DİKİLİ’NİN KÖYLERİNDE CENAZE TÖRENLERİNİN DEĞİŞEN UYGULAMALARI

Yıl 2018, Cilt: 24 Sayı: 93, 123 - 137, 01.02.2018

Meryem Bulut

https://doi.org/10.22559/folkloredebiyat.2017.73

Öz

Bu makalede Dikili’nin köylerinde, ölüm sonrasına ilişkin geleneksel uygulamalardaki

değişimler değerlendirilmektedir. Geçiş ritüellerinden biri olan ölüm sonrasına ilişkin olarak

görülen uygulamalar, toplumlara göre farklılaşabilir. Dikili’nin köylerinde ölüm sonrasına

ilişkin uygulamalar değerlendirildiğinde; Ortaasya ile ilişkilendirilen geleneksel uygulamaların

Müslümanlık geleneği ile bağdaştırmacı olarak devam ettiği görülürken, bazı geleneklerin de

değişmeye başladığı saptanmıştır.

Modernleşme ile iletişim ve ulaşımda sağlanan kolaylıkların, geleneksel uygulamalarda

değişiklik yarattığı gözlenmiştir. Köylerin, Büyükşehir Belediyelerine bağlanması ile bir yandan

belediyenin sağladığı hizmetlerin köylere ulaşması, diğer yandan göç olaylarının yaşanması

ve köyden ayrılarak kentlerde yaşayanların yeni bilgileri köye taşımaları ile geleneksel

uygulamalardan bazılarının hızla yok olmaya başladığını belirtmemiz olanaklıdır. Diğer yandan

dışarı göç olayının diğer köylere göre daha az olduğu köylerde; geleneksel uygulamaların daha

yavaş değiştiği belirlenmiştir.

Köylerde yakın tarihe kadar “yeri kaybolsun” diye mezar yaptırılmaz, dolayısıyla mezarlık

ziyareti de yapılmazmış. Bir yandan göç edenlerin köye ziyaretleri aracılığı ile getirdiği yenilikler,

diğer yandan ulaşım ve iletişim alanında yaşanan değişimlerin kolaylıklar yaratması sonucunda;

köyde yaşayanların mezar yapımı ve ziyareti ile ilgili düşünce ve pratiklerinde geçmişe göre

farklılıkların oluştuğu gözlenmiştir.

Çalışma; Temmuz 2016’da Dikili’nin köylerinde yaşayan ve kendilerini Yörük ve Balkan

Göçmenleri, Çepni ve Roman olarak tanımlayanlar ile görüşülerek elde edilen bulgulara

dayanmaktadır. Ölüm sonrası uygulamalara ilişkin bilgiler, sözlü tarih yöntemi kullanılarak

görsel/işitsel kayıt altına alınmıştır. Kayıtlar deşifre edilerek; yorumlanarak değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Dikili’nin köyleri, cenazeyi yıkama, toprağa verme, cenaze yemekleri, yas, mezar

Kaynakça

• Artun, E. (1998). Tekirdağ Halk Kültüründe Geçiş Dönemleri Doğum-Evlenme-Ölüm. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 9-10, 85-l07.
• Artun, E. (2005). Türk Halkbilimi. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Bates, D. G. (1973). Nomads and Farmers: A Study of The Yörük Of Southeastern Turkey. Michigan: Museum Of Anthropology, Universtiy Of Michigan No.M52.
• Beydili, C. (2005). Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük. Ankara:Yurt Kitap-Yayın.
• Bulut, M. (2017). Identity Belonging Changes through Migration. New Trends and Issues Proceedings on Humanities and Social Sciences, 5:26-31.
• Büyükşahin, F. (2017). Kültür-Çevre Bağlamında Geleneksel Ekolojik Bilginin Korunmasının Önemi: Sarıkeçili Yörükler Örneği. Ankara Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Sosyal Çevre Bilimleri Anabilim Dalı. Basılmamış Doktora Tezi.
• Cohen, P. A. (1999). Topluluğun Simgesel Kuruluşu. M. Küçük (Çev.). Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Connerton, P. (2014). Modernite Nasıl Unutturur. K. Kelebekoğlu (Çev.). İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Çıblak, N. (2002). Anadolu’da Ölüm Sonrası Mezarlıklar Çevresinde Oluşan İnanç ve Pratikler. Türk Kültürü. Y.XL, S.474:605-614.
• Emiroğlu, K., Aydın, S. (2003). Antropoloji Sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Erdem Nas, G. (2015).Yörük Kültüründe Düğün-Doğum-Ölüm Adetleri ve Adlandırmaları (Anamur Örneği). Journal of Turkish Language and Literature, Volume:1, Issue: 2, 25-32.
• Ergun, P. (2013). Türk Kültüründe Ölümle ilgili Bazı Terimler. Milli Folklor, 25, 100, 134-148.
• Ersoy, R.(2014). Türklerde Ölüm ve Ölü ile İlgili Rit ve Ritüeller. Milli Folklor, 86-101.
• Gennep, A. V. (1960). The Rites of Passage. M. B. Vizedom- G. L. Caffee (Çev.). The University Of Chicago Press.
• İnan, A. (2015). Tarihte ve Bugün Şamanizm. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.8.Baskı.
• Kümbetoğlu, B. (2005). Sosyolojide ve Antropoloji de Niteliksel Yöntem ve Araştırma. İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Levy-Bruhl, L. (2006). İlkel İnsanda Ruh Anlayışı. O. Adanır (Çev.). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Levy-Bruhl, L. ( 2006). İlkel Toplumlarda Mistik Deneyim ve Simgeler. O. Adanır (Çev.). Ankara:Doğu Batı Yayınları.
• Matsubara, M. (2012). Göçebeliğin Dünyası. (K. Sugihara, Çev.) Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayını : 424.
• Öğel, B. (1984). İslamiyetten Önce Türk Kültür Tarihi: Orta Asya Kaynak ve Buluntularına Göre. Ankara: Atatürk Kültür, Tarih Yüksek Kurumu Türk tarih Kurumu Yayınları VII. Dizi. II.Baskı.
• Örnek, S. V. (1971). Anadolu Folklorunda Ölüm. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları.
• Örnek, S. V. (1977). Türk Halk Bilimi. Ankara: İş Bankası Kültür Yayınları, Folklor Dizisi 4.
• Örnek, S.V. (1995) 100 Soruda İlkellerde Din, Büyü, Sanat, Efsane.İstanbul:Gerçek Yayınevi. 3. Baskı
• Roux, J. P. (2012). Eski Türk Mitolojisi. Ankara: Bilge Su Yayınları.
• Sait, R. (2010). Türkiye’de Dernekleşme ve Balkan Göçmenleri. http://www. Gazete yenigun.com.tr.
• Türk, H. (2016). Kazakistan Kültürü. İstanbul: Doğu Kütüphanesi.
• Yalman (Yalgın). A. R. (1993). Cenup’ta Türkmen Oymakları I. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.