Geçicilik ve Kalıcılık Arasında 6 ve 20 Şubat 2023 Depremleri Sonrasında Hataylıların Zorunlu Göç Deneyimi

Yıl 2024, Cilt: 30 Sayı: 120 Ek, 1209 - 1234, 15.12.2024

Aylin Eraslan

https://doi.org/10.22559/folklor.3821

Öz

Asrın felaketi olarak nitelendirilen 2023 depremleri, Türkiye’de binlerce kişinin
ölümüne neden olmuştur. Deprem sonrasında hayatta kalmayı başarabilenlerin bir
kısmı can havliyle kenti terk etmiştir. Bu makalede amacım, deprem sonrasında an
iden göç etmek zorunda kalan Hataylıların bulundukları illerde geçicimi yoksa kalıcı
mı olduklarına ilişkin öngörülerde bulunmaktır. Diğer amacım ise göç edenlerin
geri dönüşünü sağlayacak koşulların neler olduğu yönünde ipuçları yakalamaktır.
Bu amaç doğrultusunda alan araştırmasını 23 Haziran-31 Temmuz tarihleri
arasında eş zamanlı olarak Eskişehir ve Ankara’da yürüttüm. Türkiye’nin birçok
iline dağılmış Hataylılarla ise görüşmeleri telefonla gerçekleştirdim. Eskişehir
ve Ankara’da katılımcı gözlem ve derinlemesine mülakatlar yaptım. 14 kadın, 6
erkek toplam 20 kişiyle görüştüm. Yarı yapılandırılmış ve açık uçlu sorularla bi
reylerin deprem sırası ve sonrası süreçleri, kalıcılık ve geçicilik durumlarına ilişkin
görüşleri, neler hissettikleri ve gelecek beklentilerini anlamaya çalıştım. Araştırma
sonuçları, görüşmecilerin neredeyse tamamının barınma, işsizlik, eğitim, sağlık, is
tihdam, ulaşım vb. alanlardaki sorunların çözülmesi halinde geri dönme eğiliminde
olduklarını göstermiştir. Göç ettikleri yerlerde geçici mi yoksa kalıcı mı oldukları
belirsiz olan yerel halkın durumunu büyük ölçüde Hatay’ın yeniden inşa sürecinin
belirleyeceği öngörülmektedir. Bu sürecin uzaması umutsuzluğu artacağı gibi göçün
geçicilikten kalıcılığa dönüşmesine de neden olacaktır. Göç edilen yerde tutunma
sürecinde ekonomik kısıtlılıklara rağmen yapılan yatırımlar, zaman geçtikçe geri
dönüşü daha da zorlaştıracaktır. Geleceğe dair belirsizlikler umutsuzluk, çaresizlik,
yalnızlık ve arada kalmışlık duygusuna sebep olmakta, bu durum ise bireyleri daha
da savunmasız ve kırılgan hale getirmektedir. Bireylerde umudun arttırılması, belir
sizliklerin ortadan kaldırılmasına bağlıdır. Bu noktada kentin yeniden inşa sürecinin
hızlandırılması, belirsizlik duygusunu büyük ölçüde azaltacağı gibi geleceğe yönelik
umut duygusunu arttırarak göçü tersine çevireceği ön görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

deprem, afet, göç, Hatay, afet antropolojisi

Etik Beyan

Research and publication ethics statement: This article constitutes an original research paper based on original data. It has neither been published previously nor submitted for publication elsewhere. The author has adhered to ethical principles and guidelines throughout the research process. Author(s) contribution rate: The contribution of first author to the article is 100%. Ethics committee approval: The research procedure was approved by the Hatay Mustafa Kemal University Department Ethics Committee’s decision dated June, 12.06. 2023, and numbered 25. Financial support: No financial support was received for the study. Conflict of interest: There is no conflict of interest of this article.

Between Transience and Permanence: Forced Migration Experience of Hatay Residents after the 6 and 20 February 2023 Earthquakes

Öz

The 2023 earthquakes, referred as the disaster of the century, caused the deaths of
thousands in Türkiye. Some of those who managed to survive the earthquake left their
cities in the aftermath. My aim ın thıs artıcle is to make projections about whether
people from Hatay who were forced to migrate suddenly after the earthquake are
transient or permanent in the provinces where they currently reside. Moreover, I aim
to identify whether the conditions could facilitate the return of the migrants back
to their homelands. For this purpose, I conducted field research simultaneously in
Eskişehir and Ankara between 23 June and 31 July. With regards to Hatay residents
now dispersed across various provinces in Turkey, I conducted interviews via
telephone. In Eskişehir and Ankara, I conducted participant observation and in-depth
interviews. I interviewed a total of 20 people, 14 women and 6 men. I tried to learn
about their experiences during and after the earthquake, their views on permanence
and transience, and their expectations for the future by asking them semi-structured,
open-ended questions. The findings reveal that almost all participants expressed a
willingness to return if issues such as housing, unemployment, education, healthcare,
employment, and transportation were resolved. The uncertain status of the displaced
population-whether transient or permanent in their new locations-seems to depend
largely on the progress of Hatay’s reconstruction process. It is anticipated that
prolonged delays in this process will worsen desperation and may turn migration
from transient to permanent. Investments made despite economic constraints during
the settlement process in the place of migration will make return increasingly
difficult over time. Uncertainty about the future leads to feelings of hopelessness,
helplessness, loneliness, and a sense of being caught in between, leaving individuals
more vulnerable and fragile. It is anticipated that accelerating the city’s reconstruction
process will significantly reduce the feeling of uncertainty and, by increasing the
sense of hope for the future, will reverse migration.

Anahtar Kelimeler

earthguake, disaster, migration, Hatay, Disaster Antropology

Kaynakça

• Bates, D. G. (2009). 21. Yüzyılda kültürel antropoloji. Bilgi University Press.
• Cavafy, C. P. (1992). “The City” from C.P. Cavafy: Collected poems. Edmund Keeley and Philip Sherrard. Translation Copyright, by Edmund Keeley and Philip Sherrard (Trans.) Reproduced with permission of Princeton University Press.
• Çakır Ö. & G. Atalay. (2020). Afetlerde özel gereksinimli grup olarak yaşlılar (Elderly People as a Group of Citizens with Special Requirements in Disasters). Resilience, 169–186. https://doi. org/10.32569/resilience.630540
• Deniz O., M. Z. Yıldız, S. Parin & R. Erdoğan (2017). Deprem ve göç: 2011 Van depremi örneği. (Earthquake and Migration: 2011 Van Earthquake Case”) Social Sciences Studies Journal, 3(7), 1426–1444.
• Dinç, T. F. (2023). Türk Basınına Göre 19 Ağustos 1966 Varto depremine yapılan dış yardımlar (Foreign aid to the August 19, 1966 Varto earthquake according to the Turkish Press). Gaziantep University Journal of Social Sciences, 22(1), 201–222. https://doi.org/10.21547/jss.1226344
• Duruel, M. (2023). Afetlerde göçmen olmak: 6 Şubat depremi Hatay örneği (Being a migrant in disasters: February 6 Earthquake Hatay case). Mukaddime, 14(2), 227–255. https://doi.org/10.19059/ mukaddime.1381750
• Duyar, İ., & Çeltikçi, M. (2024). Afetler(d)e antropolojik yaklaşım. (Social service in disasters) Istanbul University, pp. 204–208.
• Eraslan, A. (2024). 2023 Depremleri sonrasında ‘birlikte yaşama kültürü’ bağlamında ‘Hataylılık’ kent aidiyeti ve yerellik (Urban belonging and locality of Hataylılık’ in the context of ‘cultures od living together’ after the 2023 earthquakes), Antropoloji, (48), 59-73. https://doi.org/10.33613/ antropolojidergisi.1475826
• Erdoğan M. & Kaya, A. (2015). Türkiye’nin göç tarihi 14. yüzyıldan 21. yüzyıla Türkiye’de göçler (Migration history of Turkey: Migrations between 14th and 21st Century), İstanbul Bilgi University Press.
• Erkan, N. Ç., Seçilmişler, T., abd Boşdurmaz, N. (2007). 35 yıl sonra Gediz depremi: Depremin, yşayanlar ve iki yerleşme üzerindeki etkileri. (Gediz earthquake after 35 years: The effects on survivors and two settlements) TÜBA-KED Turkey Academy of Sciences Cultural Inventory Journal, 6, 139–149.
• Gök, Y., Altaş, N. T., & Zaman, S. (2011). Aşkale depremleri ve etkileri (The Aşkale earthquakes and their effects). Eastern Geography Journal, 12(17), 161-184.
• Huang H, Wang F, Xiao Y, Li Y, Zhou H-L & Chen J (2022) To stay or to move? Investigation on residents’ migration intention under frequent secondary disasters in Wenchuan earthquake-stricken area. Fronties in Public Health 10:920233. doi: 10.3389/fpubh.2022.920233
• Oliver-Smith, A. (2002) Theorizing disasters: Nature, culture, power, in Susanna M. Hoffman and Anthony Oliver-Smith (Eds.) Culture and Catastrophe: The Anthropology of Disaster, The School of American Research Press, pp: 23–47.
• Peker, A. E., & Şanlı, İ. (2022). Deprem ve göç ilişkisi: 24 Ocak 2020 Elazığ deprem örneği (The relationship between earthquakes and migration: The case of the January 24, 2020 Elazığ earthquake). Fırat University Journal of International Economic and Administrative Sciences, 6(1), 125–154.
• Sağıroğlu, A. Z., Ünsal, R. & Özenci, F. (2023). Deprem sonrası göç ve insan hareketlilikleri: Durum değerlendirme raporu [Migration and mobility after the earthquke: Evaluation report]. AYBÜ GPM (Ankara Yıldırım Beyazıt University Migration Policy and Research Centre) Report Series-15 (Updated 2nd Edition: 15 April 2023). Yıldırım Beyazıt University Immigration Policy Implementation and Research Centre (AYBÜ-GPM[Ankara Yıldırım Beyazıt University Migration Policy and Research Centre]).
• Varol, N., & Gültekin, T. (2016). Afet antropolojsi (Disaster Anthropology) Electronic Social Sciences Journal, 15(59). https://doi.org/10.17755/esosder.263244
• Varol, N. & Kırıkkaya, E. (2017). Afetler karşısında toplum dirençliliği. Resilience, 1(1), 1–9. https:// doi.org/10.32569/resilience.344784.
• Yılmaz, G. & Turan, Ş. A. (2023). Afetlerin etkilerinin zorunlu göç bağlamında incelenmesi: 2023 Kahramanmaraş depremi. Afet ve Risk Dergisi (Examining the effects of disasters in the context of forced migration: The 2023 Kahramanmaraş earthquake). Journal of Disaster and Risk, 6(4), 1247–1268.
• Zengin. E. (2020). Cumhuriyet Dönemi’nde (Muş) Varto’da yaşanan depremler (1946-1966) (Earthquakes in Varto in the Republican Period (1946-1966), Turkish Studies - Historical Analysis, 15(2), 791–811.
• Electronic Resources: Oliver-Smith, A. (2006, June 11), Disasters and Forced Migration in the 21st Century, https://items. ssrc.org/understanding-katrina/disasters-and-forced-migration-in-the-21st-century/(Accessed on 28 October 2023).
• Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı. (09.02.2023). Vatandaşımız Afet Bölgesinden Tahliye Edildi (A Citizen was Evacuated from the Disaster Area)-Press release, https://www.afad.gov.tr/28044 vatandasimiz-afet-bolgesinden-tahliye-edildi-basin-bulteni) (Accessed on 09 February 2024).
• Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı. (02 February 2024). Press Release, Deprem Konutları Kura ve Anahtar Teslim Törenleri Hatay’da Başlıyor (Earthquake Housing Draw and Turnkey Ceremonies Begin in Hatay) https://www.afad.gov.tr/deprem-konutlari-kura-ve-anahtar-teslim torenleri-hatay) (Accessed on 12 February 2024).
• Strateji ve Bütçe Başkanlığı. (2023). Deprem Sonrası Değerlendirme Raporu (Post-earthquake assessment report). (https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2023/03/2023-Kahramanmaras ve-Hatay-Depremleri-Raporu.pdf (Accessed on 25 September 2024).
• Maden Teknik Arama Müdürlüğü. (2023). Deprem Raporu (Earthquake Report) (2023), https:// www.mta.gov.tr/v3.0/sayfalar/bilgi-erkezi/deprem/pdf/DepremBilgiNotu_2023-02-06_Pazarcik Kahramanmaras.pdf (Accessed on 12 February 2024).
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2023). Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları (Results of the Address Based Population Registration System). https://www.tuik.gov.tr/) (Accessed on 10 October 2024)
• Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu. (31.03. 2023). Barınma Hakkı Bağlamında Deprem Sonrası Kira Artışlarının Değerlendirilmesi Raporu. (Report on the Evaluation of Post-Earthquake Rent Increases in the Context of the Right to Housing) https://www.tihek.gov.tr/public/pdf/files/k49u7p. pdf (Accessed on 28 November 2024)