Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

İnsanın Kimlik İnşasında Maddi Bir Varlık Olarak Boncuk

Yıl 2021, Cilt: 27 Sayı: 106, 379 - 396, 07.05.2021
https://doi.org/10.22559/folklor.1370

Öz

İnsanoğlu, yeryüzünde önceden var olan maddelerin yanı sıra sanat ve zanaat
becerisi ile ürettiği maddeler aracılığıyla kültür ve medeniyet inşa etmiştir.
Boncuk, tarih öncesi dönemin insan ve maddeler arasındaki ilişkisine ışık tutan
hacmi küçük fakat etkisi derin bir objedir. İlk izleri MÖ 100.000-75.000’lere
kadar uzanan boncuk, genel anlamda insanlık tarihinin kültürel gelişimini, sosyal,
ekonomik ve zihinsel alanlarını yorumlamada önemli bir unsurdur.
Çalışmanın amacı maddenin insanın kimlik inşasındaki rolünü boncuk üzerinden
yorumlamaktır. Çalışmada evvela tarih öncesi döneme ait din, dil, gelenek,
statü, cinsiyet, ekonomi, ticaret, sanat, teknoloji ve sosyalleşme alanlarında
boncuğun rolü ortaya konulmuştur. Daha sonra insan hayatını farklı alanlardan
kuşatan boncuğun insanın kimlik inşa sürecindeki etkisi ele alınmıştır. Boncuk,
insan kimliği üzerinde etkisi olan en kadim nesnelerden biri olduğu gibi en eski takı örneklerindendir.
Boncuk, takı eşyası olma vasfına ilaveten, soyut pek çok
anlam taşıyarak insanın bireysel ve sosyal kimliklerini ortaya koyan bir objeye
dönüşmüştür.
Bu çalışmada, nitel/tarihsel bir yaklaşımla kaynak taraması yöntemi kullanılarak
boncuk üzerine yazılmış kaynaklar analiz edilmiştir. Kaynak taramasına ek olarak
arkeolojik kazı sonuçlarından elde edilen veriler, antropolog ve arkeologların
boncuk üzerine yapmış oldukları farklı tespitler değerlendirilmiştir.

Kaynakça

  • Abadía, O.M. and Nowell, A. (2015). Palaeolithic personal ornaments: Historical development and epistemological challenges. Journal of Archaeological Method and Theory. September 2015, (22)3, 952-979.
  • Bar-Yosef, O. (1998). The Natufian culture in the Levant, threshold to the origins of agriculture. Evolutionary Anthropology, 6, 159–177.
  • Bar-Yosef, O. (2005). On the nature of transitions and revolutions in prehistory. Mitekufat Haeven: Journal of the Israel Prehistoric Society, 469-483.
  • Baysal, E. (2013). A tale of two assemblages: Early Neolithic manufacture and use of beads in Konya plain. Anatolian Studies, (63)1-15.
  • Baysal, E. (2015). Neolitik dönem kişisel süs eşyaları: Yeni yaklaşımlar ve Türkiye’deki son araştırmalar, TÜBAR, 18:9-24.
  • Baysal, E. (2017). Personel ornaments in neolithic Turkey, the current state of research and interpretation. Journal of Archaeology and Art, 155, 1-22.
  • Bednarik, R.G. (2001). Beads and pendants of the pleistocene. Anthropos, Bd. 96, H. 2. 545-555.
  • Belcourt, C. (2010). Beadwork: First peoples’ beading history and techniques. Owen Sound, Ont: Ningwakwe Learning.
  • Botha, R. (2008). Prehistoric shell beads as a window on language evolution, Language & Communication, 28 197–212
  • Childe, G. (2007). Kendini yaratan insan. (F. Ofluoğlu, Çev.) İstanbul: Varlık.
  • d’Errico, F., Vanhaeren, M. (2009). Earliest personal ornaments and their significance for the origin of language debate. The cradle of language. (R.Botha, C. Knight, editors). Oxford, New York: Oxford University.
  • Dobres, M. A. (1995). Gender and prehistoric technology: On the social agency of technical strategies. World Archaeology, (27)1, 25-49.
  • Dubin, L.S. (1987). The history of beads in history from 30, 000 B.C. to the present. London: Thames and Hudson.
  • Ertimur, B. (2003). Gold and gold jewelry: Exploration of consumer practices. Master Thesis. The Institute of Economics and Social Sciences of Bilkent University in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of Master of Science in Business Administration.
  • Fowler, C. (2004). The archaeology of personhood: An anthropological approach. London and New York: Routledge.
  • Francis, P. (2009). Beads in society: Introduction. The beads of st. Catherine’s Island. E. H. Blair, L.S.A. Pendleton, P. J. Francis (editors). Anthropological Papers of The American Museum of Natural History.
  • Gallagher, S., & Ransom, T. (2016). Artifacting minds: Material engagement theory and joint action. Embodiment in evolution and culture. (G. Etzelmüller & C.Tewes, Editors) 337-352.
  • Gosden, C., (2003). Prehistory, a very short introduction. Oxford University.
  • Güleç, E., Özer, İ., Açıkkol, A., Sağır, M., Baykara, İ., Şahin, İ. (2017). 2016 yılı Üç Ağızlı mağarası kazısı. 39. kazı sonuçları toplantısı 2. Cilt. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü.
  • Henshilwood, C.S., Dubreuil, B. (2009). Reading the artifacts: Gleaning language skills from the middle stone age in southern Africa. The Cradle of language. (R. Botha, C.Knight, editors). Oxford, New York: Oxford University.
  • Hodder, I., (2018). Dolanıklık: İnsanlar ile şeyler arasındaki ilişkilerin arkeolojisi. (B.C. Yılmazyiğit, Çev.) İstanbul: Alfa.
  • Iliopoulos, A. (2015). The prehistory of material signification tracing the nature and emergence of early body ornamentation through a pragmatic and enactive theory of cognitive semiotics. Phd Thesis. University of Oxford.
  • Kutsal Kitap, (2008). İstanbul: Yeni Yaşam.
  • Kuhn, S.T., Stiner, M.C. ; Reese, D.S., Güleç, E. (2001). Ornaments of the earliest upper paleolithic: New insights from the Levant, Proceedings of the national academy of sciences, 98/13, 7641– 7646.
  • Kuhn, S.L., Stiner, M. (2007). Body ornamentation as information technology: Towards an understanding of the significance of early beads. Rethinking the Human Revolution, New Behavioural and Biological Perspectives on the Origin and Dispersal of Modern Humans. P. Mellars, K. Boyle, O. Bar-Yosef & C. Stringer (editors). Mc-Donald Institute for Archaeological Research, Cambridge, 45–54.
  • Malafouris, L. (2008). Beads for a plastic mind: The ‘Blind man’s stick’ (BMS) hypothesis and the active nature of material culture. Cambridge Archaeological Journal, 18, 401–414. McBrearty, S., Brooks, A.S. (2000). The revolution that wasn’t: A new interpretation of the origin of modern human behavior. Journal of Human Evolution, (39)453–563.
  • McCants, W. F. (2012). Kültür mitleri: Tanrıları yaratmak, ulusları icat etmek. (M. Tabur, Çev.) İstanbul: İthaki.
  • Mithen, S. (2005). The Singing neanderthals: The origins of music, language, mind and body. London: Weidenfeld and Nicholson.
  • Moore, H. L. (1994). A passion for difference: Essays in anthropology and gender. Cambridge: Polity. Oppenheim, A. L. (1949). The golden garments of the gods. Journal of Near Eastern Studies, 8(3): 172-193.
  • Özdoğan, E. (2016). Neolithic beads of Anatolia: An overview. Anatolian metal VII: Anatolien und seine nachbarn vor 10.000 jahren Anatolia and neighbours 10.000 years ago. (Herausgeber Ü. Yalçın) Bochum.
  • Schwarz, R. A. (1979). Uncovering the secret vice: Toward an anthropology of clothing and adornment. The Fabrics of culture: The anthropology of clothing and adornment. (J. M. Cordwell, R. A. Schwarz, editors). Paris, New York: The Hague, Mouton.
  • Steele, E. T., Fernández, E. A., Desguez, E. H. (2019). A review of shells as personal ornamentation during the African Middle Stone Age. Paleoanthropology. 24-51.
  • Thomas, J.T. (2014). Emerging economies: Late Neolithic and copper age beads and pendants of the Portuguese Estremadura. Phd Thesis. A thesis submitted in partial fulfillment of the requirements for the Doctor of Philosophy degree in Anthropology in the Graduate College of The University of Iowa.
  • Trupp, T. L. (2003). Looking for the individual: An examination of personal adornment in the European Upper Palaeolithic. Master thesis. University of Manitoba, A thesis submitted in partial fulfillment of the requirements for the degree of masters of art in the department of anthropology.
  • Turner, T. (1995). Social body and embodied subject: Bodiliness, subjectivity, and sociality among the Kayapo. Cultural Anthropology, (10)2, Anthropologies of the body (May, 1995), 143-170.
  • Wells, P.S. (1998). Identity and material culture in the later prehistory of central Europe. Journal of Archaeological Research, (6)3, 239-298.
  • Wright, K. I. (2012). Beads and the body: Ornament technologies of the BACH area buildings. Last house on the hill: BACH Area reports from Çatalhöyük, Turkey. (R. Tringham & M. Stevanovic, editors). Çatalhöyük Research Project Series, (11)429-449
Toplam 37 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Sanat ve Edebiyat
Bölüm Araştırma Makaleleri - Research Articles
Yazarlar

Fatih Mehmet Berk Bu kişi benim 0000-0003-4176-1781

Yayımlanma Tarihi 7 Mayıs 2021
Yayımlandığı Sayı Yıl 2021 Cilt: 27 Sayı: 106

Kaynak Göster

APA Berk, F. M. (2021). İnsanın Kimlik İnşasında Maddi Bir Varlık Olarak Boncuk. Folklor/Edebiyat, 27(106), 379-396. https://doi.org/10.22559/folklor.1370

Derginin yayım dili Türkçe ve İngilizce’dir, ayrıca Türkçe de olsa tüm basılan makalelerin başlık, öz ve anahtar sözcükleri İngilizce olarak da makalede bulunur. Hakemlerden onay almış Türkçe makaleler için 750-1000 sözcükten oluşan genişletilmiş özet (extended summary) gereklidir. Elektronik çeviriler kabul edilmez.
Dergi TR-Dizin, Web of Science (ESCI), DOAJ ile diğer pek çok dizin tarafından taranmaktadır. Scimagoe quartile değeri: Q2 'dir:

TR DIZIN 2020 Etik Kriterleri kapsamında, dergimize 2020 yılından itibaren etik kurul izni gerektiren çalışmalar için makalenin yöntem bölümünde ilgili Etik Kurul Onayı ile ilgili bilgilere (kurul-tarih-sayı) yer verilmesi gerekecektir. Bu nedenle dergimize makale gönderecek olan yazarlarımızın ilgili kriteri göz önünde bulundurarak makalelerini düzenlemeleri önemle rica olunur.

Alan Editörleri/ Field Editörs

Halkbilimi/Folklore
Prof.Dr. Hande Birkalan-Gedik (JohannWolfgang-Goethe İniversitet-birkalan-gedik@m.uni-frankfurt.de)
Prof.Dr. Ali Yakıcı (Gazi Üniversitesi-yakici@gazi.edu.tr)
Prof.Dr. Aynur Koçak (Yıldız Teknik Üniversitesi-nurkocak@yildiz.edu.tr)
Prof.Dr. Işıl Altun ( (Regensburg Üniversitesi/Kocaeli Üniversitesi-İsil.Altun@zsk.uni-regensburg.de)
Edebiyat/Literature
Prof.Dr. Abdullah Uçman (Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi -emekli-29 MayısÜniversitesi-abdullahucman@29mayis.edu.tr
Prof. Dr. Ramazan Korkmaz (Ardahan Üniversitesi-emekli-Kafkasya Üniversiteler Birliği -KÜNİB-r_korkmaz@hotmail.com)
Prof.Dr. Emel Kefeli (Marmara Üniversitesi-emekli-İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi-ayseemelkefeli @gmail.com)
Antropoloji/Anthropology
Prof.Dr. Hanife Aliefendioğlu (Doğu Akdeniz Üniversitesi-hanife.aliefendioglu@emu.edu.tr)
Prof. Dr. Şebnem Pala Güzel (Başkent Üniversitesi-sebnempa@baskent.edu.tr)
Prof.Dr. Derya Atamtürk Duyar (İstanbul Üniversitesi-datamturk@istanbul.edu.tr)
Prof.Dr. Meryem Bulut (Ankara Üniversitesi-meryem.bulut@gmail.com)
Dil-Dilbilim/Language-Linguistics
Prof.Dr. Nurettin Demir (Hacettepe Üniversitesi-demir@hacettepe.edu.tr)
Prof. Dr. Aysu Erden (Maltepe Üniversitesi-aysuerden777@gmail.com)
Prof.Dr. Sema Aslan Demir (Hacettepe Üniversitesi-semaaslan@hacettepe.edu.tr)