Siyasi Partilerde Cinsiyetin İzini Sürmek; AKP, CHP, MHP ve HDP Örnekleri

Yıl 2019, Cilt: 11 Sayı: 1, 59 - 76, 26.05.2019

Esra Arslan

Öz

Bu araştırmada amacım; siyasi partilerdeki ideolojik ve politik farklılıklara rağmen toplumsal cinsiyete dayalı eşitsizliklerin farklı siyasi partilerde benzer biçimde kurulup kurulmadığını ve bu eşitsizliklerin arka planındaki dinamiklerinin siyasete eşit katılımı nasıl etkilediğini açıklamaktır. Feminist metodoloji ile desenlenmiş bu çalışma, 2016 Ağustos ve 2017 Ocak ayları arasında Mersin ve Adana illerinde Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP), Cumhuriyet Halk Partisi (CHP), Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) ve Halkların Demokratik Partisi (HDP) il ve ilçe temsilciliklerinde aktif siyaset yürüten farklı sosyodemografik özelliklere sahip otuz kadın ile derinlemesine görüşmeler aracılığıyla yapılmıştır. Araştırmanın Adana ve Mersin İllerinde yapılmasının nedeni bu illerin çok kültürlü yapısı ve Türkiye’nin farklı bölgelerinden göç alması nedeniyle, aktif kitle desteğine sahip heterojen bir gruba ulaşma imkânı sunmasıdır. Çalışmaya dört partinin dahil edilmesinin nedeni ise ideolojik yapı ve politik söylemleri farklı olan bu kadınların yereldeki toplumsal cinsiyet ilişkilerinin izlenmesine olanak sağlaması ve siyasi partilerin yerelde, birbirine yakın bir siyasi temsil ve örgütlenme düzeyinin olmasıdır. Kadınların siyasete katılım süreçleri, farklı partilerde olmalarının etkisiyle toplumsal cinsiyet temelli sorunları nasıl deneyimledikleri, temsil mekanizmalarındaki dışlanma ve destek pratikleri ile hangi başa çıkma stratejileriyle alanda yer aldıkları bu sahayı uzun süre deneyimlemiş içerden biri olarak hem kendimde hem de görüştüğüm kadınlarda anlamayı hedeflediğim ana başlıklar olmuştur. Araştırma bize siyasi partilerde yer alan kadınların farklı ideolojik ve politik düşünce yapılarına sahip olsalar da toplumsal cinsiyet temelli ortak sorunlar yaşadıklarını fakat özgül başa çıkma stratejileri ve kazanımlar geliştirdiklerini göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Eşitlik, siyasi katılım, siyasi temsil, siyasi parti, toplumsal cinsiyet

Tracing Gender in Political Parties: A Case Study of AKP, CHP, MHP and HDP

Öz

My aim in this research is to find out if the gender-based inequalities are smilarly established in different political parties despite the ideological and political differences and how the dynamics in the background of these inequalities affect the equal participation in policy. This research, based on Feminist Methodology was compiled through in-depth interviews done with 30 women of different socio-demographic characteristics and actively doing politics in the provincial and district representatives of the Justice and Development Party (AKP), Republican People's Party (CHP), Nationalist Movement Party (MHP) and People's Democratic Party (HDP) in Adana and Mersin Provinces between August 2016 and October 2017.The reason why this research was carried out in Adana and Mersin is that both cities have a multi-cultural structures and they provide the opportunity to reach a heterogeneous population that has an active mass support as the two are migrated from different regions of Turkey. The reason behind including four parties in the study that women with different ideological structure and political discourse have the potential to enable observing the gender issues and relationship in the local provinces and a close political representation and organizatonal level in the area The participation processes of the women in politics, how they have experienced the gender-based problems with the effect of taking part in different parties and they have taken part in this field with what coping strategies including the exclusion and support practices in their representation mechanisms are the main-topics of which I have aimed to make sense from both myself and the women that I talked as an insider gaining experiences for a long time in this field.The research has showed us that the women taking part in political parties had experienced common gender-based problems although they had different ideological and political frame of minds but also they have developed specific coping strategies and gains. 

Anahtar Kelimeler

Equality, political participation, political representation, political party, gender

Kaynakça

• Acar Savran, Gülnur. “Feminist Politika, Kota ve ‘Bir Siyasal Kategori’ Olarak Kadınlar”, Amargi, no. 5 (2007): 11-13.
• Acar Savran, Gülnur. Beden Emek Tarih: Diyalektik Bir Feminizm İçin (İstanbul: Kanat Yayınevi,2009).
• Agacinski, Sylviane. Cinsiyetler Siyaseti çev. İsmail Yerguz (Ankara: Dost Kitabevi,1998).
• AK Parti tüzüğü (2016). http://www.akparti.org.tr/site/akparti/parti-tuzugu Alkan, Ayten. Yerel Siyaset Kadınlar İçin Neden Önemli? Birikim Dergisi 179 (2004): 71-77
• Altındal, Yonca. Kadının Siyasal Katılımı Bağlamında Partilerin Kadın Kollarının Sosyolojik Açıdan Değerlendirilmesi. (Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 2007).
• Ballington, Jullie. & Azza Karam. Women in Parliament: Beyond Numbers. (Stockholm: IDEA, 1998).
• Bari, Farzana. Women’s Political Participation: Issues and Challenges. (Bangkok: UN Report, 2005).
• Berktay, Fatmagül. Politikanın Çağrısı (İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2011).
• Bhasin, Khamla. Toplumsal Cinsiyet: Bize Yüklenen Roller çev. Kader Ay. (İstanbul: Kadav Yayınları, 2003).
• Cansun, Şebnem.“Türkiye’de Kadınların Siyasal Katılımının Algılanması: AKP ve CHP Örnekleri.” İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 2, 3 (2009): 9-30.
• Caul, Miki. “Women’s Representation in Parliament: The Role of Political Parties.”Party Politics, 5, 1 (1999): 79-98.
• CHP parti tüzüğü (2016) https://www.chp.org.tr/Assets/dosya/tuzuk2016-29012016.pdf CHP Parti yönetmeliği. https://www.chp.org.tr/Assets/dosya/chp-yonetmelikleri-2015-01-12.pdf
• Connel, William Robert. Toplumsal cinsiyet ve İktidar çev. Cem Soydemir. (İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 1998).
• Çadır, Mustafa. Kadının Siyasal Yaşama Katılımında Siyasi Parti Kadın Kollarının Rolü: TBMM’de Grubu Bulunan Siyasi Partiler Bağlamında Ankara İli Örneği. (Ankara: TC Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü Uzmanlık Tezi, 2011).
• Çağlayan, Handan. Analar, Yoldaşlar, Tanrıçalar: Kürt Hareketinde Kadınlar ve Kadın Kimliğinin Oluşumu (İstanbul: İletişim Yayınları, 2007).
• Çakır, Serpil. “Bir’in Nostaljisinden Kurtulmak: Siyaset Teorisine ve Pratiğine Cinsiyet Açısından Bakış” Yerli Bir Feminizme Doğru içinde ed. Serpil Çakır ve Necla Akgökçe (İstanbul: Sel Yayıncılık, 2001), 385-422.
• Çakır, Serpil. Erkek Kulübünde Siyaset; Kadın Parlamenterlerle Sözlü Tarih (İstanbul: Versus Yayınları, 2013).
• Donovan, Josephine. Feminist Teori çev. Aksu Bora, Meltem Ağduk Gevrek ve Fevziye Sayılan (İstanbul: İletişim Yayınları, 2009).
• Dahlerup, Drude. Women, Quotas and Politics (London: Routledge, 2013).
• Dahlerup, Drude & Lenita Freidenvall. “Electoral Gender Quota Systems and Their Implementation in Europe” Journal of Representative Democracy 43, no. 2 (2007): 73-92.
• Demir, Zekiye. Siyasi Partilerin Kadın Politikalarına Karşı Kadınların Tutumu. (Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 2002).
• Duverger, Maurice. The Political Role of Women (Paris: United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization, 1955).
• Freidenvall, Lenita. Women's Political Representation and Gender Quotas: the Swedish Case. (Stockholm: Department of Political Science, Stockholm University, 2003).
• Güneş Ayata, Ayşe. “Türkiye’de Kadının Siyasete katılımı” 1980’ler Türkiyesi’nde Kadın Bakış Açısından Kadınlar İçinde. ed. Şirin Tekeli (İstanbul: İletişim Yayınları, 2011), 161-178.
• Harding, Sandra. “Feminist Yöntem Diye Bir Şey Var mı?” Farklı Feminizmler Açısından Kadın Araştırmalarında Yöntem İçinde ed. Serpil Çakır ve Necla Akgökçe çev. Zelal Ayman (İstanbul: Sel Yayıncılık, 1996), 34-48.
• HDP parti programı. (2017). http://www.hdp.org.tr/tr/parti/parti-programi/8 HDP Parti tüzüğü. (2014) http://www.hdp.org.tr/tr/parti/parti-tuzugu/10
• Kaylı, Derya. Türkiye’de Siyasal Partilerin Kadın Politikaları ve Söylemi: 2011 Genel Seçimleri Üzerine Bir İnceleme (Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, 2013).
• Kenworthy, Lane and Melisa Malami. “Gender Inequality in Political Representation: A Worldwide Comparative Analysis” Social Forces,78, no. 1 (1999): 235-268.
• Kiwan, Dina. “İçermeci Bir Katılımcı Yurttaşlık Kuramına Doğru” Gençlerin Siyasal Katılımı İçinde ed. Volkan Yılmaz ve Devin Bahçeci çev. Hale Akay (İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2014), 45-59.
• Koray, Meryem. “Kadın, Siyaset, Kota” Türkiye’de Kadın Olgusu İçinde ed. Necla Arat (İstanbul: Say yayınları, 1992), 199-245.
• Kovanlıkaya, Çağlayan. 1980 Sonrası Türkiye’de Politik Alanda Kadınlar ve Kadın Politikası, (Mimar Sinan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, 1990).
• Kümbetoğlu, Belkıs. “Feminist Yöntem ve Kadın Çalışmalarına İlişkin Bazı Sorular, Sorunlar” Birkaç Arpa Boyu: 21. Yüzyıla Girerken Türkiye’de Feminist Çalışmalar İçinde ed. Serpil Sancar (İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları, 2011), 475-503
• Mies, Maria. “Feminist Araştırmalar İçin Bir Metodolojiye Doğru” Kadın Araştırmalarında yöntem İçinde ed. Serpil Çakır ve Necla Akgökçe (İstanbul: Sel Yayıncılık, 1996), 48-67.
• MacKinnon, Catharine A. Feminist Bir Devlet Kuramına Doğru çev. Türkan Yöney ve Sabir Yücesoy (İstanbul: Metis Yayınları, 2003).
• Matland, R. E. and Julie. Ballington. “Political Parties and Special Measures: Enhancing Women's Participation in Electoral Processes.” New York ,Naciones Unidas, 2004.
• MHP parti programı (2009) http://www.mhp.org.tr/usr_img/_mhp2007/kitaplar/mhp_parti_programi_2009
• MHP parti tüzüğü. http//www.mhp.org.tr/htmldocs/mhp/tuzuk/editor/mhp_tarihcesi.html Nicolson, Paula. Gender, Power and Organisation. (New York: Routledge, 2005).
• Norris, Pippa and Joni Lovenduski. “Women Candidates for Parliament: Transforming the Agenda” British Journal of Political Science, 19, no.1 (1989): 106-115.
• Norris, Pippa and Roland Inglehart. “Cultural Obstacles to Equal Representation” Journal Of Democracy, 12, no.3 (2001): 126-140.
• Pantel, Pauline Schmidt. “Günümüzde Eski Tarih ve Kadınlar” Kadınların Tarihi Cilt I.İçinde ed. Georges Duby, Michelle Perrot and Pauline Schmidt çev. Ahmet Fethi (İstanbul: İş Bankası Yayınları, 2005), 458-464.
• Pateman, Carol. The Sexual Contract (Cambridge: Polity Press, 1998).
• Paxton, Pamela, Melanie M. Hughes and Jennifer L. Green. “The International Women's Movement and Women's Political Representation” American Sociological Review, 71, no.6 (2006), 898-920.
• Paxton, Pamela; Melanie M. Hughes and Matthew A. Painter. “Growth in Women's Political Representation: A longitudinal Exploration of Democracy, Electoral System and Gender Quotas” European Journal of Political Research, 49, no.1 (2010), 25-52.
• Paxton, Pamela and Sheri Kunovich. “Women's Political Representation: The Importance of Ideology” Social forces 82 no.1 (2003), 87-113.
• Phillips, Anne. Demokrasinin Cinsiyeti çev. Alev Türker, (İstanbul: Metis Yayıncılık, 1995).
• Pınarcıoğlu, Nihal Şirin. Yerel Siyaset ve Kadın Katılımı: İstanbul ve Kocaeli’nde Niteliksel Bir Araştırma, (Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora tezi, 2011).
• Punch, Keith F. Sosyal Araştırmalara Giriş: Nicel ve Nitel Yaklaşımlar çev. Zeynep Akyüz, Dursun Bayrak, H. Bader Arslan (Ankara: Siyasal Kitabevi, 2014).
• Sancar Üşür, Serpil. Türkiye’de Kadın – Erkek Eşitliğini Belirleyen Dinamikler. Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği: Sorunlar, Öncelikler ve Çözüm Önerileri. (İstanbul: Graphis Matbaa, 2008),217-235.
• Sancar. Serpil. Erkeklik: İmkansız iktidar: Ailede, piyasada ve sokakta erkekler. (İstanbul: Metis Yayıncılık, 2009).
• Scott, Joan. Toplumsal cinsiyet: Faydalı bir tarihsel analiz kategorisi çev. Aykut Tunç Kılıç (İstanbul: Agora Kitaplığı, 2007).
• Shvedova, Nadezhda. “Obstacles to Women’s Participation in Parliament” Women in Parliament: Beyond Numbers ed. Julie Ballington and Azza Karam (Stockholm: International IDEA, 2005), 33-52.
• Stanley, Liz and Sue Wise. “Feminist Araştırma Sürecinde Metot, Metodoloji ve Epistemoloji” Kadın Araştırmalarında Yöntem İçinde ed. Serpil Çakır ve Necla Akgökçe çev. Füsun Şaşmaz (İstanbul: Sel Yayıncılık, 1996), 67-99.
• Tekeli, Şirin. Kadınlar ve Siyasal-Toplumsal Hayat (İstanbul: Birikim Yayınları,1982).
• Tekin, Latife, Unutma Bahçesi ( İstanbul: Everest Yayınları, 2004).
• Tokgöz, Oya. “Kadın Seçmen İmgesi: Türkiye’de Kadının Bireysel Siyasal Katılımı Üzerine Bir Deneme” Amme İdaresi Dergisi İçinde, 27, no.4 (1994), 97-115.
• Uysal, Ayşen ve Oğuz Toprak. Particiler Türkiye’de Partiler ve sosyal ağların İnşası (İstanbul: İletişim Yayınları, 2013).
• Wedel, Heidi. Siyaset ve Cinsiyet: İstanbul Gecekondularında Kadınların Siyasal Katılımı çev. Can Kurultay (İstanbul: Metis Yayınları, 2013)
• Wittig, Monica. Straight Düşünce çev. Leman Sevda Darıcıoğlu ve Pınar Büyüktaş (İstanbul: Sel Yayıncılık, 2013). Yaraman, Ayşegül. Türkiye’de Kadınların Siyasal Temsili. (İstanbul: Bağlam Yayınları,2015).