Speculative Fiction and Pattern Recognition: Narrative Models for a Retrained Intuition

Yıl 2023, Cilt: 29 Sayı: 115, 869 - 886, 31.07.2023

Berkay Üstün

https://doi.org/10.22559/folklor.2396

Öz

The notion of pattern recognition emerged in the late 1950s as an extension of
advances in cybernetics and information theory. From the start, authors of science
fiction and speculative fiction narratives made their own explorations of the
concept, taking it to fields and extremes not predicted by the state of development
of pattern recognition technologies. I argue that a pair of these narratives
provide opportunities to observe the development of a public understanding of,
and imaginaries deriving from, a vision of perception geared toward patterns,
arrangements, and configurations that involve historical change. More specifically,
these narratives stage questions of historical meaning and intuitive grasp of patterns
of consumer behavior by modifying the notion they borrow from computational
research through the intermediary of media theory. A second goal of the article is
to examine literary history by taking the relevant works of Brunner and Gibson as
favorable cases for observing the beginnings and transformations of the reception
of pattern recognition concept by speculative fiction. The common reference they
make to historical concretion serves as a constant across their differences here.
Both fictions seem to stage the possibilities of pattern literacy as a human capacity
that includes but is not reducible to one of its most famous and problematic
avatars, which is that of a sense of conspiracy, belief gone awry, and/or paranoia
(which, according to Fredric Jameson, is the ‘’poor person’s cognitive mapping’’).
Methodologically relying on a combination of media theory and close readings, the
goal here is to ascertain whether such fictions constitute viable cases for a “pattern
recognition from below”, as distinct from a data-intensive pursuit. In this sense, this
study neither constitutes an intellectual history of pattern recognition that reduces
the object of its study to mere accouterments of context nor simply a close reading
of each of the texts on their own terms. It is a comparative exercise that aims to
gain surplus of historical and textual intelligibility through the juxtaposition of its
chronologically distant narratives. From different angles, the two close readings
treat the same core problem of the possibility to retain an affirmative approach to
the historical-morphological possibilities inherent in pattern recognition and not
consign it to an “ideology” of the information society.

Anahtar Kelimeler

concrete, pattern recognition, abductive inference, intution

Spekülatif Kurmaca ve Örüntü Tanıma: Sezgiyi Eğitmenin Anlatısal Modelleri

Öz

Örüntü tanıma kavramı 1950lerin sonunda sibernetik ve enformasyon kuramlarındaki
gelişmeler sayesinde hayatımıza girdi. En başından beri bilimkurgu ve spekülatif
kurmaca yazarları teknolojiyi hayal gücüyle yoğurup yaratıcı yönlerde geliştirerek
kavrama kendi yaklaşımlarını getirdiler. Bu makalede ürettikleri anlatılardan
ikisinin popülerleştirilmiş teknoloji hikayeleri değil kavramsal anlamda daha genel
ve tarihselliği mesele edinen bir örüntü vizyonuna yönelik araştırmalar ve katkılar
oluşturduğunu gösteriyorum. Daha somut düzlemde, bilgi işlem alanından ödünç
aldıkları kavramı tarihsel anlam ve toplumsala dönük sezgisel bir kavrayışı ifade
etmek için kullandıklarını, bunu da medya teorisi üzerinden yaptıklarını örnekliyorum.
Makalenin ikincil planda bir dayanağı da kavramsaldan çok tarihsel: John
Brunner ve William Gibson’ın yapıtlarını örüntü tanıma paradigmasının bilimkurgu/spekülatif
kurmaca tarafından alımlanmasının başlangıcını ve gelişmesini tarihsel
olarak da gözlemlemeye imkan veren iki yapıt olarak sunuyorum. Aralarındaki
devamlılık toplumsal somutluk ve onu kavrayan düşüncenin biçimine yaptıkları
ortak gönderme tarafından belirleniyor. Metodolojik olarak medya kuramı ve yakın
okumanın bir birleşiminden yararlanarak burada amaçladığım bu anlatıların
veri ekonomisi dışında yani “tabandan” yola çıkan bir örüntü tanımanın ikna edici
örnekleri olarak görülüp görülemeyeceğini sorgulamak. Bu anlamda bu çalışma
ne odağındaki yapıtları bağlamlarına tabi düşünce tarihi olayları olarak ele almak
ne de onlara basit ve geleneksel bir yakın okumanın yapacağı gibi yalnızca kendi
sordukları sorular üzerinden yaklaşmayı amaçlıyor. Dayandığı karşılaştırma
stratejisi, iki anlatıyı yan yana ve bir arada değerlendirmenin getirdiği anlamsal
artıdeğeri hem metinsel hem de kavramsal otonomisi içinde benimsiyor. Sonuç
olarak, buradaki yakın okumaların yolları farklı açılardan aynı temel probleme düşüyor:
örüntü tanımanın bilişim toplumuna özgü bir ideolojiden ibaret mi, yoksa
tarihsel-morfolojiye dair yeni imkanlar yaratabilecek şekilde konumlandırılabilir
olup olmadığı sorusu.

Anahtar Kelimeler

somutluk-soyutluk, örüntü tanıma, sezgi

Kaynakça

• Apter, E. (2006). On oneworldedness: Or paranoia as a world system. American Literary History, 18, (2), pp. 365- 389.
• Arnheim, R. (2015). Visual thinking. The University of Chicago Press.
• Berlant, L. (2008). Intuitionists: History and the affective event. American Literary History, 20 (4), pp. 845–860.
• Brunner, J. (2013). Stand on Zanzibar. Orion.
• Deleuze G. (1989). Cinema 2: The time-image. University of Minnesota Press.
• Delillo D. (1997). Underworld: A novel. Scribner.
• Gibson, W. (2013a). All tomorrows parties. Penguin.
• Gibson, W. (2013b). Pattern recognition. Penguin.
• Grimstad, P. (2016). Experience and experimental writing: Literary pragmatism from Emerson to the Jameses. Oxford University Press.
• Hayles, K. (2007). Narrative and database: Natural symbionts. PMLA, 122(5), pp. 1603-1608.
• Hayles, K. (2019). Unthought: The power of the cognitive nonconscious. The University of Chicago Press.
• Jameson, F. (1990). Cognitive mapping. Marxism and the interpretation of culture. Illinois University Press.
• Jameson, F. (1995). Postmodernism: Or, the cultural logic of late capitalism. Verso Books.
• Küchler, S. (2017). Differential geometry, the informational surface and oceanic art: The role of pattern in knowledge economies. Theory, Culture & Society, 34 (7-8), pp. 75-97.
• Lévi-Strauss, C. (2010). The savage mind. The University of Chicago Press.
• Manovich, L. (1999). Database as a symbolic form. Convergence: The International Journal of Research 5 (2) pp. 88-99.
• Needham, J. (1995). Science and civilisation in China (Vol. 2). Cambridge UP.
• Parisi, L. & Majaca A. (2016). The incomputable and instrumental possibility. E-Flux #77.
• Peirce C. S. (1997). Pragmatism as a principle and method of right thinking: The 1903 Harvard lectures on pragmatism. State University of New York Press.
• Smith, J. (2017). John Brunner. University of Illinois Press.
• Stengers, I. (2015). In catastrophic times: Resisting the coming barbarism. Open Humanities Press.
• Steyerl, H. (2016). A sea of data: Apophenia and pattern (mis-)recognition. E-Flux Journal, 72, pp. 01-14.
• Toscano, A., & Kinkle, J. (2015). Cartographies of the Absolute. Zero Books.