EİNSTEİN’A GÖRE BİLİM, DİN VE FELSEFE: DİN FELSEFESİ AÇISINDAN BİR ÇÖZÜMLEME

Yıl 2012, Sayı: 56, 226 - 248, 15.12.2012

Şahin Efil

Öz

Albert Einstein, filozof-bilim adamı modelinin en önde gelen örneklerinden
birisidir. Bir bilim adamı olmasına rağmen, o, din, Tanrı, metafizik ve felsefe
gibi konularla da ilgilenmiş ve bu noktada ciddiye alınması gereken çeşitli
görüşler ileri sürmüştür. Bu bakımdan, Einstein, dinî tecrübe ile bilim, fizik ile
metafizik, din ile bilim arasında kayda değer bağlar ve ilişkiler kurmuştur. Bu
ilişkilerin, önemli diyebileceğimiz metafizik ve felsefî uzantıları bulunmaktadır.
Bu çalışma, bu uzantıları açığa çıkarma, inceleme ve felsefî olarak değerlendirme
amacı gütmektedir. Buna göre, Einstein’ın din, bilim ve felsefeye dair görüşleri
bizi felsefî açıdan iki önemli sonuca götürmektedir: Birincisi, din ile bilim arasında
karşılıklı bir ilişki ve etkileşim vardır. Dolayısıyla din bilimi, bilim de dini
etkiler. İkincisi, fizikten metafiziğe çıkan bir yol vardır. Bilim adamı, bakışını
ayrıntılı olarak üzerinde çalıştığı parçadan bu âlemin bütünlüğüne kaydırdığında
metafizikle karşı karşıya gelir. Bu bakımdan, fizik ile metafizik arasında bir
bağ vardır. Son çözümlemede, bilimin sunduğu veriler, felsefeciye felsefe yapma
imkânı sunmaktadır. Dolayısıyla, burada, Einstein örneği üzerinden bilimsel ve rilerin felsefî potansiyeline, din felsefesi yapma imkânına ve bu felsefenin (din,
bilim ve felsefe arasında) ara bulucu veya köprü kurucu rolüne işaret edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Fizik, metafizik, din, dinî tecrübe, filozof-bilim adamı, din felsefesi.

ACCORDİNG TO EİNSTEİN SCİENCE, PHİLOSOPHY AND RELİGİON: AN ANALYSİS İN TERMS OF PHİLOSOPHY OF RELİGİON

Öz

Albert Einstein is one of the most prominent examples of philosopherscientist
model. Although he is a scientist, he has also been interested in issues
just as religion, God, metaphysics and philosophy, in this context put forward
verious ideas that must be taken seriously. In this respect, Einstein has connected
with noteworthy connections and relationships religious experience between
science, physics between metaphysics and religion between science. There are
the important metaphysical and philosophical implications of these relationships.
This paper aims at revealing, studying and evaluating in terms of philosophy these
implications. Accordingly, Einstein’s ideas about religion, science and philosophy
leads to us two important conclusions in terms of philosophy: Firstly, there
is an interaction and mutual relationship religion between science. Hence, religion
affects science, science also affects religion. Secondly, there is a way which
from physics to metaphysics. When scientist turns his eyes away from part to the
integrity of this universe, he faces with metaphysics. In this regard, there is a relationship
between physics and metaphysics. In the final analysis, data that science
has presented give the possibility of philosophising to philosopher. From example
Einstein, therefore here it has been pointed out the philosophical potential of
scientific data, the possibility of the philosophising of religion, (among religion,
science and philosophy) the mediator and bridging role of of this philosophy.

Anahtar Kelimeler

Physics, metaphysics, religion, religious experience, philosopher- scientist, philosophy of religion.

Kaynakça

• Adıvar, Adnan, Tarih Boyunca İlim ve Din, Remzi Kitabevi, İstanbul 1994.
• Aydın, Mehmet S., Din Felsefesi, Selçuk Yay., Ankara 1992.
• -----------, Kant ve Çağdaş İngiliz Felsefesinde Tanrı-Ahlak İlişkisi, T. D. V. Yay., Ankara 1991.
• Alper, Ömer Mahir, “İslam Felsefe Geleneğinde Metafiziğin Konusu Sorunu: Özgünlük Açsından Bir inceleme”, İslam Felsefesinin Özgünlüğü, ed. Mehmet Vural, Elis Yay., Ankara 2009.
• Alpyağıl, Recep, Türkiye’de Otantik Felsefe yapabilmenin İmkânı ve Din Felsefesi, İz Yay., İstanbul 2010.
• Aristo, Metafizik, çev. Ahmet Arslan, Sosyal Yay., İstanbul 2010.
• --------, Select Fragments in The Works of Aristotle, ed. W. D. Ross, v. XII, Oxford University Press, Oxford 1952.
• Barbour, Ian G., Bilim ve Din: Çatışma-Ayrışma-Uzlaşma, çev. Nebi Mehdi- Mübariz Camal, İnsan Yay., İstanbul 2004.
• Behe ve Arkadaşları, Michael J., Evrenin Bilinmeyen Tarihi: Tasarım, çev. Orhan Düz, Gelenek Yay., İstanbul 2004.
• Bernstein, Jeremy, Albert Einstein, çev. Y. Uzunenfe Yazgan, Tübitak Popüler Bilim Kitapları, Ankara 2006.
• Cevizci, Ahmet, Metafiziğe Giriş, Paradigma Yay., İstanbul 2001.
• Craig, William L., The Teological Argument and The Anthropic Principle”, The Logic of Rational Theism Exploratory Essays, (ed. W.L.Craig, Mc Leod Mark S), Edwin Mellen Press, Lewiston, 1990.
• Dawkins, Richard, Tanrı Yanılgısı, çev. Kalisto Tunç Tuncay Bilgin, Kuzey Yay., İstanbul 2007.
• Davies, Paul, Tanrı ve Yeni Fizik, İm Yay., İstanbul 1994.
• Dyson, Freeman ve Diğerleri, Einstein’nın Tanrısı, çev. Gizem Aldoğan, Haz. Krista Tippett, H2O Yay., İstanbul 2012.
• Dyson, Freeman ve Davies, Paul, “Einstein’nın Tanrısı”, Einstein’nın Tanrısı (içinde), çev. Gizem Aldoğan, Haz. Krista Tippett, H2O Yay., İstanbul 2012.
• Duralı, Teoman, “Filosof-Bilim adamı ve Felsefe-Bilime İlişkin Mülakat”, http://www.teomandurali.com/node/46 (30. 01. 2009).
• Draper, John William, History of the Conflict Between Religion and Science, Watts&Co., London 1927.
• EFİL, Şahin, “Mucizenin ‘Bilimsel Yorum’unda Meşruiyet Krizi”, Marife, Yıl: 6, Sayı: 21, Güz–2006.
• Einstein, Albert, Benim Gözümden Dünya: Felsefî ve Siyasi Yazılar, çev. Demet Evrenosoğlu, Alfa Yay., İstanbul 2009.
• ----------, Fikirler ve Tercihler, çev. Z. Elif Çakmak, Arion Yay., İstanbul 2004.
• ------------, Ideas and Opinions, trans. Sonja Bargman, Dell, New York 1973.
• ----------, Yaşam, Ölüm, Savaş, Barış, Bilim, Din, Tanrı ve Diğer Şeyler Üzerine, çev. B. Gündüz, Sarmal Yay., İstanbul Tarihsiz.
• -----------, İzafiyet Teorisi, çev. Gülen Aktaş, Say Yay., İstanbul 1998.