Yer Adları Açısından Bir İnceleme: Tosya’da (Kastamonu) Yer Adları

Yıl 2020, Cilt: 26 Sayı: 101, 41 - 54, 05.02.2020

Erol Topal Bilgin Ünal İbret

https://doi.org/10.22559/folklor.1158

Öz

oluşturmaktadır. Toponimi başta dil olmak üzere coğrafya, tarih, sosyoloji ve arkeoloji
gibi pek çok bilim dalının ilgilendiği disiplinler arası bir çalışma alanıdır. Dil,
tarih ve coğrafya araştırmalarında, mahalli tabirlerin ve coğrafi ünitelerin ortaya
çıkarılması açısından yer adları biliminin büyük rolü bulunmaktadır.
Tosya yöresi, coğrafi özelliklerinden ve Anadolu’nun merkezinde bulunduğundan
dışarıya fazlaca açılamamıştır. Böylece yörede Türk Dilinin yapısı bozulmamış;
Türk milli kültür ve gelenekleri günümüze kadar canlı olarak yaşatılabilmiştir. Bu
önemi sebebiyle Tosya yöresi yer adları açısından inceleme sahası olarak seçilmiş
ve literatüre katkı sağlamak amaçlanmıştır.
Çalışmada, öncelikle Kastamonu-Tosya ilçesi idari sınırlarını kapsayan coğrafyadaki
yer adlarının leksik-semantik tasnifi yapılmış, daha sonra bu yer adları yapı
ve kökenleri bakımından sınıflandırılmıştır. Kastamonu ilinin 21 ilçesi içerisinde
nüfusu en fazla olan Tosya’nın idari sınırları içerisinde toplam 230 yer adı tespit edilmiştir.
Tosya İlçesi’nde tespit edilen yer adlarının leksik-semantik tasnifi yapıldığında
en fazla yer adının coğrafi durumuna göre verilmiş adlardan oluştuğu görülmektedir.
Çalışmanın sonunda, sınıflandırılan yer adlarının verilişindeki etken
unsurlar üzerinde durulmuş ve yüzdelik dilimleri tabloda gösterilmiştir.

Anahtar Kelimeler

yer adları, ad bilim

Kaynakça

• Akar, A. (2006). Renge bağlı yer adlandırmalarında Muğla örneği. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 1 (20) , ss. 51-63.
• Aksan, D. (1995). Her yönüyle dil ana çizgileriyle dilbilim. Ankara: TDK.
• Bulut, S., Albayrak ,O., Oral, M., Bıçakcı, C. (2018). Giresun ili Tirebolu ilçesi meskûn yer adları üzerine bir inceleme. Turkish Studies, Vol. 13/28, F. 2018, pp. 1065-1102.
• Gökoğlu, A. (1952), Paflagonya. Kastamonu: Doğrusöz.
• Gündüz, Ö.A., Şenel, M. (2016). Yer adları (toponimi) açısından divanü lûgati’t-Türk. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, S. 32 (32), ss. 64-74.
• İbret, B.Ü. (2003). Çankırı’daki köy adları üzerine coğrafi açıdan bir inceleme. Marmara Coğrafya Dergisi, S. 7, ss. 53-80.
• İbret, B.Ü. (2003). Tarihi ipek yolu üzerindeki bir Anadolu şehri: Tosya (kuruluşu ve gelişmesi). Marmara Coğrafya Dergisi, S. 8, ss. 53-82.
• Sakaoğlu, S. (2001). Türk ad bilimi 1. Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Şahin, İ. (2007). Türkçe yer adlarının yapısı üzerine. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S. 32, ss. 1-14.
• Şahin, İ. (2015). Türkiye yer adbiliminde leksik-semantik sınıflandırma meselesi. Avrasya Terim Dergisi, S. 3(1), ss. 10-21.
• Şenel, M. ve Yavuz, S. (2013). Yer adları (toponim) terimleri sözlüğü. Turkish Studies, Vol. 8/8, Summer, pp. 2239-2254.
• TDK (2009). Türkiye’de halk ağzından derleme sözlüğü (1., 2., 3., 4., 5., 6. Cilt). Ankara: Türk Dil Kurumu.
• TDK (2005). Türkçe Sözlük. (11. bs.). Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Telli, B. (2018). Yer adları üzerine bir değerlendirme: Adıyaman ili Gölbaşı ilçesi örneği. Turkish Studies, Vol. 13/12, Spring 2018, pp. 507-526.
• Topal, E. (2015). Bazı kullanımlar için yeni bir kelime grubu önerisi: Eksiltili/eksik isim tamlaması x. Uluslararası Büyük Türk Dili Kurultayı, Ankara.
• Yediyıldız, B. (1984).Türkiye’de yer adı verme usulleri. Türk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri. Turizm Bakanlığı Millî Folklor Araştırma Dairesi S. 60, ss. 25-41