The Metaphilosophical Implications of The Relation Between Truth and Method In Early Analytic Philosophy

Yıl 2025, Sayı: 81, 80 - 107, 15.07.2025

Alper Gürkan

https://doi.org/10.58634/felsefedunyasi.1686294

Öz

In this article, the methodological foundations of the method of linguistic analysis in early analytic philosophy, its connection to the conception of truth, and its metaphilosophical implications for the nature of philosophy are critically examined. Shaped by the ideas of Frege, Russell, and Wittgenstein and later adopted by the logical positivists, the approach confines philosophy to linguistic analysis, presenting it as an activity aimed at achieving logical clarity in scientific knowledge. This framework rests on the assumption of a structural correspondence between language and reality, as well as a correspondence theory of truth that defines truth as the alignment of expressions with reality. However, this methodological and epistemological stance paved the way for either reducing metaphysical, ethical and normative problems to linguistic analysis or excluding them altogether. Wittgenstein’s later work also includes a critique of the limitations of early analytic philosophy. Contrary to the early assumptions of language analysis, the concept of “language game” rejects the purely representational function of language by emphasising the contextual and practical dimensions of meaning. Similarly, Quine’s critique of the analytic-synthetic distinction, Kuhn’s paradigm concept, and Davidson’s radical interpretation approach led to a shift within the analytic tradition in philosophy. These critiques not only challenged the relationship between language and reality but also enabled different perspectives on the nature of philosophy. In the study, the methodological attitudes of early analytic philosophers are critiqued in detail, and critiques of the nature of philosophy are responded to. It is argued that philosophy should holistically embrace its ontological, epistemological and axiological dimensions through methodological diversity and dialogue.

Anahtar Kelimeler

Analytic Philosophy , Method , Linguistic Analysis , Truth , Wittgenstein , Metaphilosophy

Erken Analitik Felsefede Hakikat ve Yöntem İlişkisinin Meta-Felsefi İçerimleri

Öz

Bu makalede, erken analitik felsefede dilbilimsel çözümleme yönteminin metodolojik dayanakları, bu yöntemin hakikat anlayışıyla bağı ve felsefenin mahiyetine dair meta-felsefî sonuçları eleştirel bir bakış açısıyla incelenir. Frege, Russell ve Wittgenstein’ın görüşleriyle şekillenen ve mantıksal pozitivistlerce takip edilen yaklaşım, yöntemi dilbilimsel çözümlemeyle sınırlandırır ve felsefeyi bilimsel bilginin mantıksal açıklığını sağlama etkinliği olarak konumlandırır. Bu tutum, dil ve gerçeklik arasında yapısal bir uyum olduğu varsayımına ve hakikati, ifadelerin gerçekliğe tekabülü olarak gören uygunluk kuramına dayanır. Ancak bu metodolojik ve epistemolojik duruş; metafizik, etik ve normatif sorunları ya dilsel çözümlemeye indirgemenin ya da tamamen dışlamanın yolunu açmıştır. Wittgenstein’ın geç dönem çalışmaları, erken analitik felsefe geleneğinin bu sınırlılıklarının bir eleştirisini de içermektedir. Dil çözümlemesinin erken dönemdeki kabullerinin aksine “dil oyunu” kavramıyla, anlamın bağlamsal ve pratik boyutu vurgulanarak dilin salt temsil işlevi reddedilir. Benzer şekilde, Quine’ın analitik-sentetik ayrımı eleştirisi, Kuhn’un paradigma kavramı ve Davidson’ın radikal yorum yaklaşımı analitik felsefe geleneği içinde bir kırılma var eder. Bu eleştiriler dil ve gerçeklik ilişkisine meydan okumalar yanı sıra felsefenin mahiyetine dair farklı bakış açılarına da olanak sağlamıştır. Çalışmada, erken analitik felsefecilerin metodolojik tutumları ayrıntılandırarak eleştirisi yapılırken felsefenin mahiyetine yönelik eleştirilere de cevap verilmektedir. Felsefenin metodolojik çeşitlilik ve diyalogla ontolojik, epistemolojik ve aksiyolojik boyutlarını bütüncül şekilde kucaklaması gerektiği savunulur.

Anahtar Kelimeler

Analitik Felsefe , Yöntem , Dilbilimsel Çözümleme , Hakikat , Wittgenstein , Meta-felsefe

Kaynakça

• Aristoteles. (2015). Metafizik (Y. G. Sev, Çev.). Pinhan Yayıncılık.
• Baldwin, T. (1997). Frege, Moore, Davidson - The indefinability of truth. Philosophical Topics, 25, 1-18.
• Bernstein, R. J. (2009). Objektivizmin ve rölativizmin ötesi-Bilim, hermenöytik ve praxis (F. Yılmaz, Çev.). Paradigma Yayıncılık.
• Bunnin, N., & Yu, J. (2004). The Blackwell dictionary of Western philosophy. Wiley-Blackwell.
• Carnap, R. (2021). Metafiziği dilin mantıksal analiziyle aşma. İçinde Z. Özcan (Ed.), Viyana Çevresi (ss. 134-162). Fol Yayıncılık.
• Çakmak, C. (1997). Wittgenstein›da dil ve felsefe ilişkisi. Felsefe Arkivi, 30, 141-151.
• Çelebi, V. (2016). Çağdaş mantıkçı anlam kuramında dil-dünya ilişkisi ve metafiziğin yadsınması. Kaygı: Bursa Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, 26, 69-84.
• Dummett, M. (1959). Truth. Proceedings of the Aristotelian Society, 59, 141-162.
• Dummett, M. (1993). Origins of analytic philosophy. Duckworth.
• Frege, G. (2022). Fonksiyon, kavram, anlam (M. S. Türk, Çev.). Ketebe Yayınevi.
• Frege, G. (2007). Aritmetiğin temelleri-Sayı kavramı üzerine mantıksal-matematiksel bir inceleme (H. B. Gözkân, Çev.). Yapı Kredi Yayınları.
• Gözkân, H. B. (2007). Frege ve aritmetiğin temelleri. İçinde G. Frege, Aritmetiğin temelleri (ss. 13-73). Yapı Kredi Yayınları.
• Glock, H. J. (2021). Analitik felsefe nedir? (O. B. Kaplan, Çev.). Albaraka Yayınları.
• Hawking, S. W., & Mlodinow, L. (2010). Büyük tasarım (S. Öğünç, Çev.). Doğan Egmont Yayıncılık.
• Hughes, A. L. (2000). The folly of scientism. The New Atlantis: A Journal of Technology & Society, 37, 32-50.
• Kim, J. (2019). Frege’s conception of truth: Two readings. Ergo: An Open Access Journal of Philosophy, 6, 31-57.
• Kuhn, S. T. (2016). Bilimsel devrimlerin yapısı (N. Kuyaş, Çev.). Kırmızı Yayınları.
• Moser, P. K. (2018). Epistemoloji (H. Y. Başdemir, Çev.). Adres Yayınları.
• Nagel, T. (2019). Her şey ne anlama geliyor? Felsefeye küçük bir giriş (H. Gündoğdu, Çev.). Say Yayınları.
• Özcan, Z. (2021). Dil felsefesi-I (Mantıkçı paradigma). Sentez Yayıncılık.
• Özkan, C. (2016). Felsefede mantıksal temellendirme yoluyla kavrama yöntemi: Reductio ad absurdum ile noesis. Yeditepe’de Felsefe (Özel Sayı), 61-84.
• Popper, K. R. (2003). Bilimsel araştırmanın mantığı (İ. Aka & İ. Turan, Çev.). Yapı Kredi Yayınları.
• Quine, W. V. (1951). Two dogmas of empiricism. The Philosophical Review, 60, 20-43.
• Raatikainen, P. (2013). What was analytic philosophy? Journal for the History of Analytical Philosophy, 2, 11-17.
• Rescher, N. (2017). Philosophy as rational systemization. İçinde G. D’Oro & S. Over- gaard (Ed.), The Cambridge companion to philosophical methodology. Cambridge University Press.
• Rorty, R. (1995). Olumsallık, ironi ve dayanışma (M. Küçük & A. Türker, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Rorty, R. (2006). Felsefe ve doğanın aynası (F. K. Gürsoy, Çev.). Paradigma Yayıncılık.
• Rorty, R. (2010). Introduction to the linguistic turn. İçinde C. J. Voparil & R. J. Bernstein (Eds.), The Rorty reader (ss. 60-70). Wiley-Blackwell.
• Rossi, J. G. (2013). Analitik felsefe (A. Altınörs, Çev.). Bilge Kültür Sanat.
• Russell, B. (1959). The problems of philosophy. Oxford University Press.
• Sartwell, C. The post-linguistic turn. Aeon. https://aeon.co/essays/how-philosop- hys-obsession-with-language-unravelled (Erişim tarihi: 12 Ocak 2025).
• Sorell, T. (1991). Scientism. Routledge.
• Tepe, H. (2016). Platon’dan Habermas’a felsefede doğruluk ya da hakikat. BilgeSu Yayıncılık.
• Uygur, N. (1963). Bertrand Russell’ın doğruluk anlayışı. Felsefe Arkivi, 14, 3-35.
• Wittgenstein, L. (2018). Tractatus logico-philosophicus (O. Aruoba, Çev.). Metis Yayınları.
• Wittgenstein, L. (2020). Felsefi soruşturmalar (H. Barışcan, Çev.). Metis Yayınları.
• Wolf, M. P. Philosophy of language. Internet Encyclopedia of Philosophy. https://iep. utm.edu/ (Erişim tarihi: 10 Ocak 2025).
• Wolpert, L. (1994). The unnatural nature of science. Harvard University Press.
• Yıldırım, M. (2017). Frege’nin anlam ve gönderim ayrımı. Beytül Hikme An International Journal of Philosophy, 7, 163-183.