ALMAN İDEALİZMİ’NDE AKIL

Yıl 2011, Sayı: 53, 28 - 40, 15.07.2011

Arslan Topakkaya

Öz

İdealizm felsefe tarihinde materyalizmin karşıtı olarak ilk defa Wolff-
Leibniz tarafından ruhun ide olarak varlığını kabul eden; buna karşın reel dünyanın
ve bedenin varlığını inkar eden akım olarak boy göstermiştir. Terminolojik
olarak idealizm Kant ile felsefeye girmiş ve materyalizm, naturalizm,
mekanizm ve dogmatizmin karşıtı olarak kendisini betimleyen bir akım olarak
anlaşılmıştır. Bu bağlamda Mendelsohn’un şu tespiti önemlidir: “İdealizm
taraftarları dış dünyaya ait algılarımızı ve anlamlandırmamlarımızı ruhun bir
özelliği olarak kabul etmekte ve bunun dışında maddi bir temel ilkenin olduğuna
inanmamaktadırlar.“1 Bu tespite rağmen bu kavram, hakim olduğu dönemler
de bile stabil ve ortak bir tanım etrafında kullanılamamıştır. Gerçi idealistler,
realizme karşı oluş anlamında ortak bir tavra sahip olsalar bile herbir filozof
kendine has bir idealizme sahiptir ve bunun doğal bir sonucu olarak “öznel“,
“nesnel“, “transzendental“ ve “mutlak“ idealizm gibi farklı idealist yaklaşımlar
ortaya çıkmıştır. Konunun daha iyi anlaşılması ve belirli bir sistematiğe kavuşması
açısından çalışmayı iki ana bölüme ayırmayı, ilk bölümde Alman İdealizmine
kadar İdeler Öğretisi olarak anlandırılan dönemi ana hatlarıyla verdikten
sonra (bu kısım kendi başına ayrı bir çalışmanın konusu olduğundan burada
genel bir bakış açısı verilecektir) asıl konumuz olan Alman idealizminde akıl
kavramına geçmeyi uygun gördük.

Anahtar Kelimeler

İdealizm, Sebep, Anlayış, Mutlak, Algı, Bilgi, Kant, Fichte, Schelling, Hegel.

Kaynakça

• Hegel, G.W.F.Aufsätze aus dem kritischen Journal der Philosophie, HW 2, Frankfurt am Main 2004.
• Hegel, G.W.F., Wissenschaft der LogikI, HW 5, Frankfurt am Main 2004.
• Hegel, G.W.F., Phänomenologie des Geistes, HW 3, Frankfurt am Main 2003.
• Fichte, J.G., Grundlage der gesamten Wissenschaftslehre,(1794), SW I, hrsg. Immanuel Hermann Fichte (Bände I-XI), 1834-1846 Reprographisches Nachdruck, Berlin 1971.
• Kant, I., Vorlesungen über Metaphysik, AA XXVIII, München 1923.  Kant, I., Kritik der reinen Vernunft,2.Auflage, Königsberg 1787.  Mendelssohn, M. Morgenstunden oder Vorlesung,über das Daseyn Gottes, Berlin 1785.
• Schelling, F.W.J., Ideen zu einer Philosophie der Natur, 1797, SW II, Stuttgart 1964.  Schelling, F.W.J., Das System des transzendentalen Idealismus, 1800, SW III, Stuttgart 1964.  Schelling,F.W.J., Philosophische Untersuchungen über das Wesen der menschlichen Freiheit, 1809, SW VII, Stuttgart 1964.  Topakkaya, A.“İdeoloji Kavramının Tarihsel Gelişim Sürecine Kısa Bir Bakış”, Erzincan Ünv.Hukuk Fak.Dergisi,Cilt XI, sayı:1-2, Haziran 2007, s. 163-181.
• Topakkaya, A. “J.G. Fichte’nin “Bilim Öğretisi” Adlı Eserinde Varlık Açılımının Yöntemi Olarak Diyalektik”, Kaygı, Uludağ Ünv.Felsefe Bl.Dergisi, sayı:9 (2007), 49-61 .  Topakkaya, A: “I. Kant’ın “Aklî ve Algısal Dünyanın Formları ve Temelleri Üzerine” [De mundi sensebilis atque intelligibilis forma et principiis, (Von der Form der Sinnen- und Verstandeswelt und ihren Gründen)] Adlı Eserinde Zaman Kavramı’nın Analizi”, Kaygı, U.Ü Felsefe Bl. Dergisi, sayı 8 (2007), 35-41 .
• Topakkaya, A.“Tin’in Fenomenolojisi’nde Bir Sistem Olarak Bilinç tecrübesi”, Yeditepe’de Felsefe, 9 kitap, (2010), 1-18.