Hidayet Romanlarından Dindar Kadın Edebiyatına: Feminizmle Müzakerede Değişen Faillikler

Yıl 2022, Cilt: 14 Sayı: 1, 78 - 91, 10.06.2022

Elifhan Köse

https://doi.org/10.46655/federgi.1098273

Öz

Türkiye’de Hidayet edebiyatı İslamcılığın kamusal alanda görünür olması ile ilk kez 1970lerde ortaya çıkan bir türdür. Bu tür, hem şehirleşen İslamcılığa bir hayat ve beden yönergesi sağlamakta hem de batılı/modern olarak tanımladığı ötekilerin Müslüman dünyaya temasını sağlayan popüler edebi ürünler sunmaktaydı. Günümüzde hidayet romanları eski etkisini kaybetse de, ‘İslamcı romantizmi’ canlandıran yeni yazarlarla benzer popüler etkiyi sürdürmektedir. Dindar kadın edebiyatı ise, 1980’lerin sonunda şehirleşen ve eğitim hakkını tesettürleriyle sürdürmek isteyen dindar kadınların uğradıkları baskı sonucu laik ve İslamcı kamudan ve hatta “Müslüman ev”lerinden sürgün temasının merkezi olduğu otobiyografik hikâyelerin bir araya getirdiği kadın yazarları anlatır. Hidayet romanlarında dindar faillik, dünyayı keskin sınırlarla iyi ve kötü olarak ikiye bölen bir anlam dünyası içerisinde iyiyi temsil eden bir bütüncüllük içinde kurulur. Dindar kadın edebiyatında ise bu ikili dünyanın birbiriyle geçirgenliği artmaktadır, ancak dindar failden beklenti yine iyicil otantik bir varoluş olarak varlığını sürdürebilmesidir. Bu çalışmada dindar failliği kuran edebi müzakerede feminizmin nasıl temsil edildiği, türlerin feminizme bakış açısı da göz önüne alınarak betimleyici olarak ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Hidayet, Edebiyat, Feminizm, Dindarlık, İslamcılık

From Hidayet Novels to Pious Women's Literature: Changing Agency in Negotiation With Feminism

Öz

Hidayet literature was a genre that emerged for the first time in the 1970s in Turkey with Islamism becoming visible in the public sphere. This genre not only provided a life/body guideline for urbanizing Islamism, but also offered popular literal products to allow others defined as western/modern to have contact with the Muslim world. Although Hidayet novels have lost their old influence nowadays, they continue to have a similar popular effect with new writers reviving ‘Islamist romanticism’. Pious female literature, on the other hand, describes the oppression of religious women wearing hijab who wanted to get their right to education at the end of the 1980s. These political pressures on hijab have produced female writers who have been aggregating autobiographical stories the theme of which is the exile from the secular and Islamist public sphere and even from their “Muslim homes”. In Hidayet novels, pious agency is established as an essence of a holistic representation of good in a world divided into good and evil with sharp boundaries. In pious female literature, however, the permeability of these two worlds can be seen but the expectation from the pious agency is to be preserve holistic good authentic existence. In this study, how feminism is represented in the literal negotiation that establishes pious agency will be discussed descriptively, considering the perspective of these different genres on feminism.

Anahtar Kelimeler

Hidayet, Literature, Feminism, Piety, Islamism

Kaynakça

• Akçay, Ahmet Sait. Bellekteki Huriler: İslamcı Popülist Kültüre Bir Bakış (İstanbul:Selis, 2006)
• Aktaş, Cihan. Kusursuz Piknik (İstanbul :İz, 2009)
• Aktaş, Cihan. “İslamcı Harekette Roman’tik Huzursuzluk,” Türkiye’de Islamcılık Düşüncesi̇ ve Hareketi Sempozyumu Tebliğleri (Zeytinburnu Belediyesi: İstanbul 2013):640-652.
• Aktaş, Cihan. Eksik Olan Artık Başka Bir şey:İslamcılık (İstanbul:İz, 2016).
• Aktaş, Cihan. “Müslüman Kadin: Ev, Sokak, Emek Ve Cehd,” Doğu Üni̇versi̇tesi̇ İlahi̇yat Fakültesi̇ Dergi̇si̇, Yıl 4, Cilt 4, Sayı 1(2018) : 119-144.
• Akyılmaz, Özlem. Bloglarda İslami̇-Femi̇ni̇st Yaklaşımla Yeni̇ Bi̇r Kadın Ki̇mli̇ği̇ni̇n İnşası:Reçel Blog Örneği (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi)(Gaziantep: Gaziantep Universitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2015).
• Arıkan Sinkaya , Pınar. “İran İslam Cumhuri̇yeti̇’nde Kadın Meselesi̇ ve İslamî Femi̇ni̇st Hareket,” Akademik Orta Doğu, Cilt 5, Sayı 1(2010): 43-67.
• Aydın Satar, Nesrin. “Müslüman Kadının Sesi̇: İslâmci Romanların Kadın Yazar ve Anlatıcıları,” Muhafazakar Düşünce, Cilt 13, Sayı 49(2016): 95-313.
• Barbarosoğlu, Fatma. Gün Akşamsızdır (İstanbul:İz, 2009a).
• Barbarosoğlu, Fatma. Cumhuriyetin Dindar Kadınları (İstanbul:Profil, 2009).
• Barbarasoğlu, Fatma ve Nazife Şişman. Adı konmamış Çağda Yeni Anne Babalar (İstanbul: İnsan, 2021).
• Cantek, Funda & Aksu Bora. “Akacak Mecra Bulmak: www.5harfliler.com ve www.reçel-blog.com ,” İradenin İyimserliği ed. Aksu Bora (İstanbul: İletişim, 2021),173-197.
• Çayır, Kenan . Türkiye’de İslamcılık ve İslami Edebiyat: Toplu Hidayet Söylemlerinden Yeni Bireysel Müslümanlıklara (İstanbul:Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2008).
• Dayı, Ayşe. “Feminist Etik Açısından Cinsellik ve Üreme: Fetüsün Bireyliği ve Kadının Beden Bütünlüğü,” Fe Dergi, Cilt 9, Sayı 1(2017):36 -54.
• Dorroll, Philip. “Post-Gezi Islamic Theology: Intersectional Islamic Feminism in Turkey,” Review of Middle East Studies, 50(2)(2017): 157–171.
Eraslan, Sibel. Saklı Kitap (İstanbul: Timaş, 2013).
• Işık, Sultan. The Changing Masculinity Identity: Changes in Upper-Middle Class Former Islamist Man After February 28, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi) (İstanbul: İstanbul Şehir Üniversitesi, 2013).
• Katırcı (Turhal), Şerife. Müslüman Kadının Adı Var (İstanbul:Seha, 1989).
• Köse Çal, Elifhan. “28 Şubat Edebiyatında Ötekinin Değer ve Temsilleri, ” 11. Uluslarası Bilimsel Araştırmalar Kongresi Bildirileri, 20-21 Ağustos 2021, https://www.ubaksymposium.org/Upload/editor/files/ubak_sosyal(2).pdf
• Köse Elifhan. Sessizliği Söylemek: Dindar Kadın Edebi̇yatı, Ci̇nsi̇yet ve Beden (İstanbul:İstanbul, 2014).
• Kubilay Çağla. ”İslami Muhafazakâr Kadın Yazarların Perspektifinden Kürtaj Tartışması: Eleştirel Bir Değerlendirme,” Alternatif Politika, Cilt 6, Sayı 3(2014): 387-421.
• Küçüksaraç, Banu. “Yeni̇ Medya Okuryazarliği Bağlaminda Muhafazakar ve Modern Yaşam Tarzi Bloglari Üzeri̇ne Bi̇r İnceleme,” Yeni Medya Çalışmaları II. Ulusal Kongresi Kongre Kitabı, https://ekitap.alternatifbilisim.org/ymk-2/, (2015): 547-575.
• Macit, Mustafa. “Romantik İslam’dan İslami Romantizm”e: İslamcı Popüler Kültürün Değişen Panoraması,” Ilted: Ilahiyat Tetkikleri Dergisi, 51, (Haziran / June 2019/1): 457-478.
• Mahmood, Saba . Politics of Piety: The Islamic Revival and the Feminist Subject (Princeton University Press, 2011).
• Meşe, İlknur .“ İslami bir moda dergisi örneğinde moda ve tesettür: Ne türden bir birliktelik?” Fe Dergi 7, No. 1(2015): 146-158.
• Özkazanç, Alev. Bir Musibet : Yeni Türkiye'de Erillik-Şiddet ve Feminist Siyaset (Ankara:Dipnot, 2020). Ramazanoğlu, Yıldız. İkna Odası (İstanbul: Timaş, 2008).
• Sakaranaho, Tuula. “Equal but Different:” Women in Turkey from the Islamic Point of View,” Islamic Feminism: Current Perspectives ed Anitta Kynsilehto (Finland: University of Tampere, 2008):47-58.
• Selva İnce, Meryem. “İslamî Kahraman Yaratmaktan Aileyi Kurtarmaya: Hidayet Romanları’nda Romantik Iktidar,” K24 Bağımsız Elektronik Gazetesi, 2 Mayıs 2019, https://t24.com.tr/k24/yazi/hidayet-romanlari,2281
• Sim, Melike Aslı. “Unveiling The Secret Stories: Conservative Female Blogosphere in Turkey,” Galatasaray University Journal of Communication, 26(2017): 39-63.
• Şenler, Şule Yüksel. Huzur Sokağı (İstanbul: Timaş, 2019).
• Şişman Nazife. Kamusal Alanda Başörtülüler: Fatma Karabıyık Barbarosoğlu ile Söyleşi (İstanbul:Timaş,2014).
• Tschirhart Philip. ”The Saudi Blogosphere: Implications of New Media Technology and the Emergence of Saudi-Islamic Feminism,” CyberOrient, Vol. 8, Iss. 1(2014): 5-79.
• Tugrul, Gezer. “Dindar Kadınların Annelik Algısı: Reçel Blog ve Müslüman Anneler Blogunun Karşılaştırmalı Analizi,” Fe Dergi 10, no. 2 (2014): 71-84.
• Turhal(Katırcı) Şerife. Bir İnci Meryem: Bir 28 Şubat Romanı (İstanbul: Yasemen, 2018).
• Ünal, Didem.“Vulnerable identities: Pious women columnists' narratives on Islamic feminism and feminist self-identification in contemporary Turkey,” Women's Studies International Forum 53(2015): 12–21.