CÜRCANİ’NİN ER-RİSALETÜ’L-KÜBRA Fİ’L-MANTIK ADLI RİSALESİ İLE HALİDİ’NİN KİFAYETÜ’L-MÜBTEDİ ET-TAHKİK Fİ FENNİ İLMİ’L MANTIK ADLI RİSALESİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

Yıl 2012, Sayı: 56, 56 - 77, 15.12.2012

İbrahim Çapak

Öz

Bu çalışmada, Cürcani’nin er-Risaletü’l-Kübra fi’l Mantık Risalesi ile
Halidi’nin Kifayetü’l-Mübredi et-Tahkik fi Fenni İlmi’l Mantık adlı risaleleri karşılaştırılacaktır.
Cürcani 14. Yüzyılda, Halidi ise 19. Yüzyılda yaşamıştır. Her iki
alimin de mantık ve diğer ilimlerle ilgili önemli çalışmaları bulunmaktadır. 14.
Yüzyılda yazılmış mantık risalesi ile 19. yüzyılda yazılmış mantık risalesi arasında
bazı farklılıklar bulunmaktadır. Biz bu farklılıklar üzerinde duracağız. Biz
risalelerin benzerlik veya farklılıkların olup olmadığına dikkat çekmek istiyoruz.
Bu durumun mantık çalışmalarının seyri açısından önemlidir. Çünkü zaman
içerisinde mantıkla ilgili bazı konular ihmal edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Mantık, Akıl yürütme, kavram, tanım, önerme, kıyas ve beş sanatı

COMPARİSON BETWEEN JURJANİ’S AL-RİSALE AL-KUBRA Fİ AL-MANTİQ AND KHALİDİ’S KİFAYAT AL-MUBTADİ AL-TAHKİK Fİ FANN İLM AL-MANTİQ

Öz

In this study, Jorjani’s ar-Risalat al-Kubra fi’l Mantıq and Khalidi’s
Kifayetu’l-Mubtedi at-Tahkik fi Fenni İlmi’l Mantıq treatises will be compared.
Jorjani lived at the 14th Century and Khalidi lived at the 19th Century. Both
scholars are also important work on logic and other sciences. There are some
differences between logical treatises written in the 14th and 19th century. We will focus on these differences. We would like to draw attention to whether treatises
similarities or differences. This condition is important for the process of logic
studies. Because some of the issues related to reasoning in time are neglected

Anahtar Kelimeler

logic, reasoning, concept, definition, proposition, syllogism and five arts topics of logic.

Kaynakça

• Abdulemir İsmail, Mavsuatü’l-Alamu’l-Ulema ve Adâbü’l-Arabi’l-Müslimin, Beyrut 2005.
• Cürcani, er-Risaletü’l-Kübra fi’l-Mantık (thk. M. Nasih Ece) Cürcani’nin er-Risaletü’l-Kübra fi’l-Mantık Adlı Eseri Üzerine Bir İnceleme, Sakarya Ünv. Sos. Bil. Enst. (Basılmamış Y. Lisans Tezi) Sakarya 2011.
• Halidi, Kifayetü’l-Mübtedi et-Tahkik fi Fenni İlmi’l Mantık, (thk.Muharrem Özkaya), Ahmed b. Süleyman el-Halidi’nin Kifâyetü’l-Mübtedi et-Tahkik fi Fenni İlmi’l-Mantık Adlı Eserinin Tercüme, Tahkik ve Değerlendirmesi, Sakarya Ünv. Sos. Bil. Enst. (Basılmamış Y. Lisans Tezi), Sakarya 2012.
• İbn Sina, İşaretler ve Tenbihler (çev. A. Durusoy, M. Macit, E. Demirli), İstanbul 2005.
• İbrahim Çapak, Anahatlarıyla Mantık, İstanbul 2012.
• İbrahim Çapak, Porphyrios ve İbn Sina Mantığında Tümeller, Ankara 2011.
• İbrahim Emiroğlu, Klasik Mantığa Giriş, Ankara 2004.
• İrfan Gündüz, Ahmed Ziyaüddin Gümüşhanevi, İstanbul 1984.
• M. Nasih Ece, Cürcani’nin er-Risaletü’l-Kübra fi’l-Mantık Adlı Eseri Üzerine Bir İnceleme, Sakarya Ünv. Sos. Bil. Enst. (Basılmamış Y. Lisans Tezi) Sakarya 2011.
• Mehmet Zahid Kevseri, Altun Silsile, (Trc. M. Vehbi Şahinalp, M. Zahid Kalfagil), İzmir 1982.
• Muharrem Özkaya, Ahmed b. Süleyman el-Halidi’nin Kifâyetü’l-Mübtedi et-Tahkik fi Fenni İlmi’l-Mantık Adlı Eserinin Tercüme, Tahkik ve Değerlendirmesi, Sakarya Ünv. Sos. Bil. Enst. (Basılmamış Y. Lisans Tezi) Sakarya 2012.
• Övezmuhammet Abdullayev, Seyyid Şerif Cürcânî’de Tanrı-Âlem Tasavvuru, U.Ü. Sosyal Bil. Ens. (Basılmamış Dr. Tezi), Bursa 2005.
• Sadreddin Gümüş, “Cürcânî» mad. TDV İslam Ansiklopedisi, c. VIII.
• Sadreddin Gümüş, Seyyid Şerif Cürcânî ve Arap Dilindeki Yeri, İstanbul 1984.