KIBRIS TÜRK SÖZ VARLIĞININ BELGELENMESİNDE BENER HAKKI HAKERİ’NİN ÇALIŞ MALARI

Yıl 2016, Cilt: 22 Sayı: 88, 165 - 178, 01.11.2016

Gürkan Gümüşatam

Öz

Bu inceleme Kıbrıs Türk ağız araştırmalarına hizmet eden Bener Hakkı Hakeri ve

araştırmacının şahsında Hakeri’nin Kıbrıs Türkçesi Sözlüğü adlı eseri üzerine hazırlanmıştır.

Kıbrıs Türk ağızları üzerinde genel amaçla sözlük hazırlamak için işe koyulan ve

birkaç denemenin ardından konuyla ilgili ilk yayınını yapan Bener Hakkı Hakeri olmuştur.

Araştırmacının alanda ilk sözlük denemesini yapması ve Kıbrıs ağız araştırmalarında önemli

bir boşluğu doldurması, bu incelemede bizi onun sözlükçülük yanını ele almaya sevk etmiştir.

Hakeri’nin sözlük yayınını izleyen yıllarda Orhan Kabataş ve Mustafa Gökçeoğlu

hazırladıkları sözlüklerle Kıbrıs Türk söz varlığının tespit ve belgelendirilmesine devam

eder. İncelemede üç sözlük arasında yapılan karşılaştırmaların ardından elde edilen bulgular

sunulacak ve sözlükçülük ilkeleri doğrultusunda Hakeri’nin sözlükçülüğü değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Sözlükçülük, Kıbrıs Türk Ağızları

Kaynakça

• Argunşah, Mustafa (2009). “Kıbrıs Ağzıyla İlgili Yayınlanmış Çalışmalara Eleştirel Bir Bakış”, Kıbrıs Konuşuyor (hzl. Rıdvan Öztürk), İstanbul: Kesit Yayınları, s. 63-74.
• BOZ, Erdoğan (2006). “Sözlük ve Sözlükçülük Sorunu” Türkçenin Çağdaş Sorunları, s. 1-44.
• Demir, Nurettin (1999). “Ağız Sözlükçülüğü” Kebikeç: s. 67-75.
• Eren, Hasan (1963). “Kıbrıs’ta Türkler ve Türk Dili”, Onuncu Türk Dili Kurultayı Bildirileri, s. 37-50.
• ___________ (1971). “Kıbrıs Ağzının Kökeni”, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü = Milletlerarası Birinci Kıbrıs Tetkikleri Kongresi Türk Heyeti Tebliğleri, seri I, sayı A2, s. 347-359.
• Gökçeoğlu, Mustafa (1991). Kıbrıs Türk Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü, Lefkoşa: Galeri Kültür Yayınları.
• ___________ (1997). Kıbrıs Türk Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü, Lefkoşa: Galeri Kültür Yayınları.
• ___________ (2004). Kıbrıs Türk İkilemeleri ve Ses Yansımaları Sözlüğü, Lefkoşa: Kıbrıs Türk Eğitim Vakfı Yayınları.
• ___________ (2007). Kıbrıs Türk Takmaadlar ve Ünvanlar Sözlüğü, Lefkoşa: Gökçeoğlu Yayınları.
• ___________ (2008). Kıbrıs Türk Ağızları Sözlüğü, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Gökter, Bilge (2010a), Sözlükbilim Temelinde Türkiye’de Ağız Sözlükçülüğü (İlke ve Yöntemler). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara.
• ___________ (2010b). “Türkiye’deki Ağız Sözlüklerinde Yöntem Sorunları”.Türkiye’de ve Dünya’da Sözlük Yazımı ve Araştırmaları Uluslararası Sempozyumu, İstanbul: Kubbealtı Neşriyat, s. 442-454.
• Gümüşatam, Gürkan (2009), “Kıbrıs Ağzı Üzerine Hazırlanan Sözlükler ve Bu Sözlüklerdeki Yöntem Sorunlar”, Turkish Studies, V:17, s: 481-504.
• Hakeri, Bener Hakkı (2003). Hakeri’nin Kıbrıs Türkçesi Sözlüğü, Gazimağusa: Suna ve Ata Atun Mağusa Tarihini Araştırma ve Yazın Vakfı Yayını.
• Kabataş, Orhan (2007). Kıbrıs Türkçesinin Etimolojik Sözlüğü, Lefkoşa: Öncü Basımevi.
• Kocaman, Ahmet (1998). “Dilbilim, Sözlük, Sözlükçülük” Kebikeç, s. 111-114.
• Korkmaz, Zeynep (2000). “Türkiye’de Ağız Sözlükleri”, Türk Dili, S. 583, s. 7-13. TDK (1993). Derleme Sözlüğü, Ankara: TDK Yay.
• ___________ (2005). Türkçe Sözlük, Ankara:TDK Yay.
• Tor, Gülseren (2004). Mersin Ağzı Sözlüğü. Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi: 38.
• ___________ (2010). “Ağız Çalışmalarının Sözlük Bölümü Üzerine”.Türkiye’de ve Dünya’da Sözlük Yazımı ve Araştırmaları Uluslararası Sempozyumu, İstanbul: Kubbealtı Neşriyat, s. 358-381.
• Usta, Halil İbrahim (2007). “Türkçe Sözlük Hazırlamada Yöntem Sorunları” Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, c. 46, sayı 1, s. 223-242.