Toplumsal Bellek Mekânı Olarak Yapraklı Takvimler: 2020 Türkiye Gazetesi Takvimi Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2021, Cilt: 27 Sayı: 106, 537 - 559, 07.05.2021

Dilan Çiftçi Orhan Çiftçi

https://doi.org/10.22559/folklor.1311

Öz

Toplumsal bellek, 1980’lerden beri sosyal bilimlerin hemen her alanında farklı
bağlamlarda ele alınan önemli olgulardan birisi konumundadır. Bu çalışma,
toplumsal bellek kavramı üzerinden yürütülen tartışmalar, tarihsel zaman ve
hatırlatıcı mesajlar çerçevesinde yapraklı takvimler üzerine yoğunlaşmaktadır.
Yapraklı takvimler, basılmaya başladığından bu yana, her güne özel içeriği,
bilgilendirici ve hatırlatıcı mesajlarla önemli bir bellek mekânı olarak kabul
edilmektedir. Yapraklı takvimlerin kendine has ideolojileri ile hatırlattıkları tarihsel
zamanlar bulunmaktadır. Bu çalışma Türkiye gazetesinin sunduğu yapraklı takvim
üzerinden yürütülmüştür. Rastgele örneklem tekniği ile seçilen 2020 yapraklı
takviminin hatırlatıcı mesajları 26 (yirmi altı) farklı kategoride incelenmiştir.
Araştırmada öne çıkan temel bulgu, hatırlatıcı mesajların çoğunlukla dini içerikli
olduğu yönündedir. Bunun yanında, yapraklı takvimler yıldönümleri ve anmalar
noktasında da önemli bellek belgeleri sunan malzemeler arasında yer almaktadır.

Anahtar Kelimeler

toplumsal bellek, yapraklı takvimler, hatırlama, mesaj, yazılı iletişim

Kaynakça

• Assmann, J. (2015). Kültürel bellek. (A. Tekin, Çev.) İstanbul: Ayrıntı.
• Aydüz, S. (2000). Müneccimbaşı takvimleri ve tarihi kaynak olarak değerleri. Cogito, 22, 132- 144.
• Bardin, L. (1975). Le texte et l’image. Communication & Langages, 26(1), 98-112.
• Boratav, P. N. (1984). 100 soruda Türk folkloru. İstanbul: Gerçek.
• Boym, S. (2009). Nostaljinin geleceği. (F. B. Aydar, Çev.) İstanbul: Metis.
• Durmaz, Y. (2016). Halk takviminin oluşumuna farklı bir bakış: Panayırların halk takvimi üzerindeki etkisi. Uluslararası Türk Dünyası Kültür Araştırmaları Dergisi, 2(8), 63-74
• Ersoy, R. (2009). Sözlü tarih folklor ilişkisi-Baraklar örneği. Ankara: Akçağ.
• Gökmen, E. (2019). Aydın vilayet yıllıklarındaki takvimlerde önemli günler. Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, 17(27), 171-192.
• Halbwachs, M. (1992). On collective memory. Chicago: University of Chicago.
• Karaca, B. (2006). Sözde Ermeni soykırımı projesi-Toplumsal bellek ve sinema. İstanbul: Say.
• Ricoeur, P. (2002). Memory and forgetting. In: Questioning Ethics. London: Routledge, p. 15-21.
• Sancar, M. (2007). Geçmişle hesaplaşma. Unutma kültüründen hatırlama kültürüne. İstanbul: İletişim.
• Schudson, M. (1997). Lives, laws, and language: Commemorative versus non-commemorative forms of effective public memory. Communication Review, 2(1), 3- 17.
• Sédillot, R. (2005). Değiş tokuştan süpermarkete tarih boyunca ticaretin öyküsü. (E. M. Erendor, Çev.) Ankara: Dost.
• Sever, M. (2008). Toplumsal bellek ve geleneksel eylem bağlamında bir sözel tarih metninin değerlendirilmesi. Millî Folklor, (77), 61-68.
• Temur, N. (2011). Kültürel bellek bağlamında deve oyunu. Millî Folklor, (90), 156-163.
• Urry, J. (1999). Mekânları tüketmek. (R. G. Öğdül, Çev.) İstanbul: Ayrıntı.
• Veren, E. (2014). Halk takviminde nisan ayı. 6-B’LİLER Haberleşme Bülteni, 53.
• Yüksel, A. (2010). Osmanlı’da zamanı anlamak: Duvar takvimlerinin basım ve yayımı üzerine bazı bilgiler. Journal of International Social Research, 3(12)