Farklı Yaşlar Benzer Kareler

Yıl 2020, Cilt: 26 Sayı: 102, 249 - 264, 03.05.2020

Çiğdem Kara M. Muhtar Kutlu

https://doi.org/10.22559/folklor.1179

Öz

Doğum günü fotoğrafı çektirme, doğum günü ritüeline eklenmiş modern bir gele-
nek olup aile fotoğrafı türü içinde değerlendirilir. Makalede, aynı ailenin iki farklı
kuşağından dört çocuğun doğum günlerine ait 1960’lar ve 1990’ların ilk yarısından
yedi fotoğraf incelenmektedir. Makalede, farklı yaşlardan farklı kişilerin doğum
günü fotoğraflarının neden benzer bir kareye sahip olduğu sorusuna yanıt aran-
maktadır. Fotoğraflar, Panofsky’nin ikonolojik ve ikonografik yöntemlerinden ya-
rarlanılarak incelenmektedir. Ama fotoğraflar değerlendirilirken, insanbilim alanı-
nın ana soru ve terimlerinin oluşturduğu bir bakış açısı kullanılmaktadır. Fotoğraf-
ların sahibi, biyografisi sözlü olarak kaydedilmiş olan Mustafa Muhtar Kutlu’dur.
Bu nedenle fotoğrafların anlamı, fotoğraflardaki gizli olan kişisel deneyimler ve
özgünlükler, fotoğraf sahibinin biyografisi aracılığıyla açığa çıkarılmaktadır. Ma-
kalede benzer karelerin, üç kalıbın uygulanmasıyla oluştuğu ileri sürülmektedir.
Bu kalıplardan ilki, portre sanatı kadar halk sanatında da kullanılan kalıp-tasvirdir.
Diğer iki kalıbı ise fotoğrafların çekilme nedeni olan ritüel ve aile imgesi oluştur-
maktadır. Bu üç tasvir kalıbı fotoğrafları ilk bakışta anlaşılabilir kılmaktaysa da onların değerini belirleyen tek etken değillerdir. Çeken gözün yaratıcılığı ve biraz
şans, fotoğrafları estetik açıdan özgünleştiren unsurlardır. Anlamsal değerse hem
fotoğrafların yansıttığı imgelerin etnografik nitelikleri, hem de sahiplerinin onlara
sığdırdığı anılarla ilgilidir.

Anahtar Kelimeler

aile fotoğrafı, kalıp tasvir

Kaynakça

• Berger, J. (2015). Bir fotoğrafı anlamak. B. Eyüpoğlu (Çev.). İstanbul: Metis.
• Bouquet, M. (2000). The family photographic condition. Visual Anthropology Review, Vol. 16. No. 1- Spring - Summer, pp. 2-19.
• Brunvand, J. H. (2006). Birthdays. American Folklore – An Encyclopedia. J.H. Brunvand (Ed.) pp. 170-172. New York: Garland.
• Burke, P. (2003). Tarihin görgü tanıkları. Z. Yelçe (Çev.). İstanbul: Kitap.
• Draaisma, D. (2012). Yaşlandıkça hayat neden çabuk geçer. G. Koca (Çev.). İstanbul: Metis.
• Erkonan, Ş. (2014). Aile fotoğrafları: Aile belleğinin kurgulanmasında fotoğrafın rolünü etnografik yöntemle incelemek. Moment Dergisi. S. 1(2), ss. 122-147.
• Eliade, M. (1993). Mitlerin özellikleri. S. Rifat (Çev.). İstanbul: Simavi.
• Fabian, J. (1999). Zaman ve öteki. S. Budak (Çev.). Ankara: Bilim ve Sanat.
• Gombrich, E. H. (2015). İmge ve göz. K. Atakay (Çev.). İstanbul: YKY. Hirsch, M. (1997). Family frames. Cambridge: Harvard University.
• Humphrey, T.C. (1991). A Family celebrates a birthday: Of life and cakes, We gather together - Food and Festival in American Life. T.C. Humphrey and L.T. Humphrey (Eds.) pp. 19-26. Logan: Utah State University.
• Jones, M. O. (1997). Art, folk. Folklore - Vol. I. T. A. Green (Ed.). pp. 56-61. Santa Barbara: ABC- CLIO.
• Kroeber, A. L. and C. Kluckhohn (1952). Culture - A critical review of concepts and definitions. Cambridge: The Museum.
• Lohmann, R. I. (2008). Introduction: Biographies of antropologists as anthropological data. Reviews in Anthropology, Vol. 37, pp. 89–101.
• Ortner, S. B. (1984). Theory in anthropology since the sixties. Comparative Studies in Society and History, Vol. 26, No. 1-Jan., pp. 126-166.
• Panofsky, E. (1995). İkonografi ve ikonoloji. E. Akyürek (Çev.). İstanbul: Afa.
• Reed-Danahay, D. (2005). Autobiography, intimacy, and ethnography. Handbook of Ethnography. (P. Atkinson, A. Coffey, S. Delamont, J. Lofland and L. Lofland (Ed.). pp. 407-425. London: Sage.
• Shamgar-Handelman, L. and Handelman, D. (1991). Celebrations of bureaucracy: Birthday parties in Israeli kindergartens. Ethnology, Vol. 30. No. 4, pp. 293-312.
• Turner, V. W. (1973). Symbols in African ritual. Science, Vol. 179. No. 4078, pp. 1100-5.
• Turner, V. W. (1979). Frame, flow and reflection: Ritual and drama as public liminality. Japanese Journal of Religious Studies, Vol. 6. No. 4, pp. 465-499.
• Ulu, M. (2013). Düğün ve aile fotoğrafları. İstanbul: Kitap.
• Wang, L., P. Alasuutari and J. Aro (2014). Aesthetic and family frames in the online sharing of children’s birthday photos. Visual Communication, Vol 13(2). pp. 191-209.
• Yıldırım, İ. (2013). Etnografik alan çalışmalarında görüntü kaydının kullanımı. Milli Folklor, Y. 25. S. 97, ss. 111-121.