Kent Kökenli Kadın Eğlencelerine Bir Örnek: Kerem’le Kız Kıza

Yıl 2020, Cilt: 26 Sayı: 103, 647 - 670, 01.08.2020

Aslı Büyükokutan Töret

https://doi.org/10.22559/folklor.1225

Öz

Sanayileşmeye paralel olarak başlayan kente göç, toplumların gündelik yaşamında ve eğlence şekillerinde değişmelere yol açmıştır. Kadınların çalışma hayatına katılması ve kadın işgücünün ülke kalkınmasındaki öneminin anlaşılarak bu yönde politikaların izlenmesi, kentlerde kadınların da eğlenceye duyduğu ihtiyacın nedenini ortaya koymaktadır. Ev ve iş hayatının neden olduğu stres, zorluk ve yorgunluktan kadınları uzaklaştıran, hoşça vakit geçirten eğlence ve bu ihtiyacın giderilme şeklini özellikle kültür değişmeleri bağlamında değerlendirmek gerekmektedir. Eskişehir il merkezinde hafta içinde gerçekleştirilen Kerem’le Kız Kıza adlı program, bu ihtiyaca yönelik kent kökenli eğlencelere bir örnektir. İcracısı konservatuvar mezunu olan ve ortalama üç saat süren programın her hafta dolu olması, kent kadınlarının yeni eğlence arayışı içinde olduklarını göstermektedir. Bilhassa kentteki üst gelir ve eğitim grubu mensuplarının yoğun ilgi gösterdikleri eğlencede, bazı geleneksel unsurları canlandırma ve yaşatma gayreti de dikkat çekmektedir. Makalede, Eskişehir’de sadece kadınların katılabildiği Kerem’le Kız Kıza adlı eğlence programı yapısal ve işlevsel bir yaklaşımla ele alınmıştır. “Katılma”, “gözlem” ve “mülakat” teknikleriyle elde edilen verilerden hareketle söz konusu programın, kadınların sosyalleşmesi, dayanışması, toplumsal baskı ve kontrol mekanizmasından kurtulması açısından önemli bir görevi yerine getirmekte olduğu görülmüştür. Kadınların, programın icracısının biyolojik cinsiyetinden rahatsız olmadıkları, onun koreografisi, sahne kostümü, repertuvarı, zenne ve dansçılarla yaptığı şovu ile eğlendikleri, kendisiyle fotoğraf çektirdikleri gözlemlenmiştir. İcracının şarkıcı ve eğitimci kimliğinin, cinsiyet kimliğinin önüne geçmesi hâlihazırda yerleşmiş olan toplumsal cinsiyet kodlarının kırılmaya başlaması hakkında da önemli ipuçları sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Eskiişehir, kent, eğlence, matine, yapı, işlev

Kaynakça

• 1. Sözlü Kaynaklar-1: Kerem Aksen, Ankara, 1988, Üniversite mezunu, Yüksek lisans öğrencisi. (10.02.2020).
• KK-2: Eylem Dereli Saltık, Balıkesir, 1977, Öğretim üyesi. (06.02.2020).
• KK-3: Yonca Ücal Bulut, Adana, 1987, Üniversite mezunu, Bankacı. (13.02.2020).
• KK-4: Hasret Demir Aran, Eskişehir, 1983, Üniversite mezunu, Abacı Grup Satış Pazarlama Koordinatörü. (13.03.2020).
• KK-5: Merve Atasoy, Konya, 1992, Çocuk Sağlığı ve Hastalığı Anabilim Dalı Araştırma Görevlisi. (27.02.2020).
• KK-6: Ezgi Baransel, Eskişehir, 1993, Çocuk Sağlığı ve Hastalığı Anabilim Dalı Araştırma Görevlisi. (27.02.2020).
• 2. Yazılı Kaynaklar: Akın, B. (2018). Kültürel bellek ve müzik. Eurasian Journal of Music and Dance, S. 13, ss. 101-117.
• And, M. (1977). Dünyada ve bizde gölge oyunu. Ankara: Türkiye İş Bankası.
• And, M. (1985). Geleneksel Türk tiyatrosu/köylü ve halk tiyatrosu gelenekleri. İstanbul: İnkilap.
• And, M. (2003). Oyun ve bügü Türk kültüründe oyun kavramı. İstanbul: Yapı Kredi.
• Assmann, J. (2001). Kültürel bellek, eski yüksek kültürlerde yazı, hatırlama ve politik kimlik. (A. Tekin, Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Bascom, W. R. (2005). Folklorun dört işlevi. F. Çalış, (Çev.). Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar. (M. Ö. Oğuz ve S. Gülçayır, Hzl.). Ankara: Geleneksel, C. 2, ss. 125-151. (Makalenin orijinali için bk. Bascom, W. R. (1954). Four functions of folklore. Journal of American Folklore. S. 67, ss. 333-349. Ayrıca bk. The study of folklore. (1965). (A. Dundes, Ed.). ss. 279-298.)
• Çobanoğlu, Ö. (2008). Halkbilimi kuramları ve araştırma yöntemleri tarihine giriş. Ankara: Akçağ.
• Ekici, M. (2008). Geleneksel kültürü güncellemek üzerine bir değerlendirme. Millî Folklor, 20 (80), ss. 33-38.
• Elçin, Ş. (1964). Anadolu köy orta oyunları (Köy tiyatrosu). Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü.
• Erdoğan, İ. (1999). Popüler kültür: kültür alanında egemenlik ve mücadele. Popüler Kültür ve İktidar. N. Güngör (Der.). Ankara: Vadi, ss. 18-53.
• Ersan, M. (2006). Türkiye Selçuklularında halkın eğlence hayatı. Tarih İncelemeleri Dergisi, 21 (2), ss. 77-92.
• Haviland, W. A. vd. (2008). Kültürel antropoloji. İ. Deniz ve E. Sarıoğlu (Çev.). İstanbul: Kaknüs.
• Kımışoğlu, Z. (2014). Geleneksel Kıbrıs Türk karagözünde hanım kız (sümbül hanım) tipi. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, S. 52, ss. 159-168. Koçak, Y. ve Terzi, E. (2012). Türkiye’de göç olgusu, göç edenlerin kentlere olan etkileri ve çözüm önerileri. Kafkas Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3 (3), ss. 163-184.
• Kottak, C. P. (2008). Antropoloji insan çeşitliliğine bir bakış. S. N. Altunkek vd., (Çev.). Ankara: Ütopya.
• Marshall, G. (1999). Sosyoloji sözlüğü. (O. Akınhay ve D. Kömürcü (Çev.). Ankara: Bilim ve Sanat.
• Ong, W. J. (2013). Sözlü ve yazılı kültür sözün teknolojileşmesi. S. Postacıoğlu Banon (Çev.). İstanbul: Metis.
• Özdemir, N. (1997). Türkiye’deki halk eğlenceleri ve kış eğlenceleri. V. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi Halk Müziği, Oyun, Tiyatro, Eğlence Seksiyon Bildirileri. Ankara: Kültür Bakanlığı, ss. 279-291.
• Özdemir. N. (2005). Cumhuriyet dönemi Türk eğlence kültürü. Ankara: Akçağ.
• Özdemir. N. (2007). Osmanlı tüketim kültürü, eğlence ve yazılı medya ilişkisi. Millî Folklor, 19 (73), ss. 12-22.
• Tezcan, M. (1977). Boş zamanlar sosyolojisi. Ankara: Doğan.
• TDK Türkçe Sözlük. (2005). Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Tylor, E. (1958). Primitive culture. New York: Harper Torchbooks.
• Uygur, H. K. (2019). Ankara ferfene günlerinin toplumsal cinsiyet bağlamında işlevsel olarak değerlendirilmesi. Millî Folklor, 31 (123), ss. 177-192.
• 3. İnternet Kaynakları -1: http://tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do;jsessionid=5qyFc16X13WppC4LhzTJTcvZXgm5rsvMLfv0SjGhljTTT54GTW27!1653867681?id=30707 (04.02.2020)
• URL-2: https://www.esgazete.com/magazin/kiz-kiza-kerem-eglencenin-yeni-adi-oldu-h169519.html (13.02.2020)
• URL-3:http://www.222park.com/tr/mekanlar/retro-hall (21.02.2020)