Filin Yolculuğu” Adlı Eserlerinin “Toplumsal Sınıf” Ekseninde Analitik Olarak İncelenmesi

Yıl 2015, Cilt: 21 Sayı: 84, 83 - 92, 15.11.2015

Ali Gültekin Onay Orcaan

Öz

İnsanlar ihtiyaçlarını gidermek ve doğaya hükmedebilmek için bir arada yaşarlar. Bi-

reyler arasında ve bireylerin meydana getirdiği gruplar arasında karşılıklı etkileşim vardır. 

Birey, toplumsal yaşamın bir parçasıyken, toplumsal yaşam da bireyin bir parçasıdır. O hal-

de, insanlar arasında gerçekleşen toplumsal iletişim ve sosyal ilişkiyi barındıran toplumsal 

sınıf olgusu, tarihin her devrinde bulunmaktadır. Bu bağlamda bizler de çalışmamızda, farklı 

dillere ve kültürlere ait olmakla birlikte, aynı yüzyılda geçen iki eserdeki ‘toplumsal sınıf’ 

kavramının eserlere nasıl yansıtıldığını göstermeye çalışacağız.  

Çalışmamızda işlevi, farklı dillerde kaleme alınmış iki yapıtı konu, düşünce ya da biçim 

bakımından incelemek; yapıtların ortak, benzer ve farklı yönlerini ortaya koymak; benzerlik 

ve farklılıkların nedenleri üzerine yorumlar getirmek olan Karşılaştırmalı Edebiyat bilimi 

çerçevesinde, Elif Şafak’ın ‘Ustam ve Ben’ ve Jose Saramago’nun ‘Filin Yolculuğu’ isimli 

eserleri, ‘toplumsal sınıf’ izleğinde, çoğulcu inceleme yöntemi çerçevesinde değerlendirile-

cek, sosyolojik ve tarihsel verilere dayandırılarak disiplinlerarası bir yaklaşımla ele alına-

caktır. 

İnsan ömründen uzun yaşayan toplum, bir devamlılığa sahiptir ve çeşitli değişkenlere 

göre sınıflanmaktadır. Yani, toplumsal sınıflar ortadan kalkmamakta, şekil değiştirerek de-

vam etmektedir. Bizler de, çalışmamızın sonucunda günümüz toplumlarındaki şekillerinebürünmeden önce, 16. yüzyıl Osmanlı ve Avrupa toplumlarındaki sınıfların tabakalaşma ek-

seninde nasıl olduğunu, birbirine ne denli benzerlikler ve farklılıklar gösterdiklerini tespit 

etmeye çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

Ustam ve Ben, Filin Yolculuğu

Kaynakça

• ŞAFAK, E. (2013). Ustam ve Ben, Doğan Yayıncılık, İstanbul.
• SARAMAGO, J. (2013). Filin Yolculuğu, Çev. Pınar Savaş, Kırmızı Kedi Yayınevi, İstanbul.
• İKİNCİL KAYNAKLAR
• Akgül, Mehmet. (1999). Türk Modernleşmesi ve Din, Çizgi Yayınları, Konya.
• Alpman, P. S. (2009). Toplumsal Sınıflar ve Eğitim. Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyoloji Bilim Dalı (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Konya.
• Bahri, H. İ. (2008). Sosyolojide Toplumsal Tabakalaşma, Uşak Yayınları, Ankara.
• Cin, H., Akgündüz, A. (1990). Türk Hukuku Tarihi, Timag Yayınları, İstanbul.
• Dönmezler, S. (1999). Toplumbilim, Beta Yayınları, İstanbul.
• Erenoğlu, D. (2011). “Kaşkay Türklerinde Sosyal Tabakalaşma”, Çukurova Üniversitesi Türkoloji Merkezi Dergisi, C. 6, No 4, s. 123-137.
• Güçler, M. S. (2005). Max Weber’de Sosyal Tabakalaşma Olgusu, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Gültekin, A. (2012). Türkiye’de Karşılaştırmalı Edebiyat Çalışmaları ve Karşılaştırmalı Edebiyat Eğitimi, Kırıkkale Üniversitesi IV. Uluslararası Karşılaştırmalı Edebiyat Bilimi Kongresi, s. 27-34.
• Huberman, L. (1990). Feodal Toplumdan Yirminci Yüzyıla, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Karaçelebizade A. (2003). Ravzatü‟l Ebrar Zeyli, Haz. Nevzat Kaya, TTK Yayınları, Ankara.
• Karpat, K. H. (2006). Osmanlıda Değişim, Modernleşme Ve Uluslaşma, İmge Kitabevi, Ankara.
• Katgı, İ. (2013). “Osmanlı Devletinde Padişahın Emriyle Katledilmiş Şeyhülislamlar”, International Journal of History, Vol. 5-3, pp. 85-115.
• Kerbo H. R. (2006). Social Stratification and Inequality: Class Conflict in Historical, Comparative and Global Perspective, Mc Graw - Hill Companies, New York.
• Keyder, Ç. (1983) Toplumsal Tarih Çalışmaları, Dost Yayınevi, Ankara.
• Kıvrım, İ. (2013). 17. Yüzyılda Bir Valide Sultanın Günlük Hayatı, International Journal of History, Vol. 5 – 2, pp. 243 – 262.
• Mardin, Ş. (1995) Türkiye’de Toplum ve Siyaset, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Narin, Ö. (2005) Sınıf: Analiz İçin Bir Tasnif Aracı Değil, Dönüştürücü Bir Özne, Kapitalizm ve Tür- kiye I: Kapitalizm, Tarih ve Ekonomi, Derleyen: Fuat Ercan, Yüksel Akaya, Türk Sosyal Bilimler Derneği Yayınları, Ankara.
• Taşpınar, İ. (2008). “Katolik Kilisesi ve Demokrasi: Fransız Devrimi Demokrasisinden Kilise İçi De- mokrasiye”, Köprü Dergisi, S. 104, 2-11.
• İNTERNET KAYNAKLARI
• Osmanlı Araştırmaları Vakfı. (2013). Osmanlı Devletinde Sosyal Tabakalaşma, (çevrimiçi) http:// www.osmanli.org.tr/yazi-1-22.html, 28 Nisan 2014.
• FrmArtuklu. (2013). Osmanlı Devletinin Ekonomik ve Sosyal Yapısı Hakkında Bilgi, (çevrimiçi) http://www.frmartuklu.net/tarihi-bilgiler/205650-osmanli-devletinin-ekonomi-ve-sosyal-yapisi- hakkinda-bilgi.html, 04 Mayıs 2014.