Şeküre'nin kendine ait odası: Orhan Pamuk'un Benim Adım Kırmızı romanının feminist bir okuması

Yıl 2015, Cilt: 7 Sayı: 1, 107 - 116, 01.06.2015

Sohila Faghfori

https://doi.org/10.1501/Fe0001_0000000135

Öz

Bu makale Orhan Pamuk'un ödüllü romanı Benim Adım Kırmızı'nın feminist bir okumasını sunuyor. Feminizm edebi eserleri çalışırken sıklıkla kullanılan bir yaklaşımdır. Her zaman kadınların özüne ve dünyadaki yerlerine dair keşfedilecek yeni şeyler ortaya çıkarır. Kadınların tarihi bize, kadınların erkek cinsi yüzünden yüzyıllar boyunca yaşadığı ızdırap ve baskıyı göstermektedir. Eski zamanlardan beri kadınlar hakları için mücadele etmiştir. Dahası birçok önemli kişi kadınların erkek egemen dünyadaki konumlarını değiştirmek için çabalamıştır. Günümüz Türkiye yazarlarından Orhan Pamuk bu kişiler arasında sayılabilir. Postmodern bir yazar olarak, tarihsel romanı Benim Adım Kırmızı'da erkek/kadın ikili karşıtlığını yapıçözüme uğratmaya çalışmıştır. Roman ataerkil toplumda kendi kimliğini tanımlamaya çalışan ve güçlü erkekler arasında kaderini çizmeye çalışan Şeküre isimli bir kadının hikayesini anlatır. Bu karakter yoluyla Pamuk, on altıncı yüzyıl Osmanlı toplumunda olduğu kadar günümüz Türkiyesi'nde de kadınların yaşadığı ızdırap ve baskıları anlatmaktadır. Her ne kadar roman daha çok erkeklere ilişkin 59 bölümden oluşsa da, Pamuk kadın karakterlerinin konuşmasına da izin verir. Bu makale, asıl kadın karakterler olan Şeküre ve Ester'e ilişkin bölümleri inceleyerek Pamuk'un feminist fikirlerini göstermeyi amaçlamaktadır. Bu karakterlerin hikayeleri okurun ilgisini çekecektir. Çalışma, on altınca yüzyıl Osmanlı toplumunda kadınların yaşamları ile ilgili çeşitli bilgileri ortaya koyacak ve bu koşulların kadınların kendilerini ve kadın kimliğini keşfetme mücadeleleri yoluyla nasıl iyileştiğini gösterecektir. Şeküre kendini keşif yolculuğunda uzun bir yol kat etmiş olan güçlü ve cesur bir kadındır. Kadının boyun eğen ve erkeklerden aşağı konumdaki geleneksel imgesine başkaldırmakta ve toplumdaki konumunu tanımlamaktadır. Diğer bir deyişle Şeküre ataerkil toplumda bir konum talep eden ve kendisine ait bir odaya sahip olmak için hikayesini okurlara anlatan zeki bir kadındır.

Anahtar Kelimeler

Feminizm, postmodernizm, Osmanlı İmparatorluğu, Benim Adım Kırmızı, Orhan Pamuk

Shekure’s room for her own: A Feminist reading of Orhan Pamuk’s My Name is Red

Öz

This paper presents a feminist reading of Orhan Pamuk’s prize winner novel, My Name is Red. Feminism is a common approach applied to the study of literary works. It always reveals new things to be discovered about women’s essence and their place in the world. The study of women’s history indicates their ceaseless suffering and oppression caused by male gender throughout the centuries. Since old times, women have always struggled for their rights. Moreover, many great figures have endeavored to bring changes to the position of women in the male-dominated world. The contemporary Turkish writer, Orhan Pamuk, can be considered to be one of these figures. As a postmodern writer he has tried to deconstruct the binary opposition of male/female in his historical novel My Name is Red. It is the story of a woman called Shekure who struggles to define her identity in a patriarchal society and attempts to shape her fate among powerful men. Indeed, through this character, Pamuk is able to depict all the sufferings and oppressions brought to women by the Ottoman society of 16th century and even the present-day Turkey. Although the novel includes 59 chapters mostly related by male characters, Pamuk lets his female characters speak as well. This paper attempts to show the feminist ideas of Pamuk by analyzing the chapters related by the main female characters of the novel, Shekure and Esther. The stories related by these characters are of great interest to the readers. This study further reveals some information about the lives of women in 16th century Ottoman Society of Turkey and how this condition has improved as the result of women’s struggle for self- discovery and female identity exploration. Shekure is the representative of such strong and brave women who have gone a long way through the journey of self-discovery. She revolts against the traditional image of women as submissive and inferior to men and defines her place in her society. In other words, Shekure is an intelligent woman who demands to have a place in her patriarchal society, to tell her story to the readers and to have a room of her own

Anahtar Kelimeler

Feminism, postmodernism, Ottoman Empire, My Name is Red, Orhan Pamuk

Kaynakça

• Abrams, M. H. A Glossary of Literary Terms. USA: Heinle&Heinle, 1999.
• Bressler, Charles E. Literary Criticism: An Introduction to Theory and practice. USA: Upper Saddle River, 2007.
• Cuddon, J. A. Dictionary of Literary Terms and Literary Theory. London: Penguin Books, 1999.
• De Beauvoir, Simone. The Second Sex. Translated by H.M. Parshley. London: Jonathan Cape, 1953.
• Eder, Richard “My Name is Red”. Review of My Name is Red by Orhan Pamuk. New York Times Book Review, September 2, 2001.
• Grace, Daphne. Relocating Consciousness: Diasporic Writers and the Dynamics of Literary Experience Amsterdam-New York: Rodopi, 2007.
• Habib, M.A.R. Modern Literary Criticism and Theory. USA: Blackwell Publishing, 2005.
• “My Name is Red ”. Annenberg Learner, http://www.learner.org/courses/worldlit/my-name-is-red/watch/.
• Nazlıpınar, Muzaffer Derya. “The Female Identity Exploration in a Patriarchal Society as reflected in Virginia Woolf’s The Voyage Out and Halide Edip Adivar’s Handan”. paper presented at The International Symposium on Language and Communication: Research trends and challenges, Izmir, Turkey, June 2012.
• Pamuk, Orhan. My Name is Red. Translated by Erdag Goknar. (USA: Knopf Doubleday Publishing Group, 2006).
• Safarian, Alexander. “On the History of Turkish Feminism”. BRILL 11, no. 1 (2007): 141-151.
• Saracoglu, Serma. “Self -Reflexivity in Postmodernist Texts: A Comparative Study of the Works of John Fowles and Orhan Pamuk” PhD diss., The Middle East Technical University, 2006.
• Ulker Erkan, Ayca. “The Formation of Feminist Identity: Feminism in the 1930’s Turkey and Britain”. Kastamonu Education Journal 19, no. 3 (2011): 1018-1020.
• Woolf, Virginia. A Room of One’s Own. Canada: Broadview Press, 2001.
• Zilfi, Madeline C. Women and Slavery in the Late Ottoman Empire. (New York: Cambridge, 2010).