Tek Perdelik Oyunların Karakteristik Özellikleri ve Türk Tiyatrosu’ndan Metin Çözümlemeleri

Yıl 2020, Cilt: 26 Sayı: 104, 935 - 950, 01.11.2020

Gülşah Durmuş

https://doi.org/10.22559/folklor.1238

Öz

Bu çalışmada Benjamin Roland Lewis’nin Çağdaş Tiyatroda Tek Perdeli Oyunlar
kitabının giriş bölümündeki veriler ışığında tek perdelik oyunların konusu ve
tekniği hakkında bulgular sunulmuştur. Çalışmanın amacı, yeni bir dramatik
tür olarak değerlendirilen tek perdelik oyunların biçim ve içerik açısından
karakteristik özelliklerini metin çözümlemeleri ışığında ortaya koymaktır. Bu
amaçla Cumhuriyet Dönemi Türk Tiyatrosu’ndan (1980-2000) dokuz tek perdelik
oyun seçilmiştir: Adalet Ağaoğlu, Duvar Öyküsü; Turgut Özakman; Ben, Mimar
Sinan; Sabahattin Kudret Aksal, Bay Hiç; Murathan Mungan, Bir Garip Orhan Veli;
Güngör Dilmen, Galatea ile Pigmalion; Nezihe Meriç, Sevdican; Sezai Karakoç,
Çeyiz; Orhan Asena, Bir Küçük Gece Müziği; Turan Oflazoğlu, Çağrı. Bu eserler;
Benjamin Roland Lewis’nin kitabındaki veriler ışığında çözümlenmiştir. Giriş
bölümünde tek perdelik oyunlar tanıtılarak çalışmanın kapsamı belirgin kılınmış,
birinci bölümde tek perdelik oyunların konusu, ikincide tekniği, üçüncüde diyalog/ konuşma örgüsü, dördüncüde sahne işçiliği ve yönetimi, beşincide tek perdelik
oyun çözümlemeleri ele alınmış, altıncı bölümde ise çalışmadan elde edilen
sonuçlar sıralanmıştır. Tek perdelik oyunlarda etkinin tekliği, yazarın ince işçiliği,
nadir olanın izinin sürülmesi, insan hayatının en can alıcı noktalarının ele alınarak
bütününün gözler önüne serilmek istenmesi; kişi sayısının azlığı, zaman ve mekânın
sınırlılığı ancak yoğunluğu ve derinliği; konu çeşitliliği (mitoloji, tarih, tasavvuf,
psikoloji, felsefe, göç; aşk, sevgi; sanat, estetik vb.) çalışma boyunca tespit edilen
karakteristik özelliklerden bazılarıdır. Tek perdelik oyun, dram sanatında/ tiyatro
sanatında doruk noktasının şölenidir.

Anahtar Kelimeler

Tek perdelik oyun, Cumhuriyet Dönemi Tütk Tiyatrosu, metin çözümleme

Kaynakça

• Ağaoğlu, A. (2005). Duvar öyküsü. Yapı Kredi.
• Aksal, S. K. (1998). Bütün yapıtları / oyunlar. Yapı Kredi.
• Asena, O. (1998). Kısa oyunlar. Türkiye İş Bankası Kültür.
• Dilmen, G. (1996). Toplu oyunları 3. Mitos- Boyut.
• Durmuş, G. (2019). Kısa oyun ve cumhuriyet dönemi kısa oyun çözümlemeleri (1980- 2000).[Yayımlanmamış doktora tezi, İnönü Üniversitesi]. Malatya. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=vjszP7PzV0HebcjFEvDfwEgIF5Pt3Ah0Ge2Pii7SGQyyOdmWx3mT_ BCQfWjNg04J: 586463
• Fromm , E. (2001). Kendini savunan insan. N. Arat (Çev.). Say.
• Gönenç, S., Çaputçu, A. (2017, Mayıs 10-13). Kameo ve kuyumculuk sanatındaki yeri [Sempozyum sunusu]. Geçmişten günümüze kuyumculuk sempozyumu, Isparta, Türkiye.
• Karakoç , S. (2005). Piyesler I. Diriliş.
• Korkmaz, R., Deveci M. (2011). Türk edebiyatında yeni bir tür küçürek öykü. Grafiker.
• Lewis, B. R. (30 Mart 2017). Çağdaş tiyatroda tek perdeli oyunlar. G. Durmuş (Çev.). Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 12(7), 125- 136. https://doi.org/10.7827/turkishstudies.11599
• Lewis, B. R. (1922). Contemporary one- act plays. Charles Scribners’s Son Press.
• Lewis, B. R. (1918). The technique of the one- act play. John W. Luce and Company Boston.
• Meriç, N. (2002). Toplu oyunlar. Yapı Kredi.
• Mungan, M. (2014). Bir garip Orhan Veli. Metis.
• Oflazoğlu, A. T. (2010). Fatih ve kısa oyunlar. İz.
• Özakman, T. (2014). Bütün oyunları 3. Bilgi