Türkiye Türkçesi Ana Ağız Gruplarını Belirleyen Özellikler Bakımından Batı Trakya Türk Ağızları

Yıl 2019, Cilt: 25 Sayı: 97, 183 - 205, 11.02.2019

Muharrem Özden

https://doi.org/10.22559/folklor.393

Öz

Türkiye Türkçesinin ağızları üzerine yapılan çalışmaların başlangıcı 19.
yüzyılın ortalarına kadar uzanmaktadır. İlk çalışmalar Türkiye dışındaki
araştırmacıların eserleridir ve daha çok metin derleyip yayınlama şeklindedir.
Daha sonra bölgelerin ağzının derlenip dil özelliklerinin incelenmesi
şeklindeki çalışmalar ağırlık kazanmıştır. Trakya bölgesi ve özellikle
Trakya’nın batı bölümü Anadolu ağızları üzerine yapılan incelemelerle
kıyaslandığında oldukça ihmal edilmiş görünmektedir. Bu çalışma, Leylâ
Karahan tarafından ortaya konan Anadolu Ağızlarının sınıflandırılmasındaki
ölçütlerin, Batı Trakya Türk Ağızlarının çok önemli bir bölümü olan İskeçe ve
Gümülcine ağızlarına uygulama denemesidir. Çalışmada İskeçe ve Gümülcine
ağızları, Karahan’ın çalışmasında belirttiği “Ana Ağız Gruplarını Belirleyen
Özellikler” bakımından değerlendirilmiştir. Bu değerlendirmede Doğu Grubu, Batı Grubu ve Kuzeydoğu Grubu ağızları ele alınmış, ayırt edici özellikleri
ortaya konmuştur. Batı Trakya Türk ağızları da bu ayırt edici özellikler
yönünden incelenmiştir. Çalışmanın sonuç kısmında elde edilen sonuçlar tablo
halinde sunulmuştur. Çalışmaya Batı Trakya’nın Meriç (Evros) bölümü dâhil
edilmemiştir.

Anahtar Kelimeler

Batı Trakya, Türk ağızları, Doğu grubu, Batı grubu, İskeçe

Kaynakça

• Ay, Ö. (2009). Türkiye Türkçesi ağızlarında fiil çekimi. Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Caferoğlu, A. (1946). Anadolu dialektolojisine dair bir deneme. Türk Dili Belleten, Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Caferoğlu, A. (1959). Die Anatolischen und Rumelischen dialekte. Philologiae Turcicae Fundamenta. C.I.
• Cin, T. (2009). Batı Trakya Türklerinin hukuki statüsü sorunları ve Avrupa Birliği. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(1), İzmir, 147-179.
• Eckmann, J. (1988). Dinler (Makedonya) Türk ağzı. TDAY Belleten 1960. Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Günşen, A. (2012). Balkan Türk ağızlarının tasnifleri üzerine bir değerlendirme. Turkish StudiesInternational Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic.Volume 7/4, 111-129.
• Hazai, G. (1960). Rumeli ağızlarının tarihi üzerine. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten.
• Hazai, G. (1963). Rumeli ağızları tarihinin iki kaynağı üzerine. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı.
• İmer, K. (2000). Türkçe’nin ağızlarının sınıflandırılmasında temel alınan ölçütler”. Türkçenin Ağızları Çalıştay Bildirileri (Haz. A. Sumru Özsoy-Eser E. Taylan), İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi. Karahan, L. (1996). Anadolu ağızlarının sınıflandırılması. Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Kiel, M. (2000). Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İskeçe md., C.22, İhvân-ı Safâ-İskit, Ankara.
• Korkmaz, Z. (1976). Anadolu ağızları üzerindeki araştırmaların bugünkü durumu ve karşılaştığı sorunlar. TDAY Belleten, 1975-1976.
• Kowalski, T. (1931). Osmanisch-Türkisch Dialekt”. Enzyklopadie des İslam IV, 1931.
• Memişoğlu, H. (2007). Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Pomaklar md., C.34, Osmanpazarı - Resuldar, Ankara: TDV.
• Mollova, M. (1999). Balkanlardaki Türk ağızlarının tasnifi. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten 1996. Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Nemeth, G. (1983). Bulgaristan Türk ağızlarının sınıflandırılması üzerine. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten 1980-1981, Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Nuri, C. (2013). Bulgar ve Pomak. (Çev. M. Kemaloğlu), Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 53(2), 421-431.
• Özden, M. (2016). Batı Trakya-Gümülcine ağız incelemesi (ses ve şekil bilgisi-Metinler-söz varlığı). Edirne: Trakya Üniversitesi.
• Şimşek Umaç, Z. (2010). Gaziantep Çepni ağzının Türkiye Türkçesi ana ağız gruplarını belirleyen özellikler bakımından değerlendirilmesi. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi. X(1).185-206.
• Şimşek, A. (2017). İskeçe ili ağızları (inceleme-metinler-dizin) (Yayımlanmamış Doktora Tezi).İzmir: Ege Üniversitesi Türk Dili ve Lehçeleri Anabilim Dalı. http://www.balkanincileri.gen.tr (Erişim Tarihi: 21.03.2018)