Mekân ve Mekânın Algılanış Biçimleri: Halide Edib Adıvar’ın Otobiyografisi Mor Salkımlı Ev Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2014, Cilt: 6 Sayı: 2, 24 - 43, 01.12.2014

Manolya Harnuboğlu

https://doi.org/10.1501/Fe0001_0000000121

Öz

Mekân kavramı, geçmişten günümüze tartışılagelen bir konu olma özelliği taşımaktadır. Mekânla ilgili tartışmaların başında mekânın farklı tanımlarıyla mekânın farklı algılanış biçimleri bulunmaktadır. Bu çalışmada, Halide Edib Adıvar’ın otobiyografik anısı Mor Salkımlı Ev’de mekân kavramı ve mekânın algılanış biçimleri, dolayısıyla mekânsal duraklar ve aidiyetler ile mekânsal deneyimler ve hareketlilik dikkate alınarak, yazarın mekân algısı ve bunu, eserlerine yansıtma biçimi irdelenmeye çalışılacaktır. Bu çalışmada geçen “mekânın algılanış biçimleri” dört ana noktayı kapsamaktadır. İlki, mekânsal duraklar iken, ikincisi mekânsal aidiyetlerdir. Mekânsal deneyimler ve hareketlilik ise mekânın diğer algılanış biçimlerini teşkil etmektedir. Bu noktada, mekân, mekâna yüklenen anlamlar ve bu anlamların bireyin gündelik yaşantılarına etkileri dikkate alınacaktır. Bütün bu hususlar dikkate alındığında, Halide Edib’in mekân algısı ile bunu söz konusu eserine nasıl yansıttığının da altı çizilmeye çalışılacaktır. Halide Edib, kadınların güçlü olmaları gerektiğini her fırsatta dile getiren bir yazardır. Dolayısıyla, Halide Edib’in feminist çerçeveye uygun, kadınların lehine fikir ve söylemleri bulunmaktadır. Kadın-erkek eşitliğini vurgulayan yazar, değişik yerlerde yazarak daha büyük kitlelere ulaşmayı hedeflemiştir. Bu uğraşlar, Halide Edib’in kadın hakları bağlamında çaba sarfettiğini göstermesi bakımından önem taşımaktadır

Anahtar Kelimeler

Mekân, Mekânın algılanış biçimleri, Halide Edib Adıvar, Mor Salkımlı Ev, Otobiyografi

Space and different perceptions of space: A study on Halide Edib Adıvar’s autobiography Mor Salkımlı Ev

Öz

Space and different perceptions of space: A study on Halide Edib Adıvar’s autobiography Mor Salkımlı Ev The concept of space is a long-lasting subject of debate. Among these debates, there are different definitions of space and different ways of perceiving the space itself. In this study, the concept of space and its differents perceptions in Halide Edib Adıvar’s autobiographical work Mor Salkımlı Ev are taken into consideration. In addition, spatial stops, belongings, experiences and mobilities are also considered. By taking all these aspects into consideration, author’s perception of space and her way of reflecting her perspective to her works are also questioned. In this study, “ways of perceiving space” consist of four parts. While the first one is spatial stops, the second one is spatial belongings. Also, while the third one is spatial experiences, the last one is spatial mobility. At this point, the concept of space, the meanings of space at hand and the effects of these meanings upon individual’s daily life are taken into account. While taking all these points into account, it might be possible to highlight Halide Edib’s way of perceiving and reflecting the space itself. Halide Edib is a writer, who always lays stress on women’s strenght. Halide Edib is a pro-feminist herself, who has a feminist point of view of life. Halide Edib, who gives importance to woman-man equality in every field of life, is an author with so many articles in most works and magazines. Halide Edib tries to write publicly so as to enlighten women and the society itself. So, it is important to realize Halide Edib’s attributions to feminist studies in the context of women’s rights

Anahtar Kelimeler

Space, Ways of Perceiving Space, Halide Edib Adıvar, Mor Salkımlı Ev, Autobiography

Kaynakça

• Adıvar, Halide Edib. Mor Salkımlı Ev (İstanbul: Can Yayınları, 2011).
• Arabacı, Hacı Murat. “Milli Mücadelenin Hazırlık Safhasında Halide Edib Adıvar’ın Faaliyetleri Ve Mustafa Kemal
• Atatürk” Dumlupınar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, sayı: 19 (2007): 271-94.
• Bilge, Yunus. “Halide Edip’in Yedigün Dergisindeki Yazılarında Kadına Bakışı”, The Journal of Academic Social Science Studies, International Journal of Social Science,5, sayı: 4 (2012): 43-61.
• Butler, Judith. Cinsiyet Belası/ Feminizm ve Kimliğin Altüst Edilmesi (çev.) (İstanbul: Metis Yayınları, 2012).
• Çalışkan, Gülhanım. Everyday Life Experience of Working Mothers and Their Hidden Geographies in Ankara Metropolitan Area (Ankara: ODTÜ, 1995).
• Durakbaşa, Ayşe. “Türk Modernleşmesinin Kamusal Alanı ve “Kadın Yurttaş,” Birkaç Arpa Boyu... 21.Yüzyıla Girerken Türkiye'de Feminist Çalışmalar / Prof. Dr. Nermin Abadan Unat'a Armağan der. Serpil Sancar (İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları, 2011), 461-474.
• Durakbaşa, Ayşe. Halide Edib/ Türk Modernleşmesi ve Feminizm (İstanbul: İletişim Yayınları, 2012).
• Eiguer, Alberto. Evin Bilinçdışı (çev.) (İstanbul: Bağlam Yayıncılık, 2013).
• Foucault, Michel. Özne ve İktidar (çev.) (İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2011).
• Güneş, Zeliha. “Kadınların Seçme-Seçilme Hakkı Konusunda Halide Edip’le Yapılan Bir Söyleşi”, The Journal of Academic Social Science Studies, International Journal of Social Science, cilt: 5, sayı: 2 (2012): 157- 162.
• Heilbrun, Carolyn G. Kadının Özyaşamını Yazarken… (çev.) (İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 1992).
• Kandiyoti, Deniz. Cariyeler, Bacılar, Yurttaşlar/ Kimlikler ve Toplumsal Dönüşümler (İstanbul, Metis Yayınları, 2011).
• Köker, Eser. “Eflatun Kadifeden Küçük Bir Fil,” Birkaç Arpa Boyu... 21.Yüzyıla Girerken Türkiye'de Feminist Çalışmalar / Prof. Dr. Nermin Abadan Unat'a Armağan der. Serpil Sancar (İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları, 2011), 17-24.
• Özbay, Cenk ve İlkay Baliç. “Erkekliğin Ev Halleri ”, Toplum ve Bilim, sayı: 101 (2004): 89-103.
• Şenol-Cantek, Funda. “Fakir/haneler, Yoksulluğun “Ev Hali”, Toplum ve Bilim, sayı: 89 (2001): 102-131.
• Şenol-Cantek, Funda. “Laleli’de bir edibe: Halide Edip’in Akile Hanım Sokağı Üzerine,” Fe Dergi: Feminist Eleştiri, cilt: 2, sayı: 2 (2010): 111-114.
• Şenol-Cantek, Funda ve Elif Ekin Akşit. “Kadınların Kuşaklar ve Sınıflar Arası Bilgi Aktarımları,” Birkaç Arpa Boyu... 21. Yüzyıla Girerken Türkiye'de Feminist Çalışmalar / Prof. Dr. Nermin Abadan Unat'a Armağan der. Serpil Sancar (İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları, 2011), 525-561.
• Şentürk, Levent. “Eril Kente Dönüş,” Cins Cins Mekan der. Ayten Alkan (İstanbul: Varlık Yayınları, 2013), 36- 62.
• Tüzer, İbrahim. “Kimliklerin Çatıştığı Mekân: “Kiralık Konak” ve Evini/Evrenini Arayan Nesiller” bilig, sayı: 41 (2007): 225-239.
• Uçman, Abdullah. Üsküdarlı Meşhurlar Ansiklopedisi edit. Âlim Kahraman (İstanbul: Üsküdar Belediye Başkanlığı Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğü Kültür Yayınları: 23, 2012).
• Uysal, Zeynep. “Bir Toplum Projesinin Peşinde Halide Edip Adıvar” Doğu-Batı, sayı: 35 (2006): 87-107.
• Ünlü, Aslıhan. “Değişen Tarih Ve Metin Anlayışı İçinde Biyografik Dram- II: Tarihten oto/biyografiye, oto/biyografiden drama Halide Edip Örneği” Yedi, DEÜ GSF Dergisi, sayı: 6 (2011): 9-21.
• Zengin, Aslı. “Devletin Cinsel Kıyıları: İstanbul’da Fuhşun Mekânları,” Cins Cins Mekân der. Ayten Alkan (İstanbul: Varlık Yayınları, 2013), 264-283.