Mutsuz Evlilikten Tehlikeli Flörte: Feminizm, Neoliberalizm Ve Toplumsal Hareketler

Yıl 2016, Cilt: 8 Sayı: 2, 85 - 100, 01.12.2016

Görkem Akgöz

https://doi.org/10.1501/Fe0001_0000000167

Cited By: 3

Öz

Neoliberal feminizmin bir araştırma alanı olarak gittikçe artan bir ilgiye mazhar olduğu bugünlerde, feminist harekete özgü taleplerin neoliberal politikalar tarafından kullanılır hale gelmesinin tarihsel dinamiklerini analiz eden tartışmalar dikkat çekiyor. Bu çalışmada, neoliberal dönemde feminist mücadelenin talepleri, örgütlenme biçimleri ve anti-sistemik karakteri konusunda içeriden bir eleştiri olarak geniş bir yankı uyandıran, kuramsal ve politik açıdan oldukça önemli bir tartışmaya, feminizmin neoliberalleşmesine dair uluslararası örneklerden hareketle bakacağız. Makalenin iki alt başlıktan oluşan ilk kısmında, neoliberal kapitalizmin dinamiklerinin kadınların hayatında yol açtığı çelişkili sonuçları, istihdam biçimleri ve değişen toplumsal cinsiyet mitleri bağlamında, feminist yazarların değerlendirmelerine referansla ele alacağız. Makalenin ikinci kısmında, yukarıda andığımız tartışmadan hareketle, ancak bu tartışmanın öncüllerine de referanslar vererek, neoliberalizm ve feminizm arasındaki ilişkinin niteliğine dair farklı saptamaları ve kavramsallaştırmaları inceleyeceğiz. Bu bölümde, bir taraftan belirli bir coğrafi bölgeye ya da spesifik bir örneğe odaklanmadan, tartışmanın metodolojik ve politik eleştirilerini yapan metinleri incelerken. diğer taraftan bu tartışmadan hareketle Türkiye, Hindistan ve Latin Amerika gibi farklı coğrafyalarda feminizmin tarihsel gelişimi ve güncel durumu hakkında yapılan analizlerden yararlanacağız. Son kısımdaysa, yakın zamanda neoliberalizmi yukarıdan bir toplumsal hareket olarak ele alarak, neoliberalizm ile aşağıdan toplumsal hareketler arasındaki ilişkileri analitik bir çerçevede çözümleyen bir kavramsallaştırmaya başvuracak ve feminizme içeriden getirilen eleştirileri, neoliberal dönemde toplumsal muhalefet bağlamında daha geniş bir çerçevede yeniden düşünmeyi önereceğiz

Anahtar Kelimeler

Feminizm, neoliberalizm, kadın istihdamı, toplumsal cinsiyet mitleri, toplumsal

From Unhappy Marriage to Dangerous Liaison: Feminism, Neoliberalism and Social Movements

Öz

At a time when neoliberal feminism has been receiving increasing attention as a field of research, the debates over the historical dynamics of neoliberalism’s use of feminist demands and discourses are heating up. In this article, we will look at the arguments on the changes of the demands, forms of organization and anti-systemic character of feminist struggle. Having received a good amount of reaction from the feminists, these discussions are both politically and theoretically important. In the first section, we will analyze the contradictory results neoliberal capitalism has created in women’s life in terms of modes of employment and changing gender myths. The second section addresses the different arguments and conceptualizations on the relationship between feminism and neoliberalism. We will refer to the texts criticizing these conceptualizations methodologically and politically on the one hand, and comparatively analyze studies on the historical development and contemporary dynamics of feminism in Turkey, India and Latin America on the other. In the last section, we will refer to a recent approach that conceptualizes neoliberalism as a social movement from above and explains the ways it relates to different social movements from below in an analytical framework. We will thus suggest to rethink the current debate within feminism in the wider context of social opposition in neoliberalism

Anahtar Kelimeler

Feminism, neoliberalism, female employment, gender myths, social movements

Kaynakça

• Akgöz, Görkem ve Ecehan Balta. “Kapitalizmin Krizine Toplumsal Cinsiyet Perspektifinden Bakmak: Analitik Bir Çerçeve Önerisi,” Hacettepe Üniversitesi Sosyolojik Araştırmalar E-Dergisi (2015). http://www.sdergi.hacettepe.edu.tr/? page=makaleler (Erişim tarihi: 2 Mayıs 2016)
• Arat-Koç, Sedef. “Görünmezlik ve Aşırı Görünülük Pardoksu: Neoliberal Kanada’nın Kamu Politikaları ve Siyasal Söylemlerinde Kültürelleşme ve ‘Toplumsal Cinsiyet’,” 21. Yüzyıl Feminizmine Doğru: Neoliberalizmin Ötesinde Bir Kadın Hareketi İçin Tartışmalar ed. Aynur Özuğurlu (Ankara: Notabene, 2013), 95-122.
• Aslan, Özlem ve Zeynep Gambetti. “Fraser ve Feminizm: Söylem Kimin Söylemi, Tarih Kimin Tarihi?” Kültür ve Siyasette Feminist Yaklaşımlar, no. 9 (2009).
• Ayhan, Emine ve Aksu Bora. “N’olacak bu feminizmin hali?” Amargi, 20 Mayıs 2014, http://www.amargidergi.com/yeni/?p=263 (Erişim tarihi: 12 Mart 2016)
• Barker, C., L. Cox, J. Kinsky ve A.G. Nilsen (eds.). Marxism and Social Movements (Boston: Brill, 2013)
• Batliwala, Srilatha ve Deepa Dhanraj. “Kadınları Araçsallaştıran Toplumsal Cinsiyet Mitleri: Hindistan Cephesinden Bir Bakış,” 21. Yüzyıl Feminizmine Doğru: Neoliberalizmin Ötesinde Bir Kadın Hareketi İçin Tartışmalar ed. Aynur Özuğurlu (Ankara: Notabene, 2013), 123-142.
• Bora, Aksu. “Feminizm ile Sosyalizmin Mutsuz Evliliği - Arkadaş Olsak Yeter,” Birikim no: 244-245 (2009): 110-114.
• ________. Feminizm Kendi Arasında (Ankara: Ayizi, 2011).
• Brown, Wendy. “Neoliberalism and the End of Liberal Democracy,” Theory and Event 7, no. 1 (2003): 37-59.
• Coşar, Simten ve İnci Özkan-Kerestecioğlu.“Feminizmin Neoliberalizmle İmtihanı,” Doğu Batı, no. 64 (2013): 21-36.
• Cornwall, Andrea, Jasmine Gideon and Kalpana Wilson. “Introduction: Reclaiming Feminism: Gender and Neoliberalism,” IDS Bulletin 39, no. 6 (2008).
• Craid, D. ve D. Porter. “The Third Way and The Third World: Poverty Reduction and Social Inclusion Strategies in the Rise of ‘Inclusive’ Liberalism,” Review of InternationalPolitical Economy 12, no. 2 (2005): 226-263.
• Eisenstein, Hester. “A Dangerous Liaison? Feminism and Corporate Globalization,” Science&Society 69, no. 3 (2005): 518.
• ________. “Scouting Parties and Bold Detachments: Towards a Postcapitalist Feminism,” Women’s Studies Quarterly , no.1-2 (2006): 40-61.
• ________. Feminism Seduced: How Global Elites Use Women’s Labour to Exploit the World (Boulder, CO: Paradigm Publishers, 2009).
• ________. “Feminism Seduced: Globalisation And The Uses Of Gender,” Australian Feminist Studies 25, no. 66 (2010): 413-431.
• ________. “Feminizm ve Neoliberal Küreselleşme Arasında Gizli ve Tehlikeli Bir İlişki Mi Mevcut?” 21. Yüzyıl Feminizmine Doğru: Neoliberalizmin Ötesinde Bir Kadın Hareketi İçin Tartışmalar, ed. Aynur Özuğurlu, (Ankara: Notabene, 2013), 29-67.
• ________. “The Sweatshop Feminists,” Jacobin (2015). https://www.jacobinmag.com/2015/06/kristof-globalization- development-third-world/ (Erişim tarihi: 30.09.2015)
• Farris, Sara. “Femonationalism and the “Regular” Army of Labor Called Migrant Women,” History of the Present 2, no. (2012): 184-199.
• Fernández-Kelly, Patricia ve Diane Wolf. “A Dialogue on Globalization,” Signs 26, no. 4 (2001): 1243-1249.
• Fraser, Nancy.“After the Family Wage: Gender Equity and the Welfare State,” Political Theory, Vol. 22, No. 4 (Kasım ): 591-618. ________. “Feminism, Capitalism and the Cunning of History,” New Left Review 56 (2009): 97-117.
• ________. “How feminism became capitalism's handmaiden - and how to reclaim it,” The Guardian, 14 October (2013a), https://www.theguardian.com/commentisfree/2013/oct/14/feminism-capitalist-handmaiden-neoliberal (Erişim tarihi: 2 Mayıs 2016)
• ________. Fortunes of Feminism: From State-Managed Capitalism to Neoliberal Crisis (Verso: London, 2013b).
• ________. “Feminizm, Kapitalizm ve Tarihin Cilvesi,” 21. Yüzyıl Feminizmine Doğru: Neoliberalizmin Ötesinde Bir Kadın Hareketi İçin Tartışmalar, ed. Aynur Özuğurlu, (Ankara: Notabene, 2013c), 69-94.
• ________. “A Feminism Where ‘Lean In’ Means leaning On Others,” (interview by Gary Gutting), (October 15, 2015), http://opinionator.blogs.nytimes.com/2015/10/15/a-feminism-where-leaning-in-means-leaning-on-others/?_r=0 (Erişim tarihi: 1 Haziran, 2016)
• Gambetti, Z. “İktidarın Dönüşen Çehresi: Neoliberalizm, Şiddet ve Kurumsal Siyasetin Tasfiyesi,” İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, no. 40 (2009): 145-166.
• Gupta, Hemangini. “Taking Action: The Desiring Subjects of Neoliberal Feminism in India,” Journal of International Women's Studies 17, no.1 (2016): 152-168.
• Hartman, Heidi. “The Unhappy Marriage of Marxism and Feminism: Towards a More Progressive Union”, Capital & Class 3, no. 2 (1979): 1-33.
• Harvey, David. A Brief History of Neoliberalism (USA: Oxford University Press, 2007).
• Hetland, Gabriel ve Jeff Goodwin. “The Strange Disappearance of Capitalism from Social Movement Studies,” içinde Marxism and Social Movements ed. Barker, C., L. Cox, J. Kinsky ve A.G. Nilsen, (Boston: Brill, ): 83-102. Jad, Islah. “Arap Kadın Hareketinin STK’laşması,” 21. Yüzyıl Feminizmine Doğru: Neoliberalizmin Ötesinde Bir Kadın Hareketi İçinTartışmalar, ed. Aynur Özuğurlu, (Ankara: Notabene, 2013): 173-192.
• Kabeer, Naila. “Globalization, Labor Standards, and Women’s Rights: Dilemmas of Collective in Action in an Interdependent World”, Feminist Economics 10, no: 1 (2004): 3-35.
• Kalouche, F. ve E. Mielants. “Dünya Sisteminin ve Sistem Karşıtı Hareketlerin Dönüşümü: 1968-2005,” Toplumsal
• Hareketler 1750-2005: Dipten Gelen Dalgalar, ed. William G. Martin, (Versus: İstanbul, 2008): 219-282
• Koray, Meryem. “Avrupa Birliği ve Türkiye’de “Cinsiyet” Eşitliği Politikaları: Sol-Feminist Bir Eleştiri,” Çalışma ve Toplum (2011/2): 13-54
• Kuhn, Sarah ve Barry Bluestone. “Economic restructuring and the female labor market: The impact of industrial change on women,” Women, households, and the economy, (1987): 3-32. 32
• McRobbie, Angela. The Aftermath of Feminism: Gender, Culture and Social Change (London: sage, 2009).
• Mies, Maria. Ataerki Ve Birikim: Uluslararası İşbölümünde Kadınlar (Dipnot: Ankara, 2012).
• Molyneux, Maxine. ‘The “Neoliberal Turn” and the New Social Policy in Latin America: How Neoliberal, How New?’ Development and Change 39, no:5 (2008): 775–97.
• Newman, Janet. “Spaces of Power: Feminism, Neoliberalism and Gendered Labor,” Social Politics 20, no: 2 (2013): 221.
• Nilsen, Alf Gunvald. “ ‘The authors and the actors of their own drama’: Towards a marxist theory of social movements,” Capital and Class 33,3 (2009): 109-139.
• Özuğurlu, Aynur. “Neoliberalizm ve Feminist Politikada Sınıfsal Tutum Arayışları,” SBF 67, no: 4 (2012): 125-146.
• ________. “Giriş: 21. Yüzyıl Feminizmine Doğru,” 21. Yüzyıl Feminizmine Doğru: Neoliberalizmin Ötesinde Bir Kadın Hareketi İçin Tartışmalar ed. Aynur Özuğurlu (Ankara: Notabene, 2013a): 13-25.
• ________. “Neoliberalizm ve Feminist Politikada Sınıfsal Tutum Arayışları,” 21. Yüzyıl Feminizmine Doğru: Neoliberalizmin Ötesinde Bir Kadın Hareketi İçin Tartışmalar ed. Aynur Özuğurlu (Ankara: Notabene, 2013b): 279.
• Prügl, Elisabeth. “If Lehman Brothers Had Been Lehman Sisters...”: Gender and Myth in the Aftermath of the Financial Crisis,” International Political Sociology 6, no: 1 (2012): 21-35.
• Rottenberg, Catherine. “The Rise of Neoliberal Feminism,” Cultural Studies 28, no. 3 (2013): 418-437.
• Roy, Srila. Yeni Güney Asya Feminizmleri: Çelişkiler ve İhtimaller ed. Ayşe Düzkan (İstanbul: Güldünya, 2014).
• Schild, Veronica. “Feminism and Neoliberalism In Latin America,” New Left Rewiev 96 (2015): 59-74.
• Stacey, Judith. “Not Acquiescence, but Multilingual Resistance,” Women’s Studies Quarterly 34, no: 1/2 (2006): 63-68.
• Walby, Sylvia. The Future of Feminism, (Cambrige: Polity Press, 2011).
• Wilson, Kalpana. “Towards a Radical Re-appropriation: Gender, Development and Neoliberal Feminism,” Development and Change 46, no: 4 (2015): 803-832.
• ________.“Hysteria: Feminism Appropriated By Neo-Liberal Agendas: A Conversation Between Dr. Wilson, Kalpana ve Brinda Gangopadhya Lundmark,” http://www.hystericalfeminisms.com/feminism-appropriated-by-neo- liberal-agendas/ (erişim tarihi 14.06.2016)