MİLLİ MÜCADELE DÖNEMİ TÜRKÜLERİ ÜZERİNE ÖRNEK BIR ÇALIŞMA

Yıl 2016, Cilt: 22 Sayı: 87, 85 - 114, 01.08.2016

Fatma Acun

Öz

Bu çalışmada, Milli Mücadele dönemiyle ilgili ve bu dönemde yazılmış olan türkülerden

altı adet türkü incelenmektedir. Milli Mücadele döneminde yazılan türkülere dair yeterli

ve sistematik bilgi mevcut değildir. Bu sebeple, haklarında düzenli ve detaylı bilgi toplana

bilinen altı türkü üzerine örnek bir çalışma yapılmıştır. Çalışma, sistemli ve her türküye

uygulanabilir, türküleri karşılaştırmalı olarak inceleme fırsatı veren ve böylece daha kolay

netice çıkarmaya yardımcı olacak biçimde belli kategoriler etrafında düzenlenmiştir. Bu kapsamda,

önce türkünün metni verilmiş, varsa farklı nüshaları karşılaştırmalı olarak incelenmiş,

ardından hikayesi anlatılmıştır. Türkünün tahlili kısmında ise, türküde geçen mekan, zaman,

insan ve motifler detaylı biçimde incelenmiştir. Amaç, Osmanlı Devleti’nin yıkılışının ardından,

yeni bir devlet kurmak üzere, milletçe verilen Milli Mücadele’nin, toplum katmanında

ne tür tesirlerinin olduğu ve toplumun buna nasıl tepki verdiğini, türküler üzerinden tespit

etmeye çalışmaktır. Çalışma sonunda varılan netice şudur; Türküler genellikle, bireysel

kahramanlıklar ve kayıpları konu edinmiş ve toplumun buna gösterdiği toplu tepkileri dile

getirmiştir. Toplumun beraberce ve birbirine kenetlenmiş biçimde ölüm-kalım mücadelesi

verdiğini anlatan türküler, zor zamanlarda toplumsal dayanışma örneğini sergilemekte ve

toplumsal bağların güçlülüğünü ifade etmektedir. Türkülere konu olan bireysel kahramanlar,

toplum hafızasında daha kolay yer ettiğinden, toplumun kahramanlıkları ve acıları da bu

bireysel kahramanlar üzerinden dile getirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Milli Mücadele, Türkü, sanat, edebiyat

Kaynakça

• AKDOĞU, Onur (2014), Bir Başkaldırı Öyküsü – Zeybekler Tarihi, Ezgileri, Dansları, kişisel yayın.
• AKER, M. Şefik (2006), 57nci Tümen ve Aydın Mili Mücadelesi (1918-1920), Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, Ankara.
• Atatürk’ün Bütün Eserleri, Cilt: 6 (1919-1920) (2001), Kaynak Yayınları: Ankara.
• GÖRGÜLÜ, İsmet (1993), On Yıllık Harbin Kadrosu 1912-1922, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Türk Tarih Kurumu Yayınları: Ankara.
• GÜLEN, Engin (2007), Kurtuluş Savaşı Yıllarında Balıkesir, Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• GÜVEN, Merdan (2009), Türküler Dile Geldi, Ötüken Yayınevi: İstanbul.
• KARADAVUT, Zekeriya, YEŞİLDAL Ünsal Yılmaz (2007), “Anadolu-Türk Folklorunda Geyik”, Millî Folklor, Yıl 19, Sayı 76, ss. 102-112.
• ÖZBEK, Mehmet (1975), Folklor ve Türkülerimiz, Ötüken Yayınevi: İstanbul.
• ÖZCAN, Hüseyin (2005), “Asya Toplumlarını Etkileyen Alevî/Bektâşî Kültüründe İnsanın Değeri”, I. Uluslararası Asya Felsefe Derneği Sempozyumu, Ekim 2005, İstanbul.
• ÖZKURT, Fatih (2008), Yörük Ali Efe’nin Hayatı, Milli Mücadele Tarihindeki Yeri ve Önemi, Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• SAK, Sabâ (2010), Kültürel Mirasın Korunmasında Turizmin Rolü: Efelik Alt Kültürü Üzerine Bir İnceleme, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayını: Ankara.
• SINAR, Alev (2007), “Bir Şehrin Edebiyata Yansıyan Acı Hikâyesi-Bursa”, Sosyal Bilimler Dergisi, Uludağ Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Yıl: 8, Sayı: XIII.
• ŞAKİR, Ziya (2011), Mahmut Şevket Paşa, Akıl Fikir Yayınları.
• Tanses, Hamdi (2006), Kurtuluş Savaşı Türküleri, Say Yayınları: İstanbul TBMM Gizli Celse Zabıtları, 23 Temmuz 1337 (1921), https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/
• TUĞLACI, Pars (1985), Osmanlı Şehirleri, Milliyet Yayınları: İstanbul.
• Türk İstiklal Harbi I, Mondros Mütarekesi ve Tatbikatı (1962), T.C. M.S.B. Genelkurmay Başkanlığı Harp Tarihi Dairesi Resmî Yayınları: Seri No: 1, Ankara.
• Türk İstiklal Harbi, IInci Cilt, Batı Cephesi, 4ncü Kısım, Kütahya, Eskişehir Muharebeleri (15 Mayıs 1921 - 25 Temmuz 1921), (1974), T.C. Genelkurmay Harp Tarihi Başkanlığı Resmî Yayınları: Seri No: 1, Ankara.
• Türk İstiklal Harbi, IVncü Cilt, Güney Cephesi (1966), T.C. Genelkurmay Başkanlığı Harp Tarihi Dairesi Resmî Yayınları: Seri No: 1, Ankara.
• VANDEMİR, Baki (2006), Türk İstiklal Savaşı’nda Sakarya’dan Mudanya’ya, Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları: Ankara.
• Zeybekler, (2014), İstanbul Çağdaş Turizm Folklor Gençlik ve Spor Kulübü Derneği: İstanbul.