AYN RAND EGOİZMİNDE BENLİK-ÖTEKİ İLİŞKİSİ

Yıl 2020, Sayı: 71, 181 - 207, 15.07.2020

Mustafa Kınağ

Öz

Rus asıllı Amerikalı bir roman yazarı ve felsefeci olan Ayn Rand, rasyonel bencillik ve bireycilik kavramlarını merkeze alan bir düşünceye sahiptir. Bu düşüncenin karmaşık bir organizma olarak insan anlayışındaki karşılığı, yaşamın biricik oluşu ile ifade edilir. Ona göre doğa cansız maddelerin var olması için kolaylıkla sağladığı koşulları canlı varlıklar için aynı kolaylıkla göstermez. Canlı varlıklar, yaşamsal süreklilik için harekete ve eylemselliğe muhtaçtır. Bu eylemsellik insan için ahlaki bir zorunluluk olarak görülür.

Objektif-sübjektif dikotomisini gerçekliği yeterince açıklayıcı bulmayan Rand, esasen objektivizm kavramının içkincilikten farklı olduğunu belirtir. Ona göre gerçek objektivizm, birey ile dış dünya arasında, bilinçli bireyin gerçekliği kavramasına olanak sağlayan bir bağlantıyı varsayar. Bu bağlantı sayesinde ahlakî göreceliği kabul edilemez sayan Rand, her bir tikel ce somut bireyin rasyonel ilkeler sayesinde sabit gerçeklik paydasına sahip olduğuna işaret eder.

Birey bütün eylemlerinde soyut “öteki”ye değil öncelikle kendi benliğine karşı sorumludur. O, birey-toplum ilişkisinde bireyin kendi eyleminden ve üretiminden elde ettiği kazanımları korumak ve büyütmek zorunda olduğunu vurgular. Böylece kendi çıkarlarını ve mutluluğunu aklın mutlak ilkeleri çerçevesinde temin etmek, benliğini mistik, toplumsal hiçbir soyut kişiliğe feda etmemek, Rand düşüncesinde benliğin ve bencil ahlakın temelini oluşturur.

Anahtar Kelimeler

Ayn Rand, Objektivizm, Bencillik, Benlik, Toplum.

Kaynakça

• • Bernstein, Richard, Objektivizm ve Rölativizmin Ötesi, Paradigma Yayıncılık, İstanbul, 2009.
• • Bissell, Roger E., “Ayn Rand and The Objective: A Closer Look at The Intrinsic-Objective-Subjective Trichotomy”, The Journal of Ayn Rand Studies, Vol. 9, No. 1, Fall 2007, [53-92].
• • Branden, Nathalien, “Mistisizm ve Kendini Feda Etmeye Karşı Zihin Sağlığı”, Bencilliğin Erdemi, Çev. Nejdet Kandemir, Plato Film Yayınları, İstanbul, 2013, [49 – 59].
• • Branden, Nathaniel , “Sahte Bireycilik”, Bencilliğin Erdemi, Editör: Uygar Karal, Çev. Nejdet Kandemir, Plato Film Yayınları, İstanbul, 2013, [206 – 210].
• • ---------, “Sahte Bireycilik”, Bencilliğin Erdemi, Çev. Nejdet Kandemir, Plato Film Yayınları, İstanbul, 2013, [206 – 210].
• • Corcuff, Philip, Bireycilik Sorunu: Stirner, Marx, Durkheim, Proudhon, Çev. Aziz Ufuk Kılıç, Versus Yayınları, 2009.
• • Rand, Ayn, “Kolektifleşmiş Etik, Bencilliğin Erdemi, Çev. Nejdet Kandemir, Plato Film Yayınları, İstanbul, 2013, [120 – 128].
• • ---------, “Objektivist Etik” Bencilliğin Erdemi, Çev. Nejdet Kandemir, Plato Film Yayınları, İstanbul, 2013, [11 – 48].
• • ---------, “Acil Durumlar Etiği”, Bencilliğin Erdemi, Çev. Nejdet Kandemir, Plato Film Yayınları, İstanbul, 2013, [60 – 71].
• • ---------, “Giriş”, Bencilliğin Erdemi, Çev. Nejdet Kandemir, Plato Film Yayınları, İstanbul, 2013, [1 – 10].
• • ---------, “İnsan Hakları”, Bencilliğin Erdemi, Çev. Nejdet Kandemir, Plato Film Yayınları, İstanbul, 2013, [139 – 152].
• • ---------, “İnsanların Çıkar Çatışmaları”, Bencilliğin Erdemi, Çev. Nejdet Kandemir, Plato Film Yayınları, İstanbul, 2013, [72 – 82].
• • ---------, “Objektivist Etik”, Bencilliğin Erdemi, Çev. Nejdet Kandemir, Plato Film Yayınları, İstanbul, 2013, [11 – 48].
• • ---------, Atlas Silkindi, Çev. Belkıs Dişbudak, Plato Film Yayınları, İstanbul, 2007.
• • ---------, Yaşamak İstiyorum, Çev. Gülten Suveren, Plato Film Yayınları, İstanbul, 2006.
• • Sharaf, Raha, Seyyed Hassan Eslami Ardakani, “Ayn Rand’s Egoism: Theory and Analysis”, Religious Inquiries, Vol. 4, No. 7, Winter and Spring 2015, [31 – 42].
• • Smith, Adam, Ulusların Zenginliği, Cilt 2, Çev. Musa Saltoğlu, Palme Yayıncılık, Ankara, 2011.
• • Smith, Tara, Ayn Rand’s Normative Ethics: The Virtuous Egoist, Cambridge University Press, New York, Melbourne, 2006.
• • Toch, Hans H.&Albert H. Hastorf , “Homeostasis in Psychology”, Psychiatry, 1955, 18:1, [81-91].