HUME’UN ADALET KURAMI

Yıl 2012, Sayı: 56, 94 - 108, 15.12.2012

Ali Taşkın

Öz

Hume, ahlakın akılla değil de duygularla temellendirildiğini vurgulaması
nedeniyle, anti rasyonalist ve bir ampirist olarak bilinir. Erdem duygusu ve iyilikseverliğimizin
akıldan çok duygudaşlık duygusuna bağlı olduğu gibi; o, erdem ve
doğruluğa ilişkin yargılarımızın aklımızdan çok duygudaşlık kapasitemize bağlı
olduğuna inanır. Hume’un düşüncesinde, adalet doğal değil, aksine “yapay bir
erdemdir”. Hume’a göre, adaletin varlığı insanların aralarında “fiilî anlaşmalarına”
bağlıdır; çünkü adalet duygusu birincil güdüsü başkalarının yararını düşünme
duygusudur. Bundan dolayı Hume, psikolojik egoizmi reddeder. O, adalet teorisini
açıklamada toplumsal çıkarı merkeze koyar. Hume, bu yolda, Bentham ve
Mill gibi yararcı filozofları etkilemiştir.

Anahtar Kelimeler

Hume, adalet, yapay erdem, iyilikseverlik, yararcılık.

HUME’S JUSTİCE THEORY

Öz

Hume is seen as an empiricist and an anti-rationalist because of his emphasis
on sentiment as the basis of morality. He believes that judgments about
virtue and rightness depend on our capacity for sympathy rather than on the form
of reason, which in turn, being virtuous depends on feelings such as benevolence
and sympathy rather than on reason. To Hume, justice is not a natural but an
“artificial virtue”. Hume argues that justice arises from the “convention” among
people. Since, the primary motive of justice is the consideration of the interest of others. In this way, Hume rejects psychological egoism in the account of justice.
He places social utility at the centre of his explanations for the theory of justice.
In this respect, Hume influenced utilitarian philosophers such as Bentham and
Mill in the development of their theories.

Anahtar Kelimeler

Hume, justice, artifical virtue, benevolence, utilitarianism.

Kaynakça

• Aristoteles, Nikomakhos’a Etik, çev. Saffet Babür, Bilgesu Yayıncılık, Ankara, 2007.
• Broadie, Alexander, The Tradition of Scottish Philosophy, A New Perspective on Enlightenment, Edinburgh, 1990.
• Hirş, Ernest, Hukuk Felsefesi ve Hukuk Sosyolojisi Dersleri, Güncel dile uyarlayan, Selçuk Baran (Veziroğlu), Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayını, Ankara, 2001.
• Hobbes, Thomas, Elementa Philosophica DE CİVE, Yurttaşlık Felsefesinin Temelleri, çev. Deniz Zarakolu, İstanbul, 2007.
• http://www.theoi.com/Daimon/Dikaiosyne.html
• Hume, David, A Treatise of Human Nature, (Treatise), Ed. Selby, Bigge, Great Britain, 1960.
• Hume, David, Ahlak, çev. Nil Şimşek, Dergâh Yayınları, İstanbul, 2010.
• Hume, David, An Enquiry Concerning Human Understanding, (Enquiry),The Open Court Publishing Co, Chicago, 1927.
• Hume, David, İnsan Doğası Üzerine Bir İnceleme, (İnceleme) çev. Aziz Yardımlı, İdea Yayınevi, İstanbul, 1996.
• Hume, David, An Enquiry the Principles of Morals (EPM), Oxford Universty Press, London, 1998.
• Hume, David, İnsan Doğası Üzerine Bir İnceleme, (İnceleme) çev. Ergün Baylan, Bilgesu Yayıncılık, Ankara, 2009.
• Kabaağaç, Sina, Alova, Erdal, Latince Türkçe Sözlük, İstanbul, 1995, s. 331.
• Kempt Smith, Norman, The Philosophy of David Hume A Critical Study of Its Origins And Central Doctrines, Edinburgh, 1940.
• Magee, Bryan, Büyük Filozoflar, Platon’dan Wittgenstein’e Batı Felsefesi, çev. Ahmet Cevizci, İstanbul, 2000.
• Mautner, Thomas, Dictionary of Philosophy, Printed in United Kingdom, 2005.
• Rawls, John, A Theory of Justice, Oxford, Oxford University Press, 1999.
• Yılmaz, Ejder, Hukuk Sözlüğü, Ankara, 2005.