WHITEHEAD’S CONCEPT OF GOD: AN ISLAMIC PERSPECTIVE

Yıl 2011, Sayı: 54, 3 - 14, 15.12.2011

Galip Veliu

Öz

As it is clear from the title the paper aims at an analysis of Whitehead’s
concept of God from an Islamic perspective. Dissatisfied with religious claims
about God Whitehead is trying to attempt to come-out with a scientific solution
of the problem of God. Although my presuppositions, before starting to work
on the theme, were that I will face serious contradictions regarding the two positions,
as far as God is concerned, I realized that Whitehead’s position is not
as much unislamic as it is unscientific in essence. This is the essential problem
that we discuss in this paper. In fact the paper argues that Whitehead, as most of
his predecessors (philosophers), ends up with metaphysical speculations as far
as the concept of God is concerned. The paper also shows that the unscientific
character of Whitehead’s position strengthens Islamic view of the inability of
humans to acquire true knowledge of God with pure human effort.

Anahtar Kelimeler

Whitehead, theology, concept of God, Islamic concept of God, process.

WHİTEHEAD’İN TANRI ANLAYIŞI: İSLAMİ PERSPEKTİF

Öz

Bu çalışma temel olarak Whitehead’in Tanrı anlayışını İslam düşüncesi
açısından bir değerlendirmektir. Whitehead kendi zamanına kadar felsefede ileri
sürülen Tanrı anlayışları kendisini tatmin etmediği için bilimsel açıdan yeni bir
anlayış geliştirmeye çalışmıştır. Bu çalışmaya başlamadan kazanmış olduğum
kendi ön kabullerim bazı önemli çelişkilere beni düşüreceğini bildiğim halde
bana ilginç gelmesi açısından Whitehead’in tanrı anlayışının bilimsel olmadığı
kadar aksine pek fazla gayr-i İslami de olmadığını gördüm. Temelde bu makalemde
ele aldığım konu budur. Aslında görüleceği gibi Whitehead de kendinden
önceki filozoflar gibi bu hususta metafizik spekülasyonlara girmek zorunda kalmıştır.
Onun için çalışmamız Whitehead’in bilimselliğe nasıl ters düştüğünü bu
çalışmamız göstermeye çalışacaktır. Ancak asıl mesele de buaradadır: Çünkü Whitehead’in bu durumu İslami görüşü desteklemektedir ki bu da Allah’ın zatı
hakkında akıl yoluyla bilgi edilemeyeceğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Whitehead, teoloji, ilahiyat, Tanrı kavramı, İslami Allah anlayışı, süreç.

Kaynakça

• Alfred North Whitehead, Process and Reality, ed. by, David Ray Griffin and Donald W. Sherburne, New York: Free Press, 1978.
• -Science and theModern World, New York: Free Press, 1953.
• Alparslan Açıkgenc, Scientific Thought and its Burdens, Istanbul: Fatih University Press, 2000.
• Harold Brown, Perception, Theory and Commitment (Chicago: University of Chicago Press, 1977.
• Immanuel Kant, Critique of Pure Reason, Trans. By Norman Kemp Smith (New York: St. Martin’s Press, 1965.
• Karl Popper, All Life is Problem Solving New York: Routledge 1999.
• Paul Feyerabend, Against Method, New York: Verso, 1988.
• Paul Feyerabend, Farewell to Reason, New York: Verso 1987.
• Paul Feyerabend, Philosophical Papers, Cambridge: Cambridge University Press, 1981.
• Robert Audi, Epistemology, New York: Routledge, 1998.
• Sir Isaac Newton, Principia, trans. by Andrew Motte, ed. By Florian Cajori, Berkeley: University of California Press 1962.
• Thomas Kuhn, The Structure of Scientific Revolutions, Chicago: The University of Chicago Press, 1970.
• Vine Deloria Jr, Evolution Creationism and Other Modern Myths, Colorado: Fulcrum Publishing 2002 36.
• Werner Heisenberg, Physics and Philosophy, New York: Harper Torchbooks 1958.
• Werner Heisenberg, The Physicist’s Conception of Nature New York: Harcourt, Brace and Co 1959.