Bir Seyirci Araştırmasından Etnografik Deneyimler ve Hikâyeler

Yıl 2018, Cilt: 24 Sayı: 95, 13 - 34, 01.08.2018

Hasan Akbulut

Öz

Çoğunlukla metin merkezli olmakla eleştirilen film çalışmaları alanında seyirciyi

araştırmak, araştırma alanını da filmden, daha kapsayıcı olan sinemaya genişletmiştir.

Seyirci, bir filmin seyredeni, alımlayanı ve anlamlandıranı olmanın da

ötesinde, sinema salonuna gelip çeşitli koşullarda ve bağlamlarda filmi seyreder,

sinema salonunda diğer seyircilerle etkileşir, sinemaya gidiş-geliş yolunda farklı

bir dizi edimde bulunur. Sinemaya gitme deneyimi olarak adlandırılan bu süreç,

farklı tarihsel, toplumsal, ekonomik ve kültürel bağlamlarda çeşitlenir. 115K269

No’lu “Kültürel ve Toplumsal Bir Pratik Olarak Sinemaya Gitmek: Türkiye’de

Seyirci Deneyimleri Üzerine Bir Sözlü Tarih Çalışması” başlıklı TÜBİTAK projesi

verilerine dayanan bu makale, Türkiye’de seyircinin kitlesel olarak sinemaya

giderek film seyrettiği 1960’lı ve 1970’li yılları temel alarak, bu yıllardaki seyirci

deneyimlerini saptama ve açıklamada kullanılan sözlü tarih görüşmeleri sürecine

odaklanmaktadır. Sahada seyirciyle çalışırken, araştırmacı ve seyirci ekseninde yaşanan

etnografik deneyimleri konu edinen makalede, İstanbul, Ankara, Antalya ve

Kocaeli’nde yüz kişi ile yapılan sözlü tarih görüşmesi üzerinden, hem sahada seyirci deneyimleri hem de araştırmacıların sahada seyirciyle çalışırken yaşadıkları

deneyimleri özdüşünümsel biçimde yorumlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

sinemaya gitmek, seyirci, sözlü tarih, etnografik deneyim

Kaynakça

• Abrams, L. (2016) Oral history theory. New York: Routledge.
• Akbulut, H. (2016) “Sinemaya gitmek ve seyir: bir sözlü tarih çalışması”, Türk Film Araştırmalarında Yeni Yönelimler 12, (içinde) Yay. Haz. Deniz Bayrakdar. İstanbul: Bağlam, 231-252.
• Atay, T. (2017) “Sosyal antropolojide yöntem ve etik sorunu: klasik etnografiden diyalojik etnografiye doğru”, Moment Dergi: Hacettepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Kültürel Çalışmalar Dergisi, 4(1): 189-206. DOI: https://doi.org/10.17572/mj2017.1.189206. Erişim Tarihi 1 Ağustos 2017.
• Boym, S. (2009) Nostaljinin geleceği. (Çev. F. B. Aydar). İstanbul: Metis.
• Casetti, F. (2011) “Sinemasal deneyim”, (Çev. D. Kırmızı). Sinecine: Sinema Araştırmaları Dergisi, 2 (2): 81-93.
• Creswell, J. W. (2012) Educational research: Planning, conducting, and evaluating quantitative and qualitative research. 4. Ed. Boston: Pearson.
• Emerson, Robert M. vd. (2008) Bütün yönleriyle alan çalışması: Etnografik alan notları yazımı (Çev. A. E. Koca). Ankara: Birleşik.
• Gupta, A.; F. James (1997) Discipline and practice: ‘The field’ as site, method, and location in anthropology, Antrophological Locations: Boundaries and Grounds of a Field Science. Ed. AkhilGupta, James Ferguson. (s. 1-46). University of California Press: Berkeley, Los Angeles, California.
• Halbwachs, M. (2016) Hafızanın toplumsal çerçeveleri, Çev. B.Uçar. Ankara: Heretik. Hammersley, M.; Atkinson, P. (2007) Ethnography: Principles in practice. 3rd edition. London: Routledge. Hastrup, K. (2004) “Getting it right: knowledge and evidence in anthropology”, Anthropological Theory 4: 455-72. Hervik, P. (1994) “Shared reasoning in the field. reflexivity beyond the author”, Kirsten Hastrup & Peter Hervik (Ed.), Social experience and anthropological knowledge, (s. 78-100) London and NY: Routledge.
• Herzfeld, M. (1984) “the horns of the Mediterraneanist dilemma”, American Ethnologist: Jorunal of the American Ethnological Society, 11 (3): 439-454.
• Hirsch, M. (2001) “Surviving ımages: holocaust photographs and the work of postmemory”, The Yale Journal of Criticism, 14 (1): 5-37
• Huyssen, A. (1999) Alacakaranlık anıları: Bellek yitimi kültüründe zamanı belirlemek, (Çev. K. Atakay). İstanbul: Metis.
• Kondo, D. K. (1986) Dissolution and reconstitution of the self: Implications for anthropological epistemology, Cultural anthropology, 1: 74-96. Kottak, C. P. (2002) Antropoloji: İnsan çeşitliğine bir bakış, (Çev. S. Altuntek vd.) Ankara: Ütopya. Kuhn, A. (2002) An everyday magic: Cinema and cultural memory. London, New York: I.B. Tauris. us, G. E.; Fisher, Micahel M. (2013) Kültürel eleştiri olarak antropoloji: İnsan bilimlerinde deneysel bir an (Çev. B. Cezar). İstanbul: Koç Üniversitesi.
• Nahya, Z. Nilüfer; Harmanşah, Rabia (2016) “Kendini ve ötekini yazmak: Alan araştırması ve deneyim”, Etnografik hikâyeler: Türkiye’de alan araştırması deneyimleri (Ed. Z. N. Nahya, R. Harmanşah.) (s.17-34) Ankara: Metis. Olick, Jeffrey K. (2014) “Kolektif bellek: İki farklı kültür”, (Çev. M. Güneşdoğmuş). Moment Dergi, 1(2): 175-211. Sarlo, B. (2012) Geçmiş zaman: Bellek kültürü ve özneye dönüş üzerine bir tartışma. İstanbul: Metis.
• Summerfield, P. (1998) Reconstructing women’s wartime lives. Manchester, New York: Manchester University.
• Tedlock, B. (1991) “From participant observation to the observation of participation: The emergence of narrative ethnography”, Journal of Anthropological Research, 47(1), 69- 94.
• Thorne, B. (1980) “You still taken notes: Fieldwork and problems of ınformed consent”, Social Problems, 27 (3): 284-297.
• Thompson, P.l (1999) Geçmişin sesi: Sözlü tarih (Çev. Ş. Layıkel). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt.
• Tomsic, M. (2005) “Women’s memories of cinema-going: More than the only thing left to do in Victoria’s western district”, History Australia, 2 (1): 6-1-12. DOI number: http:// dx.doi.org/10.2104/ha040006.
• Tyler, S. (1986) “Post-modern ethnography: from document of the occult to occult document,” J. Clifford, G. Marcus (Ed.), Writing culture: The poetics and ethnography (s. 122-140). Berkeley, Los Angeles, London: University of California.