GÜLME ÜZERİNE BİR DENEME: BERGSON VE FREUD

Yıl 2020, Sayı: 71, 135 - 154, 15.07.2020

Feyza Ceyhan Çoştu

Öz

İnsan güler. Bu basit cümlenin arkasında birçok sorunun gizlendiğini görebiliriz. İnsan neden güler? Gülmek insana has bir eylem midir? Gülmenin nedeni sadece komik olan mıdır? Gülmek nasıl bir davranıştır? Gülmek kişisel bir eylem midir yoksa toplumsallığı da içerir mi? … gibi bir çok soruyu sormamıza neden olmaktadır. Nitekim tarih boyunca gülme konusu her araştırıldığında bu soruların aynı anda cevaplanmaya çalışıldığı görülmektedir.
20.yy.’a geldiğimizde de aynı yıllarda iki büyük düşünürün, Bergson ve Freud, bu sorularla birlikte gülme konusu üzerine araştırma yaptıklarını görüyoruz. Gülme ve gülmenin neden olduğu komik üzerine analiz yapan iki düşünürün bu konuyu felsefi, psikolojik ve sosyolojik temelde araştırdığı görülmektedir.
Bu çalışma ile Bergson ve Freud özelinde gülmenin bireysel bir hazzın göstergesi mi yoksa toplumsal bir yansıma mı olduğu sorusu açıklanmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Gülme, Komik, Felsefe, Henri Bergson, Sigmund Freud

AN ESSAY ON THE LAUGHTER: BERGSON AND FREUD

Öz

People laugh. It can be seen that many questions are hidden behind this simple sentence. Why Do People Laugh? Is Laughing unique to humans? Is the reason for laughing just comic? What is it like to laugh? Is laughing a personal act or does it include sociality? ...such as questions are occurred. As a matter of fact, every time the subject of laughter is studied, it is seen that these questions are tried to be answered at the same time.
At about the same period in the early 20th century, two great thinkers, Bergson and Freud, conducted research on the issue of laugher with these questions. These two thinkers discussed the issues of comic caused by laughing and laughter from a philosophical, psychological and sociological aspect.
In this paper, I will try to explain whether laughter at Bergson and Freud is an indicator of an individual pleasure or a social repercussion.

Anahtar Kelimeler

Laughter, Comic, Philosophy, Henri Bergson, Sigmund Freud

Kaynakça

• Adamaszek, Rainer. “Lachen und Therapie”, Integrative Therapie, 3/91, 1991 (ss. 279-299).
• Aristoteles, Eudemos’a Etik, çev: Saffet Babür, BilgeSu Yayınları, Ankara 2015.
• Aristoteles, Nikomakhos’a Etik, çev: Saffet Babür, BilgeSu yayınları, Ankara 2014.
• Aristoteles, Poetika, çev: Samih Rıfat, Can yayınları, İstanbul 2015.
• Aristoteles, Retorik, çev: Mehmet H. Doğan, Yapı Kredi yayınları, İstanbul 2000.
• Bakhtin, Mikhail. Karnavaldan Romana, Edebiyat Teorisinden Dil Felsefesine Seçme Yazılar, çev: Cem Soydemir, der: Sibel Irzık, Ayrıntı Yayınları, İstanbul 2001.
• Bergson, Henri. Gülme, Komiğin Anlamı Üstüne Deneme, çev: Yaşar Avunç, Ayrıntı yayınları, İstanbul 2015.
• Freud, Sigmund. Espriler ve Bilinçdışı ile İlişkileri, çev: Emre Kapkın, Payel Yayınevi, İstanbul 2016.
• Geisenhanslüke, Achim. “Philosophie”, içinde Komik, Ein interdisziplinäres Handbuch, (Hg./ed.) Uwe Wirth, J. B. Metzler Verlag, Stuttgart, 2017 (ss. 68-76).
• Gündoğan, Ali Osman. Bergson, Say yayınları, Ankara 2007.
• Kalaycı, Nazile. “Spinoza’nın Etika’sı Bağlamında Mizahın Politik İşlevi”, Düşünme Dergisi, cilt: 3, sayı:6, 2014 (ss. 20-28).
• Morreall, John. Gülmeyi Ciddiye Almak, çev: Kubilay Aysevener, Şenay Soyer, İris Yayıncılık, İstanbul, 1997.
• Öğüt Eker, Gülin. “Mizah Tanrı’dan Bir Armağan mı Yoksa Şeytanın Getirdiği Bir Ceza Yöntemi mi? Sosyal Normların Cezalandırma Yaptırımı Boyutunda ‘Sosyal Ceza Olarak Gülme’”, Folklor/Edebiyat, cilt: 23, sayı: 92, 2017 (ss. 49-62).
• Platon, Devlet, çev: Sabahattin Eyüboğlu-M. Ali Cimcoz, Remzi Kitabevi, İstanbul 1992.
• Platon, Philebos, çev: Furkan Akderin, Say yayınları, İstanbul, 2019.
• Platon, Yasalar, çev: Candan Şentuna- Saffet Babür, Kabalcı yayınevi, İstanbul 2007.
• Şentürk, Rıdvan. Gülme Teorileri, Küre Yayınları, İstanbul 2016.
• Taştan, Coşkun. “Freud ve Fransızlar: 20.yy.’ın Başında Psikanalizin Fransa’da Karşılaştığı Med-Cezirler”, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, sayı: 27, 2012 (ss.103-108).
• Zupancic, Alenka. Komedi: Sonsuzun Fiziği, çev: Tuncay Birkan, Metis Yayınları, İstanbul 2011.