MUHAMMED KEFEVÎ VE RİSÂLE Fİ’L-ÂDÂB’I

Yıl 2012, Sayı: 56, 322 - 333, 15.12.2012

Necmettin Pehlivan

Öz

Şemsüddin Semerkandi’nin sistemleştirdiği Âdâbü’l-Bahs ve’l-münâzara
kendine özgü bir gelenek oluşturmuş, yeni katkılar sunan örneklerini de Osmanlı
ilim havzasında vermiştir. Bu makale, Osmanlı bilginlerinden es-Seyyid Muhammad
b. el-Hâc Hamîd el-Kefevî ve Risâle fi’l-Âdâbı’nı tanıtarak âdâb geleneği
hakkında Türkçe literatüre bir giriş yapmayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kefevî, Semerkandî, Âdâbü’l-Bahs ve’l-münâzara, Osmanlı Düşünce Tarihi.

MUHAMMAD AL-KAFAWÎ AND HİS RİSÂLA Fİ AL-ÂDÂB

Öz

Muhammad al-Kafawî and his “Risâla fi al-Âdâb” had constituted a special
tradition in the field of “âdâb al-bahth wa’l-munâzara”, which had been systematized
by Shams al-Din al-Samarkandî. Kafawî’s work represented one of
the most important contributions to argumentation theory in Ottoman intellectual
circles. This article aims to introduce the Ottoman theorist al-Kafawî and
his “Risâle fi’l- Âdâb” in order to contribute the literature of “âdâb” in Turkish
scholarship.

Anahtar Kelimeler

al-Kafawî, Samarkandî, Âdâb al-Bahth wa’l-munâzara, Ottoman Intellectual History.

Kaynakça

• • Aristotales, Kitâbu Tupîkâ (Mantıku Aristî, II, içinde) Thk: Abdurrahman Bedevi, Kuvveyt-Beyrut 1980.
• • Aynî, Mehmet Ali, İbn Sînâ’da Tasavvuf, Büyük Türk Filozofu ve Tıb Üstadı İbn Sînâ: Şahsiyeti ve Eserleri Hakkında Tetkikler içinde, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları 2009.
• • Birgivi Mehmet Efendi, Risâle fi’l-âdâb, Milli Kütüphane: 03 Gedik 18113.
• • Bursalı Mehmet Tahir, Osmanlı Müellifleri, II, Haz.: Mustafa Tatcı-Cemal Kurnaz, Ankara: Bizim Büro Basım Evi 2009.
• • Fârâbi, Kitâbu’l-Cedel, Thk.: Refik el-Acem, Beyrut 1986.
• • Hüseyin Abdullah b. Muhammed b. Şaban, Haşiye ‘alâ şerhi âdâbi’l-bahs, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Kütüphanesi: 37338.
• • İbn Sînâ, Kitâbu’ş-Şifâ: el-Cedel, Thk: Ahmed Fuad el-Ehvânî, Kahire 1965.
• • Îcî, er-Risâletu’l- ‘adûdiyye, Süleymaniye Kütüphanesi Aşir Efendi Koleksiyonu: 467.
• • Karabela, Mehmet K., The development of dialectic and argümantation theory in post –classical Islamic intellectual history, Institute of Islamic Studies McGill University, Montreal, August 2010.
• • Karahisâri, Ömer b. Hüseyin, Şerhu risâle fî âdâbi’l-bahs,Milli Kütüphane: 06 Mil Yz A 9649.
• • el-Kefevî, es-Seyyid Muhammed/Mehmed b. el-Hac Hamid, Risale fi’l-âdâb, Süleymaniye Kütüphanesi Erzincan Koleksiyonu: 148; Kefevî, Risâle fi’lâdâb, Milli Kütüphane: 06 Mil Yz A 9649; Süleymaniye Kütüphanesi Serez Koleksiyonu: 3920.
• • Kemalpaşazâde, Risâle fî âdâdbi’l-bahs, Diyabakır İl Halk Kütüphanesi: 1772.
• • Saçaklızâde, Risâletu’l-velediyye, Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Kütüphanesi: 37209
• • Saçaklızâde, Takrîru’l-kavânîni’l-mütedâvile min ‘ilmi’l-munâzara, Thk.: Yusuf Türker, Ankara 2005. (Tahkik; Yusuf Türker’in “Sâçaklı-zâde’nin ‘Takrîru’l-kavânîni’l-mütedâvile min ‘ilmi’l-munâzara’ Adlı Eserinin Tahkîki, Tercümesi ve Konuları Bakımından İncelenmesi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara 2005.” adlı yüksek lisans tezinin bir parçasıdır. Karışıklık olmasın diye doğrudan müellife atfedilerek kaynak gösterilmiştir.).
• • Semerkandi, Kıstâsu’l- efkâr fî tahkîki’l-esrâr, Thk.: Necmettin Pehlivan, Ankara 2010 (Tahkik; Şemsu’d-dîn Muhammed b. Eşref es-Semerkandî’nin Kıstâsu’lefkâr fî Tahkîki’l-Esrâr Adlı Eserinin Tahkiki, Tercümesi ve Değerlendirmesi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Doktora Tezi) Ankara 2010’un I.cildidir.).
• • Semerkandi, Risâle fî âdâbi’l-bahs, Süleymaniye Kütüphanesi Hacı Mehmet Efendi Koleksiyonu: 6168.
• • Süreyya, Mehmet, Sicilli Osmani, III, Haz.: Nuri Akbayar-Seyit Ali Kahraman, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları 1996.
• • Şah Hüseyin Çelebi Âmasî, Risâle fî âdâbi’l-münâzara, Milli Kütüphane: 06 Hk 1831.
• • Taşköprüzâde, Risâle fi’l-âdâb, Süleymeniye Kütüphanesi Aşir Efendi Kolesiyonu: 467.