VARLIK VE OLUŞ TEMELİNDE HİLMİ ZİYA ÜLKEN’İN FELSEFE, MANTIK VE YÖNTEM HAKKINDA BAZI GÖRÜŞLERİ

Yıl 2011, Sayı: 53, 132 - 154, 15.07.2011

Şenol Korkut

Öz

Bu makale, ana yapıtı Varlık ve Oluş’u temel referans olarak alıp
Ülken’in felsefe, mantık ve yöntem anlayışını tahlil etmektedir. Felsefeyi kesin
ilk bilim olarak tanımlayan Ülken, onun aslında ilk olgu araştırmasına dayalı
dinamik bir düşünce disiplini olduğunu iddia etmektedir. Ülken’e göre, ilk olgu
araştırması, ortaya çıktığı zamandan beri felsefenin en temel ilkesi ve filozofun
en esaslı tasası olmuştur. Başlıca aleti, akıl ve mantık olan felsefî düşüncenin
konusu varlıktır. Varlık sahası ise hiyerarşik bir şekilde oluş’muş, aşkın/ideal ve reel içerikteki çift kutuplu dyadlardan oluşmaktadır. Felsefî düşünce akıl
ve mantığın rehberliğinde büyük oranda fenomenolojiye dayanan Dyadologie
yöntemiyle varlık sahasına yönelirse ancak gerçek anlamda zihnin ve varlığın
dikotomilerinden kurtulabilerek, söz konusu alanı idrak edebilecektir. Dyadologie
yöntemi, zihinsel bir uğraşla dyad’ların ideal ve reel boyutlarına nöbetleşe
yaklaşıp bu alandan epistemoloji, ontoloji ve değerler alanını inşa edebilecektir.
Böylece felsefî düşünce realizm ve idealizm kaynaklı ontolojik, epistemolojik
ve pozitivist yöntemin tutarsız ve çelişkili yöntemlerinden arındıracaktır.

Anahtar Kelimeler

Ülken, Varlık, Oluş, Felsefe, Mantık, Dyad, Dyadologie.

SOME IDEAS OF HİLMİ ZİYA ÜLKEN ABOUT PHİLOSOPHY, LOGİC, AND METHOD BASED ON VARLIK VE OLUŞ

Öz

This article examines Hilmi Ziya Ülken’s concepts about philosophy,
logic and methods, based on his main work of the Varlık ve Oluş. Describing
the philosophy as the first fundamental science, Ülken essencially claims that
the philosophy questioning the first reality is dynamically discipline the thought.
According to Ülken, Questioning to first reality have been main principle
of philosophy and main anxiety of philosopher since begining of philosophy.
Instruments of philosophy should be reason and logic, and its subject is being.
Area of being is constituted on dyads which have ideal and real dimensions
formed hierarchically. If philosophical thought examines area of being by the
methods of Dyadologie with guidance of reason and logic, it would be got rid of
dichotomies of being and mind and essencially grasped this area. The dyadological
method established epistemology, ontology, and values area by analyzing
to realist and transcendental dimensions of the dyads.

Anahtar Kelimeler

Ülken, Varlık ve Oluş, Philosophy, Logic, Dyad, Dyadologie.

Kaynakça

• Ömer Mahir Alper, “Hilmi Ziya Ülken’in İslâm Felsefesini Yorumu: İslâm Felsefesi Tarihyazımına Bir Örnek”, İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 14, İstanbul-2006.ss. 123-146.
• Ahmet Cevizci, Felsefeye Giriş, Bursa-2009.
• Macit Gökberk, Felsefe Tarihi, İstanbul-1990.
• A. C. Grayling, Philosophy 1: A Guide through the subject, Oxford University Press-1998.
• İsmail Kara, Din ile Modernlik Arasında, Çağdaş Türk Düşüncesinin Meseleleri, İstanbul, 2003
• Kurtuluş Kayalı, “Hilmi Ziya Ülken, Dil-Tarih Hocaları ve 1948 Tasfiyesi”, Türk Düşünce Dünyasında Yol İzleri, İstanbul-2003.
• Kurtuluş Kayalı, “Hilmi Ziya Ülken’in Türk Düşünce Dünyasındaki Özgün Konumu”, Düşüncenin Coğrafyası-1, Ankara, 2005.
• Mübahat Türker Küyel, “Ülkemizde Felsefenin ve Filozofun Doğuş Koşulları”, Türkiye’de Bir Felsefe Gelen-ek-i Kurmaya Çalışmak, Ed, Recep Alpyağıl, İstanbul-2010
• Necati Öner, “Ord. Prof. Dr. Hilmi Ziya Ülken”, Hilmi Ziya Ülken Kitabı, ed. Ayhan Vergili, İstanbul-2006.
• Nurettin Topçu, Yarınki Türkiye, İstanbul-1999.
• Hilmi Ziya Ülken, Bilgi ve Değer, İstanbul-2001
• Hilmi Ziya Ülken, Bilim Felsefesi, İstanbul-1983.
• Hilmi Ziya Ülken, Felsefeye Giriş-1, İstanbul-2008.
• Hilmi Ziya Ülken, Felsefeye Giriş-2, İstanbul-2009.
• Hilmi Ziya Ülken, Genel Felsefe Dersleri, İstanbul, 2000.
• Hilmi Ziya Ülken, “İslâm Düşüncesinin Batıya Etkisi”, Çev. Mahmut Alper Tuğsuz, İslâm Düşünce Tarihi, Ed. M.M. Şerif, Türkçe Ed. Mustafa Armağan, İstanbul, 1991, Cilt: 4.ss. 143-173.
• Hilmi Ziya Ülken, “İslâm Felsefesinde Akıl Ve İman Meselesi”, Felsefe Semineri Dergisi, I, İstanbul, 1939
• Hilmi Ziya Ülken, Varlık ve Oluş, Ankara, 1968.
• Mehmet Vural, Hilmi Ziya Ülken’in Varlık Felsefesi, Ankara-2009.