Sedat Veyis Örnek’in Öykülerinde Kadının Görünümü

Yıl 2019, Cilt: 25 Sayı: 100, 1107 - 1118, 22.11.2019

Koray Üstün

https://doi.org/10.22559/folklor.1044

Öz

Sedat Veyis Örnek (1929-1980), folklor üzerine yaptığı çalışmalarla iz bırakmış
bir bilim insanıdır. Örnek, akademik çalışmaların yanı sıra gençlik yıllarından itibaren edebiyatla da ilgilenmiş; lise yıllarında başladığı öykü denemelerini uzun
yıllar sürdürmüştür. Bu öykülerde gözlem ve tahlil gücünü yansıtan betimlemeler
dikkat çekmektedir. Yazar, gerek olay gerek durum merkezli kurguladığı öykülerinde merkeze insanı alarak yerilen, yüceltilen, zayıflıkları ve güçlülükleriyle farklı
perspektiflerden okunabilen anlatıcılar yaratmıştır. Bu anlatıcılar kendi dünyalarını
sunarken genellikle kadını bedensel bir meta olarak algılayarak eril bir söylemle
bedensel arzu nesnesi olarak tarif etmişler; mekânın anlatıcı üzerindeki izlenimleri
sırasında doğan panoramanın bir parçası şeklinde çizmişlerdir. Halkbilimci duyarlılığıyla edindiği izlenimleri, bilimsel çalışmalarının yanı sıra yazınsal faaliyetlerinde de bir kaynak olarak kullanan Sedat Veyis Örnek’in öyküleri kadın kimliği
odağa alınarak okunduğunda yazarın, başarılı gözlemlerini kurguladığı eril anlatıcı
aracılığıyla sunduğu görülmektedir. Örnek, şehir ve savaş izleklerini barındıran
pek çok ögeyi kullanarak kaleme aldığı anlatılarında mekânla birlikte değerini yitiren insanlığı kadın kimliği üzerinden somutlaştırmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türk öyküsü, Sedat Veyis Örnek, kadın kimliği, kadın, eril anlatıcı

Kaynakça

• Adak, H. (2011). Otobiyografik benliğin çok-karakterliliği: Halide Edib’in ilk romanlarında toplumsal cinsiyet. Kadınlar Dile Düşünce. İstanbul: İletişim.
• Arseven, T. (2015). Sedat Veyis Örnek’in öykücülüğü. folklor/edebiyat. XXI, S. 82, ss. 349-367.
• Aygün Cengiz, S., Bulut, M. ve Bayraktutan, G. (2017). Valizde kalanlar Sedat Veyis Örnek’in izleri. Ankara: Ankara Üniversitesi.
• Bozkurt, F. (2015). Bir ağabeyi anarken: Sedat Veyis Örnek, folklor/edebiyat. XXI, S. 82, ss. 75-92.
• Değe, E. (2018). Cumhuriyet dönemi Türk tiyatrosunda toplumsal cinsiyet (1960-1980). (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Doğan, A. (2013). 1940-1960 arası Türk hikâye ve romanı. Türk edebiyatı tarihine bir bakış. Ankara: Kurgan Edebiyat.
• Erdal, T. (2015). Sedat Veyis Örnek’in öykülerinde “mekân” algısı. folklor/edebiyat. (XXI cilt). S. 82, ss. 377-392.
• İleri, S. (1975). Türk öykücülüğünün genel çizgileri. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi. S. 286, ss. 2-29.
• Külahlıoğlu İslam, A. (2006). Öykü: 1920-1960. Türk Edebiyatı Tarihi. (IV. cilt) İstanbul: Kültür ve Turizm Bakanlığı.
• Oh, E . (2015). Kore savaşı edebiyatı bağlamında Sedat Veyis Örnek’in pirinçler yeşerecek oyununda savaş algısı ve kadınlar. folklor/edebiyat. (XXI. cilt). S. 82, ss. 319-333.
• Oktay, G. (2018). Türk romanında kadın ve toplumsal cinsiyet: Kimlik, sınıf, temsil (kadın yazarlar örneğinde 1877-1938). (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Çanakkale 18 Mart Üniversitesi, Çanakkale.
• Önertoy, O. (1984). Cumhuriyet dönemi Türk romanı ve öyküsü. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür.
• [Örnek], S. V. (1949). Bir kadın istiyorum. Sivas Hakikat Gazetesi. 19 Mayıs 1949. S. 80, ss. 3.
• Örnek, S. V. (2015). Acı bal. folklor/edebiyat. (XXI. cilt), S. 82, ss. 662.
• Örnek, S.V. (2015). Bir kahpeden ne beklenir. folklor/edebiyat. (XXI.cilt), S. 82, ss. 629-630.
• Örnek, S.V. (2015). Bir şehirden üç kişi. folklor/edebiyat. (XXI. cilt), S. 82, ss. 658-659.
• Örnek, S.V. (2015). Cam önünde. folklor/edebiyat. (XXI. cilt). S. 82, ss. 663-664.
• Örnek, S.V. (2015). Gece yarısından sonra. folklor/edebiyat. (XXI. cilt). S. 82, ss. 633.
• Örnek, S.V. (2015). Günahkârlara dair. folklor/edebiyat. (XXI. cilt). S. 82, ss. 634.
• Örnek, S.V. (2015). İlonka, saat dördü bilir misin?. folklor/edebiyat. (XXI. cilt). S. 82, ss. 640.
• Örnek, S.V. (2015). İlonka’ya mektup. folklor/edebiyat. (XXI. cilt). S. 82,ss. 665-666.
• Örnek, S.V. (2015). İlonka. folklor/edebiyat. (XXI. cilt). S. 82,ss. 635-636.
• Örnek, S.V. (2015). Köpekli kadın. folklor/edebiyat. (XXI. cilt). S. 82, ss. 678-682.
• Örnek, S.V. (2015). Kuzey-güney. folklor/edebiyat. (XXI. cilt). S. 82, ss. 660-661.
• Örnek, S.V. (2015). Mezarlıktan bir kaçış. folklor/edebiyat. (XXI. cilt). S.82, ss. 637.
• Örnek, S.V. (2015). Park. folklor/edebiyat. (XXI. cilt). S. 82,ss. 638-639.
• Örnek, S.V. (2015). Sabah. folklor/edebiyat. (XXI. cilt). S. 82, ss. 667-668.
• Örnek, S.V. (2015). Suda oynar balıklar. folklor/edebiyat. (XXI. cilt). S. 82, ss. 669-671.
• Örnek, S.V. (2015). Tabut. folklor/edebiyat. (XXI. cilt). S. 82, ss. 686-687.
• Örnek, S.V. (2015). Yelpaze. folklor/edebiyat. (XXI. cilt). S. 82, ss. 641-644