Design Process of Traditional Çomakdağ Cloth Dolls

Yıl 2024, Cilt: 30 Sayı: 117, 85 - 100, 05.02.2024

Nalan Okan Akın

https://doi.org/10.22559/folklor.2616

Öz

Rag dolls have been crafted as figurative toys since ancient times, originally intended as playthings for girls. However, with the passage of time, there has been a
shift, and children began engaging with ready-made dolls. In the contemporary era,
rag dolls are predominantly manufactured for the tourism sector. They are crafted
and marketed as decorative items, transitioning away from their original role as
toys. These particular rag dolls are often labeled as “traditional” or “folkloric”
dolls, designed to mirror the traditional attire of their respective regions. Many are
created by dressing pre-made plastic dolls in locally inspired clothing. Yet, Cappadocia
and Çomakdağ dolls stand out as examples where the core structure of the
doll is authentically crafted in a traditional manner. Among these, Çomakdağ dolls
stand out for being exclusively fashioned from textile products, showcasing a distinct
rag doll characteristic. In terms of construction technique, they are categorized
as “multi-part” rag dolls crafted solely from textile materials. The “Çomakdağ
Cloth Dolls,” embodying a synthesis of Çomakdağ cultural and aesthetic values,
should be recognized in the literature as a form of “design.” The researcher has
illuminated the design processes through drawings and photographs. This study
draws attention to the aesthetic and cultural significance of traditional Çomakdağ
rag dolls from a design perspective. Simultaneously, recommendations are put
forth for their utilization as products that can contribute to cultural, aesthetic, and
design awareness in educational environments.

Anahtar Kelimeler

tradition, culture, rag doll, design, aesthetic

Geleneksel Çomakdağ Bez Bebeklerinin Tasarım Süreci

Öz

Bez bebekler, eski dönemlerden bu yana yapılan figür oyuncaklardır. İlk yapım
amacı kız çocuklarına oyuncak üretmektir. Ancak zaman içinde çocuklar hazır
üretim oyuncak bebeklerle oynamaya başlamışlardır. Günümüzde bez bebekler
turizm sektörü için üretilmektedirler. Oyuncak olmaktan uzaklaşarak süs eşyası
şeklinde yapılıp satılmaktadırlar. Bu bez bebekler “geleneksel” ya da “folklorik”
bebekler şeklinde ifade edilmektedirler. Ait oldukları yörenin geleneksel kıyafetlerini
yansıtacak şekilde yapılmaktadırlar. Birçoğu hazır plastik bebeklere yöresel
kıyafet giydirilerek yapılmaktadır. Ancak bunlardan Kapadokya ve Çomakdağ
bebekleri, bebeğin ana gövdesinin de geleneksel olarak yapıldığı bebeklerdir.
Bunlardan Çomakdağ bebekleri sadece tekstil ürünleri kullanılarak yapılmaktadırlar.
Dolayısıyla tam bir bez bebek özelliği göstermektedir. Yapım tekniği açısından
da “sadece tekstil ürünleri kullanılarak yapılan” “çok parçalı” bez bebek şeklinde
sınıflandırılmaktadır. Çomakdağ kültürel ve estetik değerlerinin bir sentezi olan
“Çomakdağ Bez Bebekleri” literatürde “tasarım” olarak da yer bulmalıdır. Bu ba-
kımdan çalışmada çizim ve fotoğraflarla tasarım süreçleri ortaya konulmuştur. Bu
araştırma, geleneksel Çomakdağ bez bebeklerinin estetik ve kültürel değerlerine
tasarım açısından dikkat çekmektedir. Aynı zamanda eğitim ortamlarında da
kültürel değerler öğretimi, estetik algı ve tasarım bilinci yaratma açısından
kullanılabilir bir ürün olduğuna yönelik önerilerde bulunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

gelenek, kültür, bez bebek, tasarım, estetik

Etik Beyan

Araştırma ve yayın etiği beyanı: Bu makale tamamıyla özgün bir araştırma olarak planlanmış, yürütülmüş ve sonuçları ile raporlaştırıldıktan sonra ilgili dergiye gönderilmiştir. Araştırma herhangi bir sempozyum, kongre vb. sunulmamış ya da başka bir dergiye değerlendirilmek üzere gönderilmemiştir. Research and publication ethics statement: This is a research article, containing original data, and it has not been previously published or submitted to any other outlet for publication. The author followed ethical principles and rules during the research process. In the study, informed consent was obtained from the volunteer participants and the privacy of the participants was protected. Yazarların makaleye katkı oranları: Bu makaleye her iki yazar da eşit oranda katkı sağlamıştır. Contribution rates of authors to the article: Both authors contributed equally to this article. Etik komite onayı: Çalışmada etik kurul iznine gerek yoktur. Financial support: The study received no financial support from any institution or project. Finansal destek: Çalışmada finansal destek alınmamıştır. Ethics committee approval: The present study does not require any ethics committee approval. Çıkar çatışması: Çalışmada potansiyel çıkar çatışması bulunmamaktadır. Conflict of interest: The author declares no conflict of interest.

Kaynakça

• Altınay, M. (2016) Muğla ili milas ilçesi Çomakdağ-Kızılağaç mahallesi geleneksel kadın giysilerinin özellikleri. Uluslararası Geçmişten Geleceğe Sanat Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 95.
• Arslan, E. (2013). Sanatsal form olarak oyuncak tasarımı (Doctoral Dissertation, Deü Güzel Sanatlar Enstitüsü).
• Ayhan, F. (2017). Muğla İli Milas İlçesi Çomakdağ Kızılağaç Köyü Geleneksel Kadın Giysileri. Vocational Education, 12(4), 20-39.
• Begiç, H. N. (2016). Türk kültüründe geleneksel bez bebekler. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 9(18), 217-228.
• Durdu, B. K. (2015). Muğla’da geleneksel çocuk oyuncakları. Folklor/Edebiyat, 21(81), 47-53.
• Ekici, S. E. (2016). Kırsal turizmde kendine özgü halk kültürü öğeleriyle öne çıkan bir örnek: milasçomakdağ kızılağaç köyü. International Journal Of Social And Economic Sciences, 6(2), 65-70.
• Etikan, S., & Çukur, T. (2011). Kırsal Turizm Faaliyetlerinin Çomakdağ-Kızılağaç Köyü El Sanatları Üzerine Etkisi. Art-E Sanat Dergisi, 4(8), 1-15.
• Okan Akın, N. (2017’a). Toplumun estetik bilincinin oluşmasında kadınların etkisi üzerine bir örnek. İnternational Journal Of Social Humanities Sciences Research.15, 1937-1944.
• Okan Akın, N. (2017’b). Çomakdağ ve soğanlı bez bebeklerin estetik değerlendirilmesi. İnternational Journal Of Social Humanities Sciences Research.15. (2077-2084).
• Okan Akın, N. (2021). Oyuncak bebeklerin çocukların estetik algı gelişimindeki yeri. Eğitim Bilim-II. Efe Akademi Yayınları.
• Okan Akın, N. (2022). Sanat eğitiminde projeler yoluyla geçmiş ve gelecek arasında kültür bağının kurulması. Ekev Akademi Dergisi, (91), 192-205.
• Okan Akın, N. (2023’a). Evaluatıon of rag doll makıng methods wıth desıgns for vısual arts educatıon. International Journal Of Education Technology And Scientific Researches, 8(21), 660-692.
• Okan Akın,N. (2023’b). Bez bebek kültür estetik: bez bebekte saklı estetik mesaj. Efe Akademi Yayınları.
• Sakin, N. (2010). Yerel bir kültür ürünü örneği: soğanli bebekleri. Folklor/Edebiyat, 16(63), 179-190.
• Saki̇n, N. (2016). Türkiye’de geleneksel kıyafetlerin yaşatılmasında “folklorik yapma bebekler”. Electronic Turkish Studies, 11(18), 177-202.
• Soyupak, O., & Soyupak, İ. (2019). Sanat ve tasarımda bir ifade aracı olarak oyuncak. Art-E Sanat Dergisi, 12(24), 483-506.
• Tuncer, F. (2010). Geleneksel Anadolu Kültüründe Bez Bebek Geleneği ve Günümüz Örnekleri. Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2010.
• URL 1: http://www.milas.gov.tr/comakdag-mahallesi
• Görsel Kaynaklar: Görsel 4,5,6,7,8: http://www.milas.gov.tr/comakdag-mahallesi
• Görsel 1,2,3: N. Okan Akın’ın kendi arşivi
• Görsel 9-37: N. Okan Akın ‘ın kendi tasarımları