A Lifetime Devoted to Folklore: Kemal Akça and His Works

Yıl 2025, Cilt: 31 Sayı: 121, 137 - 156, 01.02.2025

Meriç Harmancı , Sümeyya Arıcan

https://doi.org/10.22559/folklor.2736

Öz

During and after the establishment of the Republic of Türkiye, the starting point
of the country’s intellectuals and the consciousness they wanted to implant in the
people were national values, the Turkish language, and culture. The first steps to
give national identity and consciousness were mainly carried out through language,
literature, history, and folklore; in this direction, collective memory and cultural
treasures were consulted. We conducted this study on the life and works of Ali
Kemal Akça, who has carried out essential studies by acting with the awareness
that folklore is an important source in revealing the collective memory. Akça, one
of the most critical folklore researchers and writers of the 1940s, was the owner
and editor-in-chief of Folklor Postası, the second regularly published folklore
magazine in Türkiye. Although he published a folklore magazine in the years
when Turkish folklore studies gained momentum, prepared books on folklore, and
wrote articles in newspapers and magazines, there is no detailed and collective
examination of his work. In this study, we aimed to increase the visibility of a
lifetime dedicated to folklore and his works by examining Akça’s articles written
in magazines and newspapers and his books. We also analyzed the content of
the articles and classified them under seven headings. This classification is also
remarkable as an example of how the founding intellectuals of the Republic paid
attention to folklore and how they benefited from the cadres of folklore to create
a national spirit.

Anahtar Kelimeler

Kemal Akça, folklore, national consciousness, Folklor Postası, Konya

Folklora Adanmış Bir Ömür: Kemal Akça ve Çalışmaları

Öz

Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş aşamalarında ve sonrasında ülke aydınlarının
hareket noktası ve halka yerleştirmek istedikleri bilinç; millî değerler, Türk dili ve
kültürü üzerine olmuştur. Ulusal kimlik ve şuur kazandırmak amacıyla atılan ilk
adımlar çoğunlukla dil, edebiyat, tarih, müzik ve folklor üzerinden yürütülmüş, bu
doğrultuda kolektif hafızaya ve kültürel hazinelere başvurulmuştur. Bu çalışmayı,
kolektif hafızayı ortaya çıkarma yolunda folklorun önemli bir kaynak olduğu bilinciyle
hareket ederek önemli çalışmalara imza atmış Ali Kemal Akça’nın hayatı
ve çalışmaları üzerinden yürüttük. 1940’lı yılların önemli folklor araştırmacısı ve
yazarlarından biri olan Akça, Türkiye’de düzenli yayımlanan ikinci folklor
dergisi Folklor Postası’nın sahibi ve başyazarıdır. Ali Kemal Akça Türk folklor
çalışmalarının ivme kazandığı yıllarda folklor dergisi çıkarmış, folklor ile ilgili
kitaplar hazırlamış, gazete ve dergilerde yazılar yazmış olsa da onun çalışmaları
hakkında detaylı ve toplu bir inceleme bulunmamaktadır. Çalışmada; Akça’nın
dergi ve gazetelerde yazdığı yazılarını, kitaplarını inceleyerek folklora adanmış
bir ömrün ve çalışmalarının görünürlüğünü arttırmayı amaçladık. Ayrıca yazıların
içeriklerini analiz ederek yedi başlık altında sınıflandırdık. Bu sınıflandırmanın
Cumhuriyet’in kurucu aydınlarının folklora yönelik dikkatini ve millî ruh
oluşturmak için folk-lorun kadrolarından nasıl yararlandığını gösteren örnekler
olarak da dikkat çekici olduğu düşüncesindeyiz.

Anahtar Kelimeler

Kemal Akça, folklor, millî bilinç, Folklor Postası, Konya

Etik Beyan

Araştırma ve yayın etiği beyanı: Bu makale tamamıyla özgün bir araştırma olarak planlanmış, yürütülmüş ve sonuçları ile raporlaştırıldıktan sonra ilgili dergiye gönderilmiştir. Araştırma herhangi bir sempozyum, kongre vb. sunulmamış ya da başka bir dergiye değerlendirilmek üzere gönderilmemiştir. Yazarların katkı düzeyleri: Birinci yazar %50, ikinci yazar %50. Etik komite onayı: Çalışmada etik kurul iznine gerek yoktur. Finansal destek: Çalışmada finansal destek alınmamıştır. Çıkar çatışması: Çalışmada potansiyel çıkar çatışması bulunmamaktadır.

Kaynakça

• Akça, K. (1939). Anadolu halk şairlerinden Silleli Âşık Fiğanî. Konya, 3 (30), 1582-1584.
• Akça, K. (1940). Sillenin halk şairleri. Konya Halkevi.
• Akça, K. (1944). Folklor. Arkadaş.
• Akça, K. (1944). Folklor ve Türk Folklor’ünün karekteri. Folklor Postası, 1 (1), 3-4.
• Akça, K. (1944). İlk öğretim. Folklor Postası, 1 (1), 13-14.
• Akça, K. (1944). Halk şairlerinin tetkiki ve son asır halk şairlerimizden Mansur. Folklor Postası, 1 (2), 4,15.
• Akça, K. (1944). Dağların delisi. Folklor Postası, 1 (2), 10-11.
• Akça, K. (1944). Küççe düğünü. Folklor Postası, 1 (2), 9, 17.
• Akça, K. (1944). 17nci asrın saz şâirlerinden Gezleveli Âşık Ömer. Folklor Postası, 1 (3), 9-10, 17.
• Akça, K. (1944). Aşık Ömer. Folklor Postası, 1 (3), 9-10, 17.
• Akça, K. (1944). Türk folklor dâvası. Folklor Postası. 1 (3), 3, 19.
• Akça, K. (1945). Birinci İnönü Zaferi. Folklor Postası, 1 (4), 3,19.
• Akça, K. (1945). Baybağanlı Aşık Kul Mustafa hayatı ve eserleri. Folklor Postası, 1 (5), 7-8.
• Akça, K. (1945). Eski köy odaları. Folklor Postası, 1 (6), 3-4.
• Akça, K. (1945). Halk şiirinin doğuşuna örnekler. Folklor Postası, 1 (7), 14-15.
• Akça, K. (1945). Folklor kadro ve metodu (I). 2 (8), 7, 19.
• Akça, K. (1945). Amerikan cazı-halk musikisi. Folklor Postası, 1 (9), 3-4.
• Akça, K. (1945). Geçim inanışları, geçim çalışma ve hazırlıkları. Folklor Postası, 2 (10), 9.
• Akça, K. (1945). Folklorun tarih ve sosyal yaşayışımız karşısında alâka ve etkisi. Folklor Postası, 1 (11), 2,18-19.
• Akça, K. (1945). Dağların delisi - 11. Folklor Postası, 2 (13), 18-19.
• Akça, K. (1946). Yarcılık ve Kuvayi Milliyecilik. Folklor Postası, 2 (14), 19.
• Akça, K. (1946). Türkülerin doğuşu: Necip Türküsünün hikâyesi. Folklor Postası, 2 (15), 13-15.
• Akça, K. (1946). Bir Anadolu geleneği: 19 Mayıs gençlik bayramı... -halk dernek ve yarışları. Folklor Postası, 2 (16), 8, 19.
• Akça, K. (1946). Halka doğru. Folklor Postası, 2 (17), 2.
• Akça, K. (1946). Halk edebiyatı: Figanî’nin yemek destanı. Folklor Postası, 2 (18), 11-12.
• Akça, K. (1946). Seferberlik Destanı. Folklor Postası, 2 (19), 11-13.
• Akça, K. (1949, 12 Temmuz). Efsaneler şehri Konya, Yeni Konya, s.2. https://arsiv.selcuk.edu.tr/ kutuphane/Ayrinti/12344-gazete-arsiv
• Akça, K. (1949, 13 Temmuz). Efsaneler şehri Konya, Yeni Konya, s.2. https://arsiv.selcuk.edu.tr/ kutuphane/Ayrinti/12344-gazete-arsiv
• Akça, K. (1949, 19 Ağustos). İçtimaî, iktisadî hayat bakımından Konya köylüsü, Yeni Konya, s.2. https://arsiv.selcuk.edu.tr/kutuphane/Ayrinti/12344-gazete-arsiv
• Akça, K. (1949, 6 Aralık). Tarih, etnik ve folklor bakımından Konya, Yeni Konya, s.2. https://arsiv. selcuk.edu.tr/kutuphane/Ayrinti/12344-gazete-arsiv
• Akça, K. (1949, 15 Aralık). Tarih, etnik ve folklor bakımından Konya, Yeni Konya, s.2. https://arsiv. selcuk.edu.tr/kutuphane/Ayrinti/12344-gazete-arsiv
• Akça, K. (1949, 30 Aralık). Tarih, etnik ve folklor bakımından Konya, Yeni Konya, s.2, 8. https://arsiv. selcuk.edu.tr/kutuphane/Ayrinti/12344-gazete-arsiv
• Akça, K. (1950, 3 Ocak). Tarih, etnik ve folklor bakımından Konya, Yeni Konya, s.2-3. https://arsiv. selcuk.edu.tr/kutuphane/Ayrinti/12344-gazete-arsiv
• Akça, K. (1950, 13 Ocak). Etnik, arkeoloji ve folklor bakımından Konya, Yeni Konya, s.2-8. https:// arsiv.selcuk.edu.tr/kutuphane/Ayrinti/12344-gazete-arsiv
• Akça, K. (1950, 17 Ocak). Etnik, arkeoloji ve folklor bakımından Konya, Yeni Konya, s.2. https://arsiv. selcuk.edu.tr/kutuphane/Ayrinti/12344-gazete-arsiv
• Akça, K. (1952, 29 Mayıs). Konya vilâyeti meseleleri: Konya köylerinin umumi durumu, Yeni Konya, s.2-3. https://arsiv.selcuk.edu.tr/kutuphane/Ayrinti/12344-gazete-arsiv
• BCA (Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi). (1944, Şubat 12). 490-1-0-0/ 1333-426, 1.
• Boratav, P. N. (1969). 100 Soruda Türk halk edebiyatı. Gerçek.
• Folklor Postası (1946). Okuyucularımıza. 2 (19), 9.
• Gökalp, Z. (1913). Halk Medeniyeti I- Başlangıç. Halka Doğru, 1 (14), 107-108.
• Harmancı, M. (2024). Erken Cumhuriyet dönemi misyoncu dergiciliği: Folklor Postası. TUDED, 64 (1), 97-116.
• Hınçer, İ. (1978). Kaybettiğimiz bir folklorcu: Bozkırlı Ali Kemal Akça (1908-1977), Türk Folklor Araştırmaları, 17 (342), 8211-8212.
• Kunόs, I. (1978). Türk halk edebiyatı. (T. Gülensoy, Haz.). Tercüman 1001 Temel Eser.
• Küçükbasmacı, G. (2021). Bir kent imgesi oluşturma örneği, Uluslararası Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, 7 (4), 1-24.
• Oğuz, M.Ö. ve Özdemir, N. ve Eker, G.Ö. (Eds.). (2003). Dünya Halkbilimi Çalışmaları Tarihi, Geleneksel.
• Örnek, S.V. (1977). Türk halkbilimi. İş Bankası Kültür.
• Sakaoğlu, S. (2014). Hemşehrim Prof. Dr. Faruk Sümer’e dair birkaç söz. Merhaba Gazetesi: Akademik Sayfalar, 14(9), 130-131.
• Uz, M.A. (2003). Konya kültürüne hizmet edenler. Konya Büyükşehir Belediyesi Kültür.
• Uz, M.A. (2014). Prof. Dr. Faruk Sümer özel sayısı üzerine. Merhaba Gazetesi: Akademik Sayfalar, 14 (9), 130-131.
• Yıldırım, D. (1998). Türk Bitiği: Araştırma / inceleme yazıları. Akçağ.
• Yılmaz, M. (2010). Selçuk Gazetesi (1945-51) Konya’nın sosyo-kültürel hayatındaki yeri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi] Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.