‘Birlik ve Beraberlik ’ Oyunları: Yakın Dönem Dans Sahnesinde (Sıradan) Milliyetçi Semboller ve Temalar

Yıl 2016, Cilt: 22 Sayı: 88, 69 - 82, 01.11.2016

Berna Kurt

Öz

Türkiye’de halk dansları sahnesi, cumhuriyet rejiminin ilk yıllarından itibaren, ‘milli

kültür’ün sürekli yeniden kurgulandığı ve seyirciye hatırlatıldığı alanlardan biri olmuştur.

Folklor bilimi ile milliyetçilik ideolojisinin tarihsel eş zamanlılığının bir tezahürü olarak,

halk dansı sunumlarının gelişiminde ‘milli kültür’ün devlet eliyle inşası belirleyici olmuş;

bu alanı biçimlendiren milliyetçi kurgular daha sonraki yıllarda da sürekliliğini korumuştur.

Türkiye’deki halk dansı gösterilerinde sıradanlaşan / klişeleşen, dikkat çekmez ve sorgulanmaz

hale gelen Türk bayrağı, Atatürk görselleri gibi semboller ile yiğitlik, mertlik ve şehitlik

yüceltmeleri gibi temalar, Michael Billig’in tanımladığı şekliyle “banal milliyetçilik”in temel

unsuru olan “milli kimliğin unutulmuş hatırlatıcıları” haline gelmiştir.2000’li yıllarda, çoğu

önde gelen dans topluluğu, kurumu ya da organizasyonu tarafından sergilenen altı adet halk

dansı gösterisinin inceleneceği bu yazıda, bu gösterilerin ortak noktası olan “milli kimlik

hatırlatıcıları”nın izleri sürülecektir. Sıradan milliyetçiliğin halk dansı performanslarındaki

tezahürlerine değinilecek; sürekli yeniden üretilerek klişeleştirilen milliyetçi semboller ile

kurgular değerlendirilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

geleneğin icadı, hayali cemaatler, sıradan milliyetçilik, milli kültür hatırlatıcıları

Kaynakça

• Anderson, Benedict. (1993). Hayali cemaatler: milliyetçiliğin kökenleri ve yayılması, İstanbul: Metis Yayıncılık.
• Aydın, Suavi. (2009). Terzinin biçtiği bedene uymazsa: Türk kimliğinin yaratılması ve ulusal kimlik sorunu üzerine, Ankara: Maki Basın Yayın, Özgür Üniversite Kitaplığı: 811.
• Besimoğlu, S. (18 Temmuz 2010) Türkler: muhteşem gösteri, Türkiye’de Yeniçağ. 01.05.2012 tarihinde http://www.yg.yenicaggazetesi.com.tr/yazargoster.php?haber=14126 adresinden erişildi.
• Billig, Michael. (2002) Banal milliyetçilik, İstanbul: Gelenek Yayıncılık. Hobsbawm, Eric ve Ranger, Terence (yay.) (2006). Geleneğin icadı, İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Hobsbawm, Eric. 1993. Milletler ve milliyetçilik, 1780’den günümüze program, mit ve gerçeklik, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Kurt, Berna. (27 Temmuz 2010) Anadolu Ateşi, Shaman Dans Tiyatrosu …vd.: Geleneksel Danslar ‘‘Evrim’ Geçiriyor…Mimesis sahne sanatları portalı. 20.07.2015 tarihinde http:// mimesis-dergi.org/2010/07/anadolu-atesi-saman-dans-tiyatrosu-vd-geleneksel-danslarevrim- geciriyor%E2%80%A6/ adresinden erişildi.
• Öztürkmen, Arzu. (2010). Folklorla oynamak: yerellik, milliyetçilik ve ötekilerimiz, Herkül Millas (yay.). Sözde Masum Milliyetçilik içinde, (ss. 251-286) İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Öztürkmen, Arzu. (2003). Folklor oynuyorum, D. Kandiyoti, A. Saktanber (yay.) Kültür fragmanları/Türkiye’de gündelik hayat, içinde, (ss. 141-158) İstanbul: Metis Yayınları.
• Öztürkmen, Arzu. (1998) Türkiye’de folklor ve milliyetçilik. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Stokes, Martin. (1998). Etnisite, Kimlik ve Müzik, Folklora Doğru, Dans-Müzik-Kültür Çeviri- Araştırma Dergisi, 63. Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• (22 Haziran 2011) Sinan Çetin’den Gülen’e olimpiyat teşekkürü, Zaman gazetesi, 28.10.2011 tarihinde http://www.zaman.com.tr/multimedya.do?tur=video&aktifgaleri=10474 adresinden erişildi.
• (27 Temmuz 2010) Sabah gazetesi resmi internet sitesi, Hıncal Uluç, “Bir Anadolu Zaferi”, 3 Temmuz 2010, http://www.sabah.com.tr/Yazarlar/uluc/2010/07/03/bir_anadolu_zaferi.