Pınar Kür’ün Polisiye Üçlemesinde Queer Anlatı Stratejileri

Yıl 2021, Cilt: 13 Sayı: 2, 13 - 25, 15.12.2021

Merve Esra Özgürbüz

https://doi.org/10.46655/federgi.1050797

Öz

Eril ve mutlak yapısıyla bir baskı unsuruna dönüşen klasik polisiyenin yazınsal yollarla klişe tipler
yaratması ve bu tipleri normalleştirmesi, türün queer’leştirilmesine imkân tanımaktadır. Pınar Kür,
ataerkil sistemin cinsiyet ve cinsel yönelim farklılıklarına yüklediği eksiklik mantığından kurtulma
mücadelesini edebiyat aracılığıyla veren yazarlar arasındadır. Yazarın polisiye roman üçlemesinde,
dışlanan kimliklere söz hakkı verilmemesi ve bahsi geçen kimliklerin heteroseksüel erkeğin
iktidarında kurgulanan ötekiler olması durumları ile iki kutuplu geleneksel cinsiyet algısı, bir dizi
ihlal aracılığıyla yeniden kurularak tipik kurtarıcı ve kurban figürleri reddedilir. Böylelikle cinsel
politikanın ürettiği ikilikler itibarsızlaştırılarak insan, cinsiyetlendirilmiş problematik matrisin
sabitlediği ve ontolojize ettiği kalıplardan sıyrılıp özgür kılınır, yeni olasılıkların başlangıcıyla ortaya
çıkan eşzamanlı keşiflerle kimliksizleştirilir, dışla(n)ma ve bozulmayla hiyerarşik varsayımlar
sorgulanır. Öznel ile nesnel arasındaki gerilimi ve özel olma hâlini öne çıkaran eserler; etiketleri
kucaklama, reddetme ve kimliksizleştirme ile anlamın öncülü olarak belirlenmiş beden politikalarını
çürüten, çelişken kurgularla okuyucuyu anlam krizlerine davet eden yıkıcı ve muhalif metinlerdir.
Descartes’çı Kartezyen rasyonalizme direnen üçleme, geleneksel polisiyenin biçim ve içeriğini taklit
edip ikili karşıtlıklar üretmeden klasik yapının mantık ve felsefesini yapıbozuma uğratmakta,
kimlikleştirmeyen bir yazını hedeflemekte ve polisiyenin kendi parodisini üretme potansiyelini ortaya
çıkarmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Polisiye edebiyat, queer teori, Pınar Kür, kimliksizleşme, yapıbozum

Kaynakça

• Bay, Özlem. “Kadın-Erkek Söylemi: Cinayeti Yazan Kadın Pınar Kür, ‘Bir Cinayet Romanı’ Ve Cinayeti İtiraf Eden Erkek Ahmet Ümit; ‘Beyoğlu Rapsodisi’” Turkish Studies - International Periodical for The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7(12) (2012): 345-364.
• Canatak, Mecit. “Postmodern Polisiye Roman ve Pınar Kür’ün Bir Cinayet Romanı” A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi [TAED], 49 (2013): 223-238.
• Çelenk, Zehra. “Esrâr-ı Cinayât”tan Çoksatarlığın Esrarlarına: Ülkemizde Yazarın ve Romanın Polisiye Macerası” Pasaj, 2 (2005): 159-182.
• Erdinç, Esra. “Yapısökümü Okuma Yöntemi ve Queer Reklam Analizi Üzerine Bir Çalışma: Ikea Tayvan Koltuk Reklamı Örneği”. https://marmara.academia.edu/erdincesra, (08.02.2017).
• Evans, Mary. The Imagination of Evil: Detective Fiction and the Modern World (London: Continuum International Publishing, 2009).
• Grosz, Elizabeth. “Deneysel Arzu: Queer Öznelliğini Yeniden Düşünmek” (Çev. Erkal Ünal), Cogito Cinsel Yönelimler ve Queer Kuram Özel Sayısı, 65-66 (2011): 7-36.
• Hocquenghem, Guy. Homoseksüel Arzu (Çev. Burcu Denizci), (İstanbul: Altıkırkbeş Yayın, 2015).
• Kracauer, Siegfried. Polisiye Roman: Felsefi Bir İnceleme (Çev. Dilman Muradoğlu), (İstanbul: Metis Yayınları, 2019).
• Kür, Pınar. Bir Cinayet Romanı (İstanbul: Everest Yayınları, 2004a).
• Kür, Pınar. Cinayet Fakültesi (İstanbul: Everest Yayınları, 2004c).
• Kür, Pınar. Sonuncu Sonbahar (İstanbul: Everest Yayınları, 2004b).
• Mills, Jon. “The False Dasein: From Heidegger to Sartre and Psychoanalysis” Journal of Phenomenological Psychology, 28(1) (1997): 42-65.
• Munt, Sally R. Murder by the Book? Feminism and the Crime Novel (London: Routledge, 1994).
• Roloff, Bernard ve Georg Seeβlen. Cinayet Sineması: Polisiye Sinemasının Tarihi ve Mitolojisi (Çev. Süheyla - Saliha N. Kaya), (İstanbul: Alan Yayıncılık, 1997).
• Söğüt, Mine. Aşkın Sonu Cinayettir (Pınar Kür ile Hayat Edebiyat) (İstanbul: Everest Yayınları, 2006).
• Spivak, Gayatri Chakravorty. Gramatoloji’ye Önsöz (Çev. İsmail Yılmaz), (Ankara: BilgeSu Yayıncılık, 2014).
• Tağızade-Karaca, Nesrin. “Pınar Kür”, Edebiyatımızın Kadın Kalemleri (Ankara: Vadi Yayınları, 2006): 258-165.
• Thompson, Jon. Fiction, Crime, and Empire: Clues to Modernity and Postmodernism (Urbana and Chicago: University of Illinois Press, 1993).
• Yüce, Cüneyt. Türkçe Polisiye Edebiyatta Queer Bir Sapma: Mehmet Murat Somer’in Hop-Çiki-Yaya Serisi (Boğaziçi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2019