Sözlü Türk Kültürünün Yaşaması ve Aktarımında Hataylı Ozanların Rolü

Yıl 2019, Cilt: 25 Sayı: 100, 1011 - 1022, 22.11.2019

Ali Yakıcı Berrin Sarıtunç

https://doi.org/10.22559/folklor.1042

Öz

Ünlü Türk romancısı Cengiz Dağcı, bir yazısında “anayurt dediğin dildir aslında…”
biçiminde bir ifadede bulunur. Ünlü yazarın belirttiği gibi coğrafyaların vatan
haline dönüşmesinde dilin etkisinin önemli olduğu görülmektedir. Dilin canlı
olarak yaşadığı/ yaşatıldığı kurumlardan bir de halk ozanlığı/ âşıklık geleneğidir.
Yüzlerce yıl bulunduğu coğrafyada yaşayan insanların dili, gönlü ve yükselen sesi
olan ozanlar Türkçeyle doğumdan ölüme kadarki süre içinde bulunduğu insanının
yaşadıklarını şiirleştirmiş, böylece tarihe tanıklık ederken sözlü kültürle birlikte
eserlerini oluşturduğu Türkçenin de yaşamasına ve gelecek kuşaklara aktarılmasına
büyük ölçüde yardımcı olmuştur. Bu bakımdan bu bildiriyle Hataylı ozanların
yaşadıkları dönemde bulundukları bölgeye tanıklık edecek eserler oluştururken
bunlarla Türk kültürel kimliğinin yaşatılması ve geleceğe aktarılmasında
oynadıkları rolün fark edilmesi amaçlanmaktadır.
Bu çalışmayla, Hatay’da Türk kültür varlığının yaşaması ve Hatay’ın ebedi bir Türk
vatanı olarak devamında etkili olan ve gün ışına çıkmamış sözlü kültür ürünleri ela
alınıp işlenecektir. Bunlar içinde başta Kırıkhan ilçesi ve özellikle Ceylanlı Köyü
ozanları olmak üzere Sefil Molla, Sefil Hasan, Sefil Ahmet gibi kimileri Halep’te ikamet etmiş oradan Hatay’a gelmiş olan âşıkların yazmalarda yer alan şiirlerinin
Hatay’da bir kültür hazinesinin oluşumundaki rolü ve tesiri tartışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Hatay’da kültürel miras, Türk sözlü geleneği, halk ozanları, dil ve kültür aktarımı

Kaynakça

• Arat, R.R. (1986). Eski Türk şiiri. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Atsız, N. (1992). Türk edebiyatı tarihi. İstanbul: Baysan.
• Bahadır, S. (2016). Ceylanlı köyü türküleri. Ankara: Sonçağ.
• Başgöz, İ. (1977). Karacaoğlan. İstanbul: Cem.
• Başgöz, İ. (1968). İzahlı Türk halk edebiyatı antolojisi. İstanbul: Ararat.
• Ekmekçi, M. (2006). Yaşayan Çukurovalı âşıklar ve geleneğe tabi halk şairleri antolojisi. Adana: Adana Kültür Turizm Müdürlüğü.
• Elçin, Ş. (1988). Akdeniz’de ve Cezayir’de Türk halk şairleri. (ss. 280). Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü.
• Ergin, M. (2009). Dede Korkut Kitabı-I. Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Ergun, S.N. (1948). Karacaoğlan. (21. bs.) İstanbul: Maarif Kitaphanesi.
• Evliya Çelebi (1982). Seyahatnâme (Hatay-Suriye-Lübnan-Filistin). (İ. Parmaksızoğlu, Haz.). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı.
• Helmut de Boor (1981). Tarihte, efsanede ve kahramanlık destanlarında Attila. (Y. Önen, Çev.). Ankara: Türk Tarih Kurumu
• Karaer, M.N. (1980). Karacaoğlan. İstanbul: Tercüman 1001 Temel Eser.
• Konyalı, İ.H. (t.y.). Sefil Molla divanı. Antakya.
• Köprülü, F. (1986). Edebiyat araştırmaları. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Köprülü, M. F. (1980), Türk edebiyatı tarihi. İstanbul: Ötüken.
• Sakaoğlu, S. (2004). Karacaoğlan. Ankara: Akçağ.
• Sakaoğlu, S.- Duymaz, A. (2002). İslamiyet öncesi Türk destanları. İstanbul: Ötüken.
• Türkan, H. K.(2017). Âşık Duran Bebek. Konya: Kömen.
• Yakıcı, A. (2009). Ozan dili çevik olur/ Âşık edebiyatı yazıları. Ankara: Gazi.
• Yakıcı, A. (2005). Yahya Şükrü Lelik-Ceylanıma selam söyle. Ankara: Tisav.
• Yalman, A.R. (1977). Cenupta Türkmen oymakları I. Ankara: Kültür Bakanlığı.
• Yıldırım, D. (1998). Türk bitiği. Ankara: Akçağ