“KAFAMDA BİR TUHAFLIK” ROMANINDA KÜLTÜREL BİR ÖGE OLARAK BOZANIN ANLATILAŞTIRIMI

Yıl 2016, Cilt: 22 Sayı: 87, 31 - 42, 01.08.2016

Onur Bilge Kula

Öz

Bu çalışmada yorum bilim ve alımlama estetiği kuramından ve yönteminden

yararlanılarak, Orhan Pamuk’un “Kafamda Bir Tuhaflık” romanında içgöç kapsamında

Konya Ereğli’nin bir köyünden İstanbul’a gelen Mevlut figüründe betimlediği kent

kültürünün değişimi ve bu değişim sürecine uyum sağlamaya çalışan insan tipleri

çözümlenmiştir.

Romandaki anlatım uyarınca, içgöçün bir sonucu olarak İstanbul’un kıyılarında

yeni mahalleler ortaya çıkmış, böylece İstanbul kısmen köylüleşmiş, köyden gelenler

ise, İstanbul’un kent kültürüne uyum sağlamıştır. İç göçmenler, emek yoğun bir alan

olan hizmet sektörüne katılmak suretiyle varlık kurmuş ve yaşamlarını sürdürmüştür.

Romanın başkahramanı Mevlut, babasının yolunu izleyerek, boza ve yoğurt satıcılığı

işiyle ailesinin geçimini sağlamıştır. Kent kültürünün ve tarihinin korunmasını çok

önemseyen yazar, bu kapsamda kentin günlük yaşam kültürünü biçimlendiren öğeleri

serimlemiştir.

Çözümleme, romanın yazınsal merkezini oluşturan ve geleneksel bir kültür değeri

olan boza ve boza satıcısı Mevlut’un kafasındaki tuhaflıklara dayanmaktadır. Ayrıca,

Pamuk’un romanın asıl ve yan figürlerinin oluşturmada boza ve yoğurt satıcılarını

yakından tanımak amacıyla, onların günlük çalışma koşullarını gözlemlemiş ve anlatım

tarzlarından yararlanmıştır. Böylece “Kafamda Bir Tuhaflık” ses çoğulluğu ve metinler

arasılık niteliği kazanmıştır. Romanın bu niteliği, bu çalışmada araştırmaya katılmıştır.

Doğuştan İstanbullu olan romanın yazarı Orhan Pamuk’un kültürel belleğinde

boza ve benzeri kültür ürünleri yer etmiştir. Bu nedenle, İstanbul’un kültürel belleğini

oluşturan bu öğeler ve renkler çözümlemeye katılmıştır. Boza, romandaki betimleme

uyarınca, insanın özünde var olan eğlenme ve biraz dumanlanarak zaman geçirme

gereksinmesini karşılayan hafif alkollü bir içecektir.

Anahtar Kelimeler

İçgöç, kent kültürü, boza, tuhaflık, somut kültür değeri

Kaynakça

• Günay, Turhan vd. Orhan Pamuk İle ‘Kafamda Bir Tuhaflık’ Romanı Hakkına Söyleşi.
• Cumhuriyet Kitap, 11 Aralık 2014.
• Pamuk, Orhan. Saf ve Düşünceli Romancı. İstanbul: İletişim Yayınları, 2011.
• ——. Kafamda Bir Tuhaflık. İstanbul: YKY, 2014.