Melih Cevdet Anday’ın “İkaros’un Ölümü” Adlı Şiirinde Göstergelerarası Etkileşim ve Ekfrasis

Yıl 2020, Cilt: 26 Sayı: 104, 907 - 918, 01.11.2020

Hüseyin Soylu

https://doi.org/10.22559/folklor.1204

Öz

Göstergelerarasılık, yapı ve ortam açısından birbirlerinden farklı olan sanat
dallarının etkileşimini ve paylaşımını niteleyen eleştirel bir modeldir. Belirli bir
sanat yapıtı içerisinde ortaya çıkan türler arası estetik nitelikleri, vurguları ve
çağrışımları işaret eder. Bu anlamda göstergelerarasılık ortak bir estetik hafızadan
ve birikimden beslenir. Resim sanatı potansiyel olarak göstergelerarası yenidenüretime olanak tanıyan önemli bir estetik türdür. Özellikle yazınsal bağlamda
şiir ile yoğun bir ilişki içerisinde olmuştur. Ekfrasis, resim ve yazın arasındaki
göstergelerarası etkileşimin temel zeminidir. Görsel sanatların özellikle resmin,
sözel bir tasarımı ve yazınsal yeniden-üretimi anlamına gelir. Türk şiirinde ortaya
çıkan yenileşme hareketleri ile birlikte şiir, göstergelerarası etkileşim bağlamında
diğer sanat dallarıyla daha yoğun bir ilişki içerisine girer. Bu anlamda ekfrastik
yaratım süreci, estetik kapsamını modern şiir ile birlikte genişletir. Yaşlı Pieter
Bruegel, peyzaj tasarımları ve kırsal hayata ilişkin tasvirleri ile tanınan Rönesans
ressamıdır. “İkaros’un Düşüşü Sırasında Bir Manzara” adlı resmi ile Melih Cevdet
Anday’ın “İkaros’un Ölümü” adlı şiirine ilham kaynağı olmuştur. Bu çalışmada Melih Cevdet Anday’ın “İkaros’un Ölümü” adlı şiiri, Yaşlı Pieter Bruegel’in resmi
dikkate alınarak göstergelerarası etkileşim ve ekfrasis bağlamında incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

İkaros'un ölümü, göstergelerarası etkileşim, ekphrasis

Kaynakça

• Ağıl, N. (2012). Ekphrasis in Turkish poetry: A paragonal approach. Ankara: Journal of Turkish Literature, S.9, s.46-67.
• Ağıl, N. (2015). Ekphrasis. İstanbul: Simurg.
• Aktulum, K. (2016). Resimsel alıntı resimlerarası etkileşimler ve aktarımlar. Konya: Çizgi.
• Aktulum, K. (2017). What is intersemiotics? A short definition and some examples. International Journal of Social Science and Humanity, Vol. 7, No. 1.
• Alpers, S. (1972). Bruegel’s festive peasants. Simiolus: Netherlands Quarterly for the History of Art, 6(3/4), 163-176.
• Anday, M. C. (2016). Bütün şiirleri. İstanbul: Everest.
• Benton, M. (1997). Anyone for ekphrasis. Oxford University: British Journal of Aesthetics, Vol. 37, No. 4, pp.367-376.
• Bolla, De P. (2012). Sanat ve estetik. İstanbul: Ayrıntı.
• Buğra, H. B. (2000). Cumhuriyet döneminde resim-edebiyat ilişkisi. İstanbul: Ötüken.
• Canatak A.M.; Bulduk, N. (2019). Dijital çağda medya, medyalararasılık yöntemi ve Türk edebiyatı. İstanbul: Hiperyayın.
• Clayton J.; Rothstein, E. (1991). Influence and intertextuality in literary history. Wisconsin: The University of Wisconsin.
• Erhat, A. (1996). Mitoloji sözlüğü. İstanbul: Remzi.
• Fairley, I. R. (1981). On reading poems: Visual & verbal icons in William Carlos Williams’ ‘Landscape with the Fall of Icarus’. Studies in 20th Century Literature, Vol. 6, Iss.1, pp.67-97
• Kayaoğlu, E. (2009). Medyalararasılık. İstanbul: Selenge.
• Koçak, O. (2012). Kopuk zincir. İstanbul: Metis.
• Morse, D. E. (ed.). (1996). The delegated intellect. Peter Lang Inc., Internetional Academic Publishers.
• Orenstein N., M. (ed.). (2001). Pieter Bruegel the elder. New Haven and London: Yale University.
• Rajewsky I. O. (2005). Intermediality, intertextuality, and remediation: A literary perspective on intermediality. Intermediality: History and Theory of the Arts, Literature and Technologies, S.6, pp.43-64.