Bu makalede Başkurt epik edebiyatı ve günümüz kültürel uygulamalarında
"yenlenep ayuryu"nun (cin yerleşmesi) temsillerini inceliyoruz. Başkurtların
yaygın islami ve islam öncesi dinî ve kültürel inançlarında görünmez cinlerin
insan bedenine nasıl nüfuz ettiğini açıklamaktayız. Cin yerleşmesinin insan
bedeninde ve psikolojisinde çeşitli tıbbi semptomların yaşanmasına sebep
olurken bazen de hiçbir hastalık belirtisi göstermediğini tespit ediyoruz. Kültürel
kaynaklarda cinlerin yerleştiği bedenler vasıtasıyla konuşmasının veya hareket
etmesinin nasıl açıklandığını ortaya koyuyoruz. Post-fenomenoloji yöntemine
dayanarak içine yerleşilmiş kurbanlar ve sosyal çevrelerinden; kötü ruh
yerleşmesi ve bununla ilgili yorumlarını açıklamak üzere yayılma ve bulaşma
modellerinin uygulanabilirliğini tartışıyoruz. İçine girip yerleşme olayını, standart
dışı bir mücadeleye istemsiz tepkinin acıklı biçimlerine neden olan dış varlığın
bulaşması sonucu olarak kavramsallaştırıyoruz. Kişinin dünya hayatına girmesiyle
birlikte bulaşıcı dış varlıklar, toplumun ve bölgenin tamamına yayılır, bu sırada
sosyal çevre ile etkileşime girerken sürekli olarak mutasyona uğrayıp yeni biçimler
alır. Bulgularımız sonucunda, yerleşme vakasının geleneksel rutinleri ihlal eden
ve kurbanların dünya hayatını yıkan bu dış varlıkların istilası ve o anda hazır
bulunmasından kaynaklandığı şeklinde ele alınması gerektiği önerilmektedir.
Başkurtlar etnopsikoloji fenomenoloji yenlenep ayuryu (şeytani mülkiyet) manevi iyileşme
In this article we examine jinn possession (yenlenep auyryu) representations in
Bashkir epic literature and contemporary cultural practices. We show how widely
held Islamic and pre-Islamic religious and cultural beliefs of Bashkirs describe the
ways of invisible jinns’ penetration to human bodies and talk or act through them,
sometimes making them experience medically relevant symptoms or without any
sign of illness. Based on post-phenomenology method, we compare the applicability
of the contagion and contamination models for explaining spirit possession and
examine its interpretations by possessed victims and their social environment. We
conceptualize possession as a consequence of infection with the alien that causes
pathetic forms of involuntary response to a non-standard challenge. Once released
into one’s lifeworld, the alien contaminants spread throughout community and
region, constantly mutating and taking new forms as they interact with the social
environment. Finally, our findings suggest treating possession to be caused by
alien invasion, as a presence of external beings violating traditional routines and
destroying the lifeworlds of the victims.
Bashkirs ethnopsychology phenomenology yenlenep ayuryu (demonic possession) spiritual healing
Contribution rates of authors to the article: First author %50, second author %50. Ethics committee approval: Ethics committee approval is not required for the study. Acknowledgment: We thank two anonymous reviewers for their helpful comments on previous versions of this article. Conflict of interest: The authors declared no conflict of interest.
Financial support: The study was carried out as part of the scientific research program devoted to the study of the ethno-cultural diversity of Russian society and aimed at strengthening all-Russian identity in 2023-2025 (under supervision of V.A. Tishkov).
Teşekkür: Önceki versiyonlar hakkındaki yararlı yorumları için iki anonim hakeme teşekkür ederiz.
| Birincil Dil | İngilizce |
|---|---|
| Konular | Türkiye Dışındaki Türk Halk Bilimi |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri - Research Articles |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 1 Mayıs 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 26 Ekim 2023 |
| Kabul Tarihi | 25 Haziran 2024 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 31 Sayı: 122 |
Derginin yayım dili Türkçe ve İngilizce’dir, ayrıca Türkçe de olsa tüm basılan makalelerin başlık, öz ve anahtar sözcükleri İngilizce olarak da makalede bulunur. Hakemlerden onay almış Türkçe makaleler için 750-1000 sözcükten oluşan genişletilmiş özet (extended summary) gereklidir. Elektronik çeviriler kabul edilmez.
Dergi TR-Dizin, Web of Science (ESCI), DOAJ ile diğer pek çok dizin tarafından taranmaktadır. Scimagoe quartile değeri: Q2 'dir:
TR DIZIN 2020 Etik Kriterleri kapsamında, dergimize 2020 yılından itibaren etik kurul izni gerektiren çalışmalar için makalenin yöntem bölümünde ilgili Etik Kurul Onayı ile ilgili bilgilere (kurul-tarih-sayı) yer verilmesi gerekecektir. Bu nedenle dergimize makale gönderecek olan yazarlarımızın ilgili kriteri göz önünde bulundurarak makalelerini düzenlemeleri önemle rica olunur.
Alan Editörleri/ Field Editörs
Halkbilimi/Folklore
Prof.Dr. Hande Birkalan-Gedik (JohannWolfgang-Goethe İniversitet-birkalan-gedik@m.uni-frankfurt.de)
Prof.Dr. Ali Yakıcı (Gazi Üniversitesi-yakici@gazi.edu.tr)
Prof.Dr. Aynur Koçak (Yıldız Teknik Üniversitesi-nurkocak@yildiz.edu.tr)
Prof.Dr. Işıl Altun (Regensburg Üniversitesi/Kocaeli Üniversitesi-İsil.Altun@zsk.uni-regensburg.de)
Doç.Dr. Ahmet Keskin (Samsun Üniversitesi-ahmet.keskin@samsun.edu.tr)
Edebiyat/Literature
Prof.Dr. Abdullah Uçman (Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi -emekli-29 MayısÜniversitesi-abdullahucman@29mayis.edu.tr
Prof. Dr. Ramazan Korkmaz (Ardahan Üniversitesi-emekli-Kafkasya Üniversiteler Birliği -KÜNİB-r_korkmaz@hotmail.com)
Prof.Dr. Emel Kefeli (Marmara Üniversitesi-emekli-İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi-ayseemelkefeli @gmail.com)
Prof.Dr. Zekiye Antakyalıoğlu ( İstanbul Aydın Üniversitesi-zekabe@hotmail.com)
Antropoloji/Anthropology
Prof.Dr. Hanife Aliefendioğlu (Doğu Akdeniz Üniversitesi-hanife.aliefendioglu@emu.edu.tr)
Prof. Dr. Şebnem Pala Güzel (Başkent Üniversitesi-sebnempa@baskent.edu.tr)
Prof.Dr. Derya Atamtürk Duyar (İstanbul Üniversitesi-datamturk@istanbul.edu.tr)
Prof.Dr. Meryem Bulut (Ankara Üniversitesi-meryem.bulut@gmail.com)
Dil-Dilbilim/Language-Linguistics
Prof.Dr. Nurettin Demir (Hacettepe Üniversitesi-demir@hacettepe.edu.tr)
Prof. Dr. Aysu Erden (Maltepe Üniversitesi-aysuerden777@gmail.com)
Prof.Dr. Sema Aslan Demir (Hacettepe Üniversitesi-semaaslan@hacettepe.edu.tr)