Alfred Jules Ayer’de Metafizik Eleştirisi ve Doğrulanabilirlik Problemi

Yıl 2025, Sayı: 81, 132 - 147, 15.07.2025

Murat Sel

https://doi.org/10.58634/felsefedunyasi.1564688

Öz

Sınır belirleme (demarcation) problemini konu edinen bu çalışma, bir mantıkçı pozitivist olan Alfred Jules Ayer’in hangi gerekçelerle metafiziğe karşı oluşunun temellerini araştırma ve bu tutumla bağlantılı olarak bilimin ve felsefenin konumunu, fonksiyonunu ve birbiriyle ilişkisini tartışma amacı taşımaktadır. Bu ilişkinin belirlenebilmesinde birçok problemle mücadele edilmek zorunda kalınmıştır. Bilim olan ile olmayan ya da metafizik ile bilim ve felsefe arasında bir sınır var mıdır? Bu problemin çözümü doğrulanabilirlik ilkesinde aranmıştır. Doğrulanabilirlik ilkesinin formülü ortaya koyulduğu zaman sözü edilen problemin çözülebileceği düşünülmüştür. Bu çalışmada Alfred Jules Ayer’in metafizik eleştirisinin bir sonucu olarak düşünülebilecek olan doğrulanabilirlik ilkesi problemine onun yaklaşımı ve çözüm önerileri tartışılmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Alfred Jules Ayer , Mantıkçı Pozitivizm , Metafizik Eleştirisi , Doğrulanabilirlik , Sınır Belirleme

Alfred Jules Ayer’s Critique of Metaphysics and the Problem of Verifiability

Öz

This study, which deals with the demarcation problem, aims to investigate the foundations of the opposition of Alfred Jules Ayer, a logician positivist, to metaphysics on what grounds, and to discuss the position, function and interrelationship of science and philosophy in connection with this attitude. Many problems had to be fought in determining this relationship. Is there a Decoupling between what is science and what is not, or between metaphysics and science and philosophy? The solution of this problem has been sought in the principle of verifiability. When the formula of the verifiability principle was put forward, it was thought that the mentioned problem could be solved. In this study, Alfred Jules Ayer’s approach and solution proposals to the problem of the verifiability principle, which can be considered as a result of metaphysical criticism, will be tried to be discussed.

Anahtar Kelimeler

Alfred Jules Ayer , Logical Positivism , Critique of Metaphysics , Verifiability , Demarcation

Kaynakça

• Akehurst, T. L. (2013). Ayer and the Existentialists. Intellectual History Review, 23(2), 243-257.
• Ayer, A. J. (1934a). Demonstration of the impossibility of metaphysics. Mind, 43(171), 335-345.
• Ayer, A. J. (1934b). The genesis of metaphysics. Analysis, 1(4), 55-58.
• Ayer, A. J. (1936). The principle of verifiability. Mind, 45(178), 199-203.
• Ayer, A. J. (1948). Philosophy without science. Philosophy, 23(84), 65-66.
• Ayer, A. J. (1959). Editor’s introduction. İçinde A. J. Ayer (Ed.), Logical positivism (ss. 3-28). The Free Press.
• Ayer, A. J. (1962). Philosophy and science. Soviet Studies in Philosophy, 1(1), 14-19.
• Ayer, A. J. (1963). Philosophy and language. İçinde The concept of a person and other essays (ss. 1-35). The Macmillan Press.
• Ayer, A. J. (1971). Conversation with A. J. Ayer. In B. Magee, Modern British philosophy (ss. 48-65). St. Martin’s Press.
• Ayer, A. J. (1973). The central questions of philosophy. Penguin Books.
• Ayer, A. J. (1990a). Language, truth and logic. Penguin Books.
• Ayer, A. J. (1990b). The meaning of life. Macmillan Publishing.
• Ayer, A. J. (1998). Dil, doğruluk ve mantık (V. Hacıkadiroğlu, Çev.; 2. basım). Metis Yayınları.
• Ayer, A. J. (2013). A critique of ethics. İçinde R. Shafer-Landau (Ed.), Ethical theory an anthology (2nd ed., ss. 16-21). Wiley-Blackwell.
• Hahn, H., Neurath, O., & Carnap, R. (2019). Bilimsel dünya anlayışı. Viyana Çevresi.
• İçinde H. Taylan Erkıpçak (Çev.), Viyana çevresi (Program yazıları) (ss. 27-56). Pinhan Yayıncılık.
• Hanfling, O. (1981). Logical positivism. Columbia University Press.
• Kraft, V. (1953). The Vienna Circle (The origin of neo-positivism) (A. Pap, Çev.). Philosophical Library.
• Kuhn, H. (1947). Existentialism and metaphysics. The Review of Metaphysics, 1(2), 37-60.
• Mach, E. (1976). Knowledge and error (Sketches on the psychology of enquiry). Reidel Publishing.
• Magee, B. (1985). Mantıkçı pozitivizm ve kalıtı. İçinde A. Oksal-Buldam (Çev.), Yeni düşün adamları (A. J. Ayer ile söyleşi, ss. 127-147). Birey ve Toplum Yayınları.
• Özcan, Z. (2021). Giriş: Viyana Çevresi; Kökenler, karakteristikler. İçinde Viyana Çevresi (Schlick, Carnap, Neurath, Hahn) (ss. 11-78). Fol Kitap Yayınları.
• Sel, M. (2024). Alfred Jules Ayer açısından mantıkçı pozitivizm ve Karl Popper’da bilimin sınırlarını çizme sorunu [Yayımlanmamış doktora tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü].
• Sprigge, T. L. (1990). A. J. Ayer: An appreciation. Utilitos, 2(1), 1-11.
• Tuboly, A. T. (2021). Introduction: From spying to canonizing -Ayer and his language, truth and logic. İçinde A. T. Tuboly (Ed.), The historical and philosophical significance of Ayer’s language, truth and logic (ss. 1-37). Palgrave Macmillan.
• Ural, Ş. (1986). Pozitivist felsefe (Bilimde ve felsefede doğrulama). Remzi Kitabevi.
• Vrahimis, A. (2013). “Was there a sun before men existed?”: A. J Ayer and French philosophy in the fifties. Journal for the History of Analytical Philosophy, 1(9), 1-25.
• Weinberg, J. R. (1936). An examination of logical positivism. Routledge.
• Yıldırım, C. (2016). Bilim felsefesi (19. basım). Remzi Kitabevi.