Fantastic Fiction in Faruk Duman’s Novel Pîrî (A Remembrance on the Lost Seas)

Yıl 2025, Cilt: 31 Sayı: 121, 201 - 222, 01.02.2025

Ferhat Uzunkaya

https://doi.org/10.22559/folklor.2768

Öz

Tzvetan Todorov, in his book The Fantastic: A Structural Approach to a Literary
Genre, he focuses on the fantastic as a literary genre. Here, the fantastic is not
defined as an autonomous category with meaning contained within itself through
the structuralist method but rather by its difference from other closely related
categories in the context of the principle of falsifiability. According to him, the
most important feature that makes texts fantastic is the experience of hesitation
experienced by both the protagonist and the reader. Are the events described in
the novel real or a mental illusion? The fantastic is built on the hesitation of the
protagonist and the reader in answering this question. This mental confusion
continues throughout the narrative and causes confusion in perception. According
to Todorov, if we easily give the first answer to the question, the text we are
reading belongs to the realm of the “uncanny,” which intersects with the fantastic.
If we give the second answer, we transition to a different genre, the realm of the
“marvelous.” The fantastic is precisely the transition zone of these two close genres
and is determined by the difference of these two neighbouring genres. I analysed
the novel Pîrî (A Remembrance on Lost Seas) by Faruk Duman, one of the most
important writers of the recent period, in the context of Todorov’s theory of the
fantastic as a structural approach to a literary genre. I focused on the performative,
semantic and syntactic aspects of the novel, which I structurally classify as a pure
uncanny narrative that keeps the fantastic instability alive, and focused on the
projections of the literary genre of the fantastic in the narrative.

Anahtar Kelimeler

Faruk Duman, novel, Todorov, fantastic, structuralism

Faruk Duman’ın Pîrî (Kayıp Denizler Üzerine Bir Anımsama) Romanında Fantastik Kurgu

Öz

Tzvetan Todorov, Fantastik: Edebi Türe Yapısal Bir Yaklaşım isimli kitabında edebi
tür olarak fantastik üzerinde durur. Burada fantastik; yapısalcı metotla anlamı kendi
içerisinde saklı, özerk bir kategoriyi değil yanlışlanabilirlik ilkesi bağlamında
diğer yakın kategorilerle olan farklılığı ortaya koyar. Ona göre metinleri fantastik
yapan en önemli özellik hem başkişinin hem de okuyucunun yaşadığı kararsızlık
deneyimidir. Romanda anlatılan olaylar gerçek midir yoksa zihinsel bir yanılsama
mı? Fantastik başkişinin ve okuyucunun bu soruyu cevaplamasındaki kararsızlığın
üzerine kurulur. Bu zihinsel karışıklık anlatı boyunca devam eder ve algılamada
bulanıklığa neden olur. Ona göre eğer soruya kolayca birinci cevap veriliyorsa
okunan metin fantastiğin kesişme noktasında yer alan “tekinsiz”in alanına aittir.
Soruya eğer ikinci cevap veriliyorsa ilkinden farklı bir türe, yani “olağanüstü”nün
alanına geçilir. Fantastik, bu iki yakın türün geçiş bölgesidir ve bu iki komşu türün
farklılığıyla belirlenir. Son dönemin önemli yazarlarından Faruk Duman’ın Pîrî
(Kayıp Denizler Üzerine Bir Anımsama) isimli romanını Todorov’un edebî bir
türe yapısal bir yaklaşım olarak ileri sürdüğü fantastik kuramı bağlamında
inceledim. Yapısal bakımdan fantastik kararsızlığı canlı tutan saf tekinsiz anlatı
sınıfında değerlendirdiğim romanın edimsel, anlamsal ve sözdizimsel yönüne
odaklanarak edebî bir tür olan fantastiğin anlatıdaki izdüşümlerine odaklandım.

Anahtar Kelimeler

Faruk Duman, Pİrî, roman, Todorov, fantastik, yapısalcılık

Etik Beyan

Araştırma ve yayın etiği beyanı: Bu makale, orijinal veriler temelinde hazırlanmış özgün bir araştırma makalesidir. Yazar, araştırma ve yayım sürecinde etik ilkelere ve kurallara uymuştur. Yazarların katkı düzeyleri: Birinci yazar %100. Etik komite onayı: Çalışmada etik kurul iznine gerek yoktur. Finansal destek: Çalışmada finansal destek alınmamıştır. Çıkar çatışması: Çalışmada potansiyel çıkar çatışması bulunmamaktadır.

Kaynakça

• Aslan Ayar, P. (2018). Türkçe edebiyatta varla yok arası bir tür: Fantastik roman (1876-1960) İletişim.
• Duff, D. (2000). Introduction. Modern genre theory. D. Duff. (Ed. and Intro.) (pp. 1-24) Routledge.
• Duman, F. (2020). Pîrî (Kayıp denizler üzerine bir anımsama) Yapı Kredi.
• Freud, S (2003). The uncanny (D. Mclintock, Trans.) Penguin.
• Freud, S. (2019). Haz ilkesinin ötesinde ben ve id (A. Babaoğlu, Çev.) Metis.
• Kaçar, E. (2024). Bilincin kısa devresi: Lacan’ın ayna evresinden Descartes’ın Cogito’suna doğru bir polemik. Beytulhikme: An International Journal of Philosophy, 14(1), 51-70.
• Kaçar, E., & Birlik, N. (2022). Nesne a ve eksiğin eksikliği ekseninde kaygı: Kafka’nın Dönüşüm’ünde kapsayıcı metafor olarak metamorfoz. Litera: Journal of Language, Literature and Culture Studies, 32(2), 763-781. https://doi.org/10.26650/LITERA2021-999045
• Lacan, J. (2011). Özne-Ben’in işlevinin oluşturucusu olarak ayna evresi. S. Zizék (Ed.).(N. Kuyaş, Çev.) İdeolojiyi hatırlamak içinde (ss. 143-152) Dipnot.
• Lem, S., & Abernathy, R. (1974). Todorov’s fantastic theory of literature. Science Fiction Studies, 1(4), 227-237.
• Popper, K. R. (2017). Bilimsel araştırmanın mantığı (İ. Aka, İ. Turan, Çev.) Yapı Kredi.
• Steinmetz, J-L. (2006). Fantastik edebiyat. (H. F. Nemli, Çev.) Dost.
• Todorov, T (2017). Fantastik (Edebi türe yapısal bir yaklaşım). (N. Öztokat, Çev.) Metis.
• Uğur, V. (2011). Türk edebiyatında fantastik roman. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 42(42), 133-154.
• Zupancic, A. (2021). Cinsellik nedir? (B. E. Aksoy, Çev.) Metis.