Hikâye Kahramanlarının Gözünden Sosyolojik Bir Simge: Marşal Katırı Hikâyesinde Traktör

Yıl 2022, Cilt: 28 Sayı: 109, 83 - 96, 01.02.2022

Janset Günaydın , Tülay Uğuzman

https://doi.org/10.22559/folklor.1893

Öz

Traktör, teknolojik gelişmelerin bir sonucu olarak icat edilmiş, tarım alanında pek çok yenilik ve değişimin öncüsü olmuştur. Ekonomi bağlamında kalkınma ve üretim için ana etken olabilecek nitelikte dönüşümlerin yaşanmasını sağlayan bu teknolojik aracın, sosyolojik açıdan da birçok alanda etkisi ortaya çıkmış ve sosyolojik olgular bağlamında da çokça çalışmaya konu olmuştur. Türkiye, Marshall Yardımlarının ardından 1950’li yıllarda traktör ile tanışmış, bu tanışmanın etkilerini ise kısa ve uzun vadede çok yönlü olarak görmüştür. Bu çalışmada, edebiyat sosyolojisi özelinde toplumcu gerçekçiliğin niteliklerini yansıtan Fahri Erdinç’in Marşal Katırı hikâyesinde tema olan traktör, hikâye kahramanlarının gözünden toplumsal görünürlük açısından incelenmiş ve nitel araştırma yoluyla metin-içerik analiz yöntemi kullanılarak yapılmıştır. Araştırmada, toplumcu gerçekçilik akımından söz edilmiş ve Marşal Katırı hikâyesinin söz konusu akımın bir örneği olduğu açıklanmıştır. Ardından traktörün sosyolojik bir olgu olarak değişim kavramına etkilerinden bahsedilmiştir. Sonrasında hikâye içinde var olan kahramanların traktör ile ilgili bakış açıları, sosyolojik bakımdan aktarılmıştır. Değişime kapalı köy toplumu özelliği, söz konusu hikâyede tespit edilmiştir. Bu bağlamda, farklı sosyal bilimlerde yapılan köy çalışmalarının yanında, edebiyatın yazınsal bir türüne örnek olan Marşal Katırı hikâyesinde de aynı niteliğin varlığına erişildiği gösterilmiştir. Traktörün, tarım ile uğraşan sosyal tabakada ortaya çıkardığı olumsuz sonuçlar, çalışmanın temel bulgusunu oluşturmuştur. Elde edilen bulgular neticesinde, çalışma, toplumsal açıdan başka incelemelerin de yapılması gerektiğini gösterir sorular ile tamamlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Fahri Erdinç, Marşal Katırı, tarımsal değişim, toplumcu gerçekçilik, traktör

A Sociological Symbol Through the Perspective of Story Heroes: The Tractor in the Marşal Katırı Story

Öz

The tractor was invented as a result of technological developments and has been the pioneer of many innovations and changes in the field of agriculture. This technological vehicle, enabling transformations leading development and production in the context of economy, has had an impact in many areas in sociological terms and has been the subject of many studies.
After Marshall Aids, Turkey met the tractor in the 1950s and observed its effects in the short and long term. In this study, the tractor which is the theme in Fahri Erdinç's Marşal Katırı (eng. Marshall Mule) story reflecting the characteristics of social realism, was examined in terms of social visibility from the story heroes’ point of view and this was made using the text-content analysis method. The social realism movement was mentioned with the Marşal Katırı story as an example. After the effects of tractor on the change concept were mentioned, heroes’ points of view about it were transferred from a sociological perspective. The characteristics of village society closed to change have been observed in the story. In this context, in addition to the village studies conducted in different social sciences, the same characteristic was found in the Marşal Katırı story. The negative results the tractor revealed in the social layer dealing with agriculture constituted the key finding of the study showing that further social studies are needed.

Anahtar Kelimeler

agricultural change, Fahri Erdinç, Marşal Katırı, social realism, tractor

Kaynakça

• Çetişli, İ. (2010). Batı edebiyatında edebî akımlar (11. bs.). Akçağ.
• Erdinç, F. (1998). Diriler mezarlığı (3. bs.). Çağdaş.
• Kıray, M. B. (2006). Toplumsal yapı toplumsal değişme (2. bs.). Bağlam.
• Kongar, E. (1995). İmparatorluktan günümüze Türkiye’nin toplumsal yapısı cilt 1-2 (9. bs.). Remzi.
• Macionis. J. J. (2015). Sosyoloji (13. bs.). (V. Akan. Çev.) Nobel. (Orijinal çalışma basım tarihi 2013).
• Moran, B. (2012). Edebiyat kuramları ve eleştiri (22. bs.). İletişim.
• Özcan, F. C. (2016). Ellili yıllarda Türkiye ekonomisi. (M. K. Kaynar Ed.) Türkiye’nin 1950’li yılları (2. bs.) içinde (s. 39-67). İletişim.
• Özdemir, E. (1981). Gerçekçilik. Türk Dili Dergisi Yazın Akımları Özel Sayısı,42 (349), 97-138.
• Özkırımlı, A. (1981). Türk yazın tarihinde akımlar. Türk Dili Dergisi Yazın Akımları Özel Sayısı,42 (349), 411-435.
• Yalçın, A. (2005). Siyasal ve sosyal değişmeler açısından cumhuriyet dönemi çağdaş Türk romanı 1946-2000 (2. bs.). Akçağ.