GABRİEL TARDE’IN DÜŞÜNCESİNDE ESKİ ÇİN KAVRAMLARI: “GELECEĞİN TARİHİNDEN ALINTILAR” ÖRNEĞİ

Yıl 2011, Sayı: 54, 129 - 154, 15.12.2011

Gürhan Kırilen

Öz

Fransız düşünürü Gabriel Tarde, sosyolojiyi ontolojik ve bütüncül bir
yaklaşımla ve çoğunlukla metafizik yorumlarla açıklayan bir düşünür olarak
görülmektedir. Çağdaşı olan Durkheim’ın “sosyal olgu” anlayışına karşı çıkan
Tarde; bu kavramın metodolojik bir sorun oluşturduğunu ve Durkheim’ın “sosyal”
teriminin “ilişkilerin değişkenliğine” yer bırakmadığını ileri sürmektedir.
Ona göre sosyal ilişkilerde belirleyici olan kavramlar ‘değişim’, ‘karşıtlık’,
‘benzeşme’ ve ‘adaptasyon’ gibi daha genel ve dinamik kavramlardır. Bu bakımdan
yaşadığı çağda pek ilgi görmeyen bu düşünür saha çalışmaları yapan bir
sosyolog olmasının ötesinde bir metafizikçi olarak anılmaktadır. Onun metafizik
görüşleri, eserlerinde doğa olaylarından örnekler verdiği bölümlerde açıkça
görülebilmektedir. Çalışmalarında önemli bir yer tutan doğa tasvirleri, insanların
dünyası ile evren arasında, işleyişleri bakımından benzerlikler olduğuna dikkat
çekmektedir. Tarde bu benzerlikleri ortaya koyarak ‘pozitif felsefenin’ ve
modern anlayışın insan ve doğa arasında oluşturduğu ayrımı da reddeder görünmektedir.
Doğal olgular yardımıyla ortaya koyduğu “karşıtlık” ve “uyum” gibi
kavramlarla, doğa ve toplum hayatı arasındaki bağları adeta yeniden kurmaya
çalışmaktadır. Gabriel Tarde’ın bütüncül varlık anlayışı ile doğadaki “uyum”
ve “karşıtlık” fikirleri Geleneksel Çin düşüncesinin en temel aksiyomları ile
bu bakımdan benzerlikler arz etmektedir. Nitekim Gabriel Tarde, “Geleceğin
Tarihinden Alıntılar” adlı kısa öyküsünde bu benzerlikleri bir tür “doğu-batı
karşılaşması” ekseninde ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Gabriel Tarde, Çin Felsefesi, adaptasyon, uyum, karşıtlık.

SOME CHİNESE CONSEPTS İN GABRİEL TARDE’S THOUGHT: “FRAGMENT D’HİSTOİRE FUTURE” AS AN EXAMPLE

Öz

French philosopher Gabriel Tarde, is known as a philosopher who describes
sociology ontologically, with an integrated approach and mostly by
means of metaphysical interpretations. Opposing his coeval Durkheim’s “social fact”, Tarde claims that this notion constitutes a methodological problem and
the term “social” of Durkheim’s crowds out “variability of relations”. According
to him, determinants in social relations are more general and dynamic notions
as: ‘change’, ‘contradiction’, ‘affinity’ and ‘adaptation’. In this respect,
not quite celebrated in his era, this philosopher is widely known as a metaphysician
as well as a sociologist. His metaphysical opinions, are clearly visible in
the sections where he described with inspirations from natural phenomena. Descriptions
of nature which constitutes an important part in his works, he points
out the similarities between the universe and the world of men in terms of functioning.
Presenting these similarities, Tarde seems to reject the division between
the men and nature, built up by ‘positivist philosophy’ and modern understanding.
With his natural descriptions, and with concepts of where he derived from
as “contradiction” and “harmony”, he almost tries to re-establish the bonds and
similarities between the nature and the social life. Gabriel Tarde’s perception
of holistic being and his ideas of “contradiction” and “harmony” in nature, are
very close to the most basic axioms of the traditional Chinese thought. As a
matter of fact, Gabriel Tarde presents these similarities in his novella called
“Fragment d’histoire future”, as a means of “East - West encounter”.

Anahtar Kelimeler

Gabriel Tarde, Chinese Thought, harmony, adapdation, contradiction.

Kaynakça

• Ames, Roger T., Focusing the Familiar: A Translation and Philosophical Interpretation of the Zhongyong, Honolulu, HI, USA: University of Hawaii Press, 2001. http://site.ebrary.com/lib/ankarauniv/Doc?id=10019101
• Collingwood, R.,G., Doğa Tasarımı, çev. Kurtuluş Dinçer, İmge Kitabevi, Ankara, 1999.
• Chen, Qing, Zhongguo Zhexue Shi (Çin Felsefesi Tarihi), Beijing Yüyan Wenhua Daxue Chubanshe, Beijing, 1999.
• Heidegger, Martin, Teknik ve Dönüş, çev. Necati Aça, Ankara, Bilim ve Sanat Yay. 1998
• Huang, Siu-chi, Essentials of Neo-Confucianism : Eight Major Philosophers of the Song Ming Periods,Westport, CT, USA: Greenwood Publishing Group, Incorporated, 1999. http://site.ebrary.com/lib/ankarauniv/Doc?id=5007091
• James, Legge, Chinese Classics, Vol.III, SMC Publishing Inc., Taipei., 2000.