Doğurganlık kontrolünde rasyonelliğin sınırları: Türkiye kürtaj ve gebeliği önleyici yöntem kullanımı

Yıl 2011, Cilt: 3 Sayı: 1, 23 - 37, 01.01.2011

Alanur Çavlin Bozbeyoğlu

https://doi.org/10.1501/Fe0001_0000000041

Cited By: 3

Öz

Bu çalışmada gebeliği önleyici yöntem kullanma ve istenmeyen bir gebeliğe kürtaj ile son verme kararının verilme süreçlerini eleştirel bir gözle incelemek istiyorum. Nüfusbilim literatüründe yaygın olarak gördüğümüz ekonomik indirgemeci yaklaşımın ötesine giderek, doğurganlık kontrolü yöntemleri gebeliği önleyici yöntemler ve kürtaj nedensellik içerisinde birbirleri ile ilişkili olarak ele alınmakta, konunun toplumsal ve kültürel yapı ve toplumsal çelişkilerle ilişkileri ön plana çıkarılmaktadır. Rasyonel doğurganlık davranışı teorisini eleştirdiğim bu çalışmada bu teoriye alternatif olarak doğurganlık kontrolünü bütünlüklü bir bakış açısı ile ele alıyorum. Bu amaçla da doğurganlığın cinsellikle ilişkisini, toplumsal cinsiyet normlarının, güç ilişkilerinin ve aile ideolojisinin cinsellik ve doğurganlık üzerindeki etkilerini tartışacağım. Çalışmanın ampirik kısmında ise Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması 2003 TNSA 2003 verilerinin analizlerine yer vereceğim

Anahtar Kelimeler

Kürtaj, gebeliği önleyici yöntemler, nüfusbilim, rasyonel doğurganlık davranışı, toplumsal cinsiyet ilişkileri

Limitation of rationality in reproductive behaviour: abortion and contraception practices in Turkey

Öz

In this study, I present a critical exploration of the decision-making processes behind contraception and abortion practices in Turkey. Rather than adhering to the mainstream economic reductionist approaches found in population studies literature, I intend to focus on the means of fertility control, i.e. contraception and abortion and their causal relationships with each other. I will underline the interconnectedness between contraception and abortion within social and cultural structures and detail the characteristics of fertility control within the context of social conflict. While I criticize rational reproductive theory, I use a holistic approach with regards to fertility control. To this end, I will discuss the relationship between fertility and sexuality, including the remarkable effects of gender norms, power dynamics and family ideology, on those two important facets of culture. The empirical data for this study is based on the Demographic and Health Survey, Turkey, 2003. The information gathered demonstrates the prevalence and patterns of both contraception and abortion practices

Anahtar Kelimeler

Abortion, contraception, population studies, rational reproductive behaviour, gender dynamics

Kaynakça

• Akadlı Ergöçmen, Banu ve Alanur Çavlin Bozbeyoğlu. “An Alternative Approach to Measure Unmet Need for Family Planning in Turkey” Nüfusbilim Dergisi 27 (2005): 3-17.
• Akşit, Elif Ekin. “Geç Osmanlı ve Cumhuriyet Dönemlerinde Nüfus Kontrolü Yaklaşımları” Toplum ve Bilim 117 (2010): 197.
• Akşit, Elif Ekin. “Kısırlık: Olanak ve Tahakküm” Fe Dergi 1, no. 2 (2009): 44-54.
• Bongaarts, John ve Charles F. Westoff. “The Potential Role of Contraception in Reducing Abortion” Studies in Family Planning 31, no. 3 (2000): 193-202.
• Caldwell, John C., Bruce K Caldwell, Pat Caldwell, Peter F McDonald ve Thomas Schindlmayr. Demographic Transition Theory (Dordrecht, The Netherlands: Springer, 2006).
• Caldwell, John C. “The Globalization of Fertility Behavior” Global Fertility Transition, Population and Development Review, Supplement to Volume 27 (2001): 93-115.
• Cleland, John ve Christopher Wilson. “Demand Theories of Fertility Transition: an Iconoclastic View” Population Studies (1987): 5-30.
• Coale, Ansley J. The Demographic Transition Reconsidered. In Proceedings of the International Population Conference (Liége, ), 53-72. Çavlin Bozbeyoğlu, Alanur. Türkiye’de Ensest Sorununu Anlamak (Ankara: Damla Matbaacılık, 2009).
• Çavlin Bozbeyoğlu, Alanur. Re-placing induced abortion and contraception: a special focus on ethno-cultural differences in the cases of Turkey and selected Central Asian States (Ankara: Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, Yayınlanmamış doktora tezi. 2007).
• Çavlin Bozbeyoğlu, Alanur Elif Kurtuluş and Sabahat Tezcan. “İstemli Düşüğün Algılanılışı ve Nedenleri,” 2002 Niteliksel
• Araştırma: Gebeliği Önleyici Yöntemler ve İstemli Düşükler (2003 TNSA Hazırlık Çalışması) ed. Hacettepe Üniversitesi
• Nüfus Etütleri Enstitüsü, Sağlık Bakanlığı Ana Çoçuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü, Devlet Planlama Teşkilatı ve Avrupa Birliği (Ankara, 2003),57-79.
• Davis, Kingsley. “The world demographic transition”, Annals of the American Academy of Political and Social Science 273 (1945): 1-11.
• Duben, Alan ve Cem Behar, İstanbul Haneleri (İstanbul: İletişim Yayınları, 1998).
• Edmeades, Jeffrey, Susan M. Lee-Rife ve Anju Malhotra. “Women and Reproductive Control: the Nexus between Abortion and Contraceptive Use in Madhya Pradesh, India” Studies in Family Planning 41, no. 2 (2010): 75–88.
• Engels, Friedrich. Ailenin, Özel Mülkiyetin ve Devletin Temeli (Ankara: Sol Yayınları, 1979).
• Erfani, Amir ve Kevin McQuillan. “Rates of induced abortion in Iran: the roles of contraceptive use and religiosity” Studies in Family Planning 39, no.2 (2008): 111-122.
• Fricke, Tom. “Culture Theory and Demographic Process: Toward a Thicker Demography,” Anthropological Demography: Toward a New Synthesis eds. D.I. Kertzer and T. Fricke (Chicago: The University of Chicago Press, 1997), 248-277.
• Foucault, Michel. Cinselliğin Tarihi ( İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2003).
• Stetson, Dorothy McBride (1996), “Feminist Perspective on Abortion and Reproductive Technologies” Abortion Politics
• Public Policy in Cross-Cultural Perspective Eds. Marianne Githend ve Dorothy McBride Stetson (New York: Routledge, ). Gürsoy, Akile. “Abortion in Turkey: a matter of state, family or individual decision” Social Science and Medicine 42, no. 4 (1996): 531-542.
• Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü (HÜNEE). Türkiye’de Doğurganlık, Üreme Sağlığı ve Yaşlılık, 2008 Türkiye
• Nüfus ve Sağlık Araştırması İleri Analiz Çalışması (Ankara: Hacettepe Üniversitesi Hastaneleri Basımevi, 2010).
• Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü. Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması, 2008, (Ankara, Hacettepe Üniversitesi
• Hastaneleri Basımevi, 2009).
• Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü. Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması, 2003 (Ankara, Hacettepe
• Üniversitesi Hastaneleri Basımevi, 2004).
• Hammel, Eugene A. “A Theory of Culture for Demography” Population and Development Review 16, no. 3 (1990): 445
• Heath, Anthony. Rational Choice and Social Exchange (Cambridge: Cambridge University Press, 1976).
• Kertzer, David ve Tom Fricke, T. (1997. “Toward an Anthropological Demography” Anthropological Demography. Towards a New Synthesis eds. David Kertzer ve Tom Fricke (Chicago: University of Chicago Press), 1-35.
• King, Helen. Hippocrates’ Woman. Reading Female Body in Ancient Greece (New York: Routledge, 1998).
• Koç¸ İsmet, Mehmet Ali Eryurt, Tuğba Adalı ve Pelin Çağatay. Türkiye’nin Demografik Dönüşmü: Doğurganlık, Aile Planlaması, Anne Çocuk Sağlığı ve Beş Yaş Altı Ölümlerdeki Değişimler: 1968 2008 (Ankara: Hacettepe Üniversitesi
• Hastaneleri Basımevi, 2010). ‐
• Malthus,Thomas R. First Essay on Population (Ann Arbor:Reprints of University of Michigan Press, 1958 first published in ).
• Marston, Cicely ve John Cleland. The Effects of Contraception on Obstetric Outcomes (Geneva: World Health Organization, ). Marx, Karl ve Friedrich Engels, Komünist Manifesto ve Komünizmin Ilkeleri (Ankara: Sol Yayınları, 2005).
• Murray, Nancy ve diğerleri. “Factors related to induced abortion among young women in Edo State, Nigeria” Studies in Family Planning 37, no. 4 (2006): 251–268.
• Notestein, Frank W. “Population: the long view”, Food for the World ed. T.W. Schultz (Chicago: Chicago University Press, 1945).
• Özdemir, Erhan İsmet Koç ve Arzu Köseli. “Türkiye’de gebeliği önleyici yöntem kullanımını bırakma, yöntem başarısızlığı ve yöntem değiştirme davranışları,” Türkiye 2003 nüfus ve Sağlık araştırması İleri Analiz Raporu, Hacettepe
• Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, Sağlık Bakanlığı Ana Çoçuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü, Devlet Planlama Teşkilatı ve Avrupa Birliği (Ankara, 2005).
• Senlet, S. L. Curtis, J. Mathis ve H. Raggers, “The Role of Changes in Contraceptive Use in the Decline of Induced Abortion in Turkey” Studies in Family Planning 32, no. 1 (2001): 41-52.
• Riddle, John M. Contraception and Abortion from the Ancient World to the Renaissance (Cambridge: Harvard University Press, 1994).
• Scott, John. “Rational Choice Theory,” Understanding Contemporary Society: Theories of the Present eds. G. Browning, A. Halcli ve F. Webster (London: Sage Publication, 2000).
• Thompson, Warren. “Population”, American Journal of Sociology 34 (1929): 959-975.
• Westoff, Charles F. (2000), The Substitution of Contraception for Abortion in Kazakhstan in the 1990s. DHS Analytical
• Studies No.1. Calverton, Maryland: ORC Macro. Westoff, Charles F., J. M. Sullivan, H. A. Newby ve A.R. Themme, Contraception-Abortion Connections in Armenia. DHS Analytical Studies No.6. (Calverton, Maryland: ORC Macro, 2002).
• Westoff, Charles F., A. Sharmanov ve J. Sullivan, Replacement of Abortion by Contraception in Three Central Asian Republics, (Calverton, MD: The Policy Project and Macro International, 1998).
• Yüksel Alyanak, İlknur, Filiz Kardam, İsmet Koç ve Banu Ergöçmen. “Gebeliği Önleyici Yöntem Kullanımına Engel Olan Süreçler,” 2002 Niteliksel Araştırma: Gebeliği Önleyici Yöntemler ve İstemli Düşükler (2003 TNSA Hazırlık Çalışması)
• Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, Sağlık Bakanlığı Ana Çoçuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü, Devlet Planlama Teşkilatı ve Avrupa Birliği (Orkide Basımevi: Ankara, 2003), 31-56.