Reading Şenlik’s Story of Salman Bey and Turnatel Hanım in Bertrand’s Narrative Curriculum Formula

Yıl 2021, Cilt: 27 Sayı: 108, 1045 - 1058, 01.11.2021

Fatma Pınar Kuzu

https://doi.org/10.22559/folklor.1951

Öz

Sensemaking is a network of meaning with a dynamic structure that gains visibility
through discourse and contains the secret of the deep structures in the mind. In this
respect, it carries traces of the subject using it and the interlocutors positioned in its
communication network. While literary semiotics, which puts the meaning at the
center, examines the ontological formation process of the dynamics that constitute
the relations in the narrative, it centers on analyzing the perception of society. While
doing this, it sets out the state of articulation of these relations with each other,
based on the interactions in the surface structure, from the discourse of the subject
that forms the narrative with deep sociological, psychological, philosophical,
anthropological, political, historical, real and synchronic formations. In this
context, semiotics aims to determine how and what the meaning consists of. In this
study, we examined to analyze the story of Salman Bey and Turnatel Hanım which
Aşık Şenlik classified inspired by a real event, according to the method of semiotic
narrative analysis of Denis Bertrand, one of the current representatives of the Paris
school Semiotics. This study is aims to understand the existence dynamics of the
narrative identity of Âşık Şenlik in general, and the structures articulated in the
memory of society in particular, starting from the surface structures that shape
the discourse, by examining the narrative curriculum; analyzes the deep structural
layers of society and the narrator’s mental background. One of the discourse
structures of Âşık Şenlik, a story’s language, conceptual network, sentence
system, type and character selection, the formation features of the plot, real and
unreal elements, paradoxical interaction of sending and obstructive actors, and the
function of auxiliary elements form the base of starting point for this analysis in
terms of space, time, audience and discourse set.

Anahtar Kelimeler

folk story, Semiotics, D.Bertrand, Şenlik, Salman Bey and Turnatel Hanım

Şenlik’in Salman Bey ve Turnatel Hanım Hikâyesi’nin Denis Bertrand’ın Anlatı İzlencesi Formülünde Okunması

Öz

Anlamlandırma; söylemle görünürlük kazanan, zihindeki derin yapıların gizini barındıran, devingen yapısı olan bir anlam ağıdır. Bu yönüyle onu kullanan özneden
ve onun iletişim ağına konumlanan muhataplardan izler taşır. Anlamlandırmayı
merkeze alan yazınsal göstergebilim, anlatıdaki bağıntıları oluşturan dinamiklerin ontolojik oluşum sürecini incelerken bağıntıların birbirine eklemlenme durumlarını, yüzey yapıdaki etkileşimlerden yola çıkarak derin yapıdaki sosyolojik,
psikolojik, felsefik, antropolojik, siyasi, tarihî gerçekliği artsüremli ve eşsüremli
oluşumlarla anlatıyı oluşturan öznenin söyleminden, toplum algısını çözümlemeyi
merkeze alır. Bu bağlamda, göstergebilim anlamın nasıl ve nelerden oluştuğunu saptamayı amaçlar.
Bu çalışmada, Âşık Şenlik’in gerçek bir olaydan ilham alarak tasnif ettiği Salman Bey ve Turnatel Hanım hikâyesini; Paris Göstergebilim
ekolünün günümüz temsilcilerinden Denis Bertrand’ın göstergebilimsel anlatı
çözümlemesi yöntemine göre inceledim. Anlatı izlencesi irdelenerek, bu sayede
söylemi şekillendiren yüzey yapılardan başlayarak genelde Âşık Şenlik’in anlatı
kimliğinin var oluş dinamiklerini, özelde toplum belleğine eklemlenen yapıları
anlamak için yapılan bu çalışma, Âşık Şenlik’in söylem yapılarından biri olan bir
hikâyenin dili, kavram ağı, cümle dizgesi, tip ve karakter seçimi, olay örgüsünün
oluşum özellikleri, gerçek ve gerçekdışı unsurlar, gönderici ve engelleyici eyleyenlerinin paradoksal etkileşimi, yardımcı unsurların işlevi gibi somut görüngüde
yer alan ögelerin oluştukları mekân, zaman, dinleyici, söylem kümesinden yola
çıkarak toplumun ve anlatıcının zihinsel arka planının derin yapı katmanlarını çözümlemektedir.

Anahtar Kelimeler

halk hikayesi, göstergebilim, D.Bertrand, Şenlik, Salman Bey ile Turnatel Hanım

Kaynakça

• Alptekin, A. B. (1997). Halk hikâyelerinin motif yapısı. Akçağ.
• Aslan, E. (1975). Çıldırlı Âşık Şenlik / Hayatı, şiirleri ve hikâyeleri. Atatürk Üniversitesi.
• Barthes, R. (1993). Göstergebilimsel serüven (M. Rifat ve S. Rifat, Çev.) Yapı ve Kredi.
• Bertrand, D.(2000). Précis de sémiotique littéraire.
• Boratav, P. N. (1988). Halk hikâyeleri ve halk hikâyeciliği. Adam.
• Günay, Doğan.(2002).Göstergebilim yazıları. Multilingual.
• Günay, D. (2018). Bir yazınsal göstergebilim okuması Kuyucaklı Yusuf. Papatyabilim.
• Kalelioğlu, Murat.(2020). Yazınsal göstergebilim bir kuram bir uygulama anlam üretim süreçleri. Seçkin.
• Karakul, S. A. (2012). Mavi Sakal’ın anlam evreni. Dilbilim XXVII İstanbul Üniversitesi Batı Dilleri ve Edebiyatları Bölümü Fransız Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Dergisi, 1 (27), 55-74.
• Kaya, D. (2013). Âşık Şenlik’in Salman Bey ile Turnatel Hanım hikâyesi. Vilayet.
• Kıran, Z. ve Eziler Kıran A. (2000). Yazınsal okuma süreçleri. Seçkin.
• Kıran, Z. ve Eziler Kıran A. (2010). Dilbilime giriş (3. Baskı) Seçkin.
• Köse, N. (1993). Türk halk hikâyelerinde ak, kara ve Arap vasıflı tipler. Eğitim Bilimleri Dergisi. 2(3), 89- 99.
• Saussure, F. (1985). Genel dilbilim dersleri ( B. Vardar. Çev.) Birey ve Toplum.
• Rifat, M. (2009). Göstergebilimin ABC’si. Say.
• Türkmen, F. (1983). Tahir ile Zühre. Kültür Bakanlığı.
• Yücel, T. (1999). Yapısalcılık (2. baskı) Yapı Kredi.