Öğretmenlerin Mesleki Doyum ve Örgütsel Bağlılık Düzeylerinin İş Stresi Düzeylerine Göre İncelenmesi

Yıl 2019, Cilt: 25 Sayı: 97, 213 - 229, 20.09.2019

Bedriye Alıcı Münevver Yalçınkaya

https://doi.org/10.22559/folklor.939

Öz

Çalışmanın amacı öğretmenlerin mesleki doyumları ile örgütsel bağlılık düzeyleri ve iş stresi düzeylerinin
incelenmesi ve öğretmenlerin mesleki doyumlarının bazı sosyo-demografik değişkenlere göre farklılaşıp
farklılaşmadığının tespit edilmesidir. Bu çalışma betimsel tarama modeline dayalı nicel bir araştırma modeli
ile ele alınmıştır. Çalışmanın örneklemini n=91 öğretmen oluşturmakta; çoğunluğu kadındır. Çalışma verileri
dört bölümde toplanmıştır; birinci bölümde kişisel bilgi formu, ikinci bölümde Mesleki Doyum Ölçeği
(MDÖ), üçüncü bölümde Öğretmenler İçin Örgütsel Bağlılık Ölçeği (ÖİÖBÖ), son bölümde ise İş Stresi
Ölçeği (İSÖ) yer almıştır. Verilerin analizinde aritmetik ortalama, normallik testi, t-testi, Pearson Momentler
Çarpımı Korelasyon Katsayısı, regresyon analizi, Mann – Whitney U testi ve Kruskal – Wallis testi teknikleri
kullanılmıştır. Analiz sonucunda öğretmenlerin mesleki doyum düzeyi ile örgütsel bağlılık düzeyi arasında
pozitif yönde, orta derecede anlamlı, iş stresi ile negatif yönde düşük derecede anlamlı bir ilişki bulunmuştur.
Örgütsel bağlılık ve iş stresi düzeylerinin mesleki doyum düzeyini anlamlı derecede yordamada anlamlı bir
model oluşturduğu tespit edilmiştir. Araştırma bulguları literatürdeki diğer çalışmalar ışığında tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Doyum, mesleki doyum, örgütsel bağlılık, iş stresi, teacher

Kaynakça

• Aktaş, A.M. (2001). Bir kamu kuruluşunun üst düzey yöneticilerinin iş stresi ve kişilik özellikleri. Ankara Üniversitesi SSF Dergisi, 56(4), 25-42.
• Aslan,H. (2006). Çalışanların iş doyum düzeylerine göre depresyon, benlik saygısı ve denetim odağı algısı değişkenlerinin incelenmesi (yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi. Ankara.
• Aslan, M., Bakır, A. A. (2014). Öğretmenlerin okullarındaki örgütsel bağlılığa ilişkin görüşleri. The Journal of Academic Social Science Studies, 25 (1), 189-206. Doi: http://dx.doi.org/10.9761/JASSS2249.
• Avşaroğlu, S., Deniz, M.E., A. Kahraman, (2005). Teknik öğretmenlerde yaşam doyumu iş doyumu ve mesleki tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14, 115-129
• Azeem, S., M. (2010). Job satisfaction and organizational commitment among employees in the Sultanate of Oman. Pschology. 1, 295-299. doi:10.4236/psych.2010.14038.
• Baltaş, Z. , Baltaş, A. (2015). Stres ve başaçıkma yolları (32. basım). İstanbul: Remzi Kitabevi. Bayrak, M. (2014). İlkokullarda eğitim veren sınıf öğretmenlerinin mesleki doyum ve tükenmişlik düzeyi (yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gaziantep Üniversitesi, Gaziantep.
• Bilge,F., Sayan,A., Kabakçı,Ö.F. (2009). Aile mahkemesi uzmanlarının meslek doyumları, yaşam doyumları ve ilişkilere yönelik inançlarının incelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(32), 20-31.
• Büyüköztürk, Ş. (2008). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (9. basım). Ankara: Pegem.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö.E., Karadeniz,Ş., Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri (20. basım). Ankara: Pegem Akademi.
• Bytyqi,F., Reshani, V., Hasani, V. (2010). Work stress job satisfaction and organizational commitment among public employees before privatization. Eropean Journal of Social Sciences. 18(1), 156-162.
• Demir, E., Saatçioğlu, Ö., İmrol, F. (2016). Uluslararası dergilerde yayımlanan eğitim araştırmalarının normallik varsayımları açısından incelenmesi. Curr Res Educ, 2(3); 130 – 148.
• Efeoğlu, İ.E., Özgen, H. (2007). İş-aile yaşam çatışmasının iş stresi, iş doyumu ve örgütsel bağlılık üzerindeki etkileri: ilaç sektöründe bir araştırma. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü dergisi, 16 (2), 237-254.
• Ergeneli, A., İlsev, A., Camgöz, S.M., Güler, B.K., Karapınar, P.B., Ekmekçi, Ö.T., Özgödek, M.F., Özgödek, D.G., Odabaşı, N.A., Borluk, N.A. (2014). İnsan kaynakları yönetimi. Ankara: Nobel.
• Getahun,T., Tefera, B.F., Burichew, A. H. (2016). Teacher’s job satisfaction and its relationship with organizational commitment in Ethiopian primary schools: focus on primary schools of Bonga Town. Eropean Scientific Journal. 12 (13),380-401. doi:10.19044/esj.2016.v12n13p380.
• Gümüştekin, G. E., Gültekin, F. (2009). Stres Kaynaklarının kariyer yönetimine etkileri. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23, 147-158.
• Karataş, S., Güleş, H. (2010). İlköğretim öğretmenlerinin iş tatmini ile örgütsel bağlılığı arasındaki ilişki. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2), 74-89.
• Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı. (2016). Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı Verileri. Lefkoşa.
• Kuzgun,Y., Bacanlı,F. (Ed.). (2012). Rehberlik ve psikolojik danışmada kullanılan ölçekler. Ankara: Nobel.
• Leka,S., Grıffiths,A., Cox, T. (2003). Work organization and stress. Switzerland: World Health Organization.
• Poyraz, K., Kama, B. (2008). Algılanan iş güvencesinin, iş tatmini, örgütsel bağlılık ve işten ayrılma niyeti üzerindeki etkilerinin incelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13 (2), 143-164.
• Sözcü Gazetesi (2016). PISA 2016 sonuçları : Türkiye’nin önceki PISA sonuçlarına göre geriledi. Erişim Tarihi: 09/07/2018, https://www.sozcu.com.tr/2016/egitim/pisa-2016- sonuclari-ve-turkiyenin-cozemedigi-matematik-1090252/.
• Srivastava, S. (2013). Job satisfaction and organizational commitment relationship: effect of personality variables. Vision. 17(2), 159-167. Doi:10.1177/0972262912483529.
• Sönmez, V., Alacapınar, F. (2014). Örneklendirilmiş bilimsel araştırma yöntemleri (3. baskı). Ankara: Anı.
• Taşdan, M., Tiryaki, E. (2008). Özel ve devlet ilköğretim okulu öğretmenlerinin iş doyumu düzeylerinin karşılaştırılması. Eğitim ve Bilim. 33 (147), 54-70.
• Uğur, A. (2015). Özel öğretim kurumlarında çalışan öğretmenler ile sınıf öğretmenlerinin mesleki doyum düzeylerinin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Giresun Üniversitesi: Giresun.
• Üstüner, M. (2009). Öğretmenler için örgütsel bağlılık ölçeği: geçerlik ve güvenirlik çalışması. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 1-17.
• Yelboğa, A. (2007). Bireysel demografik değişkenlerin iş doyumu ile ilişkisinin finans sektöründe incelenmesi. Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 1-18.
• Yücel, İ., Bektaş, C. (2012). Job satisfaction, organizational commitment and demographic characteristics among teachers in Turkey: younger is better?. Procedia – Social and Behavioral Sciences. 46, 1598-1608. doi:10.1016/j.sbspro.2012.05.346.