G. SİMMEL’DE SINIFSAL FARKLILIĞIN NESNELLEŞTİĞİ BİR ALAN: MODA FELSEFESİ

Yıl 2014, Sayı: 59, 183 - 216, 15.07.2014

Emir G. Ülger

Öz

Düşünce tarihinde ilk kez Simmel “moda felsefesi” üzerine düşünerek
“moda” fenomenini felsefi bir incelemenin konusu yapmıştır. Kendi içinde çok
katmanlı bir yapı barındıran moda, öncelikle sınıflı bir toplumun ürünüdür. Moda
sınıfsal yapıyı hem güçlendirmekte hem de zayıflatmaktadır. Ayrıca modanın iktisadi-
sosyal ve psikolojik işlevleri de bulunmaktadır. Bu işlevler birbirini otomatik
olarak çağırır ve içerirler. Moda, bireye bir sosyal yapıya ait olduğu duygusu
vermekte ve bireyin yaptığı eylemde yalnız olmadığını göstererek sosyal ve
bireysel sorumluluğu da ortadan kaldırmaktadır. Böylece modanın toplumsal ve
psikolojik işlevi daha da netleşmektedir. Simmel’in moda incelemesinde öncelikle
hedeflenen modayı yargılamak ya da eleştirmek değil aksine onu Diltheyci hermeneutik
bir “anlama- açıklama ve yorumlama” metodolojisiyle analiz etmektir.
Bu noktada Simmel, modanın yabancılaşmaya hizmet eden bir sosyal fenomen olduğu ve bireyin kendisine ve topluma yabancılaşmasını hızlandırdığına değinerek
ayrıca modanın ontolojik statüsünü de tartışmaya açmaktadır. Moda, özellikle
modernizmin gelişmesine ve metropol yaşamının yaygınlık göstermesine bağlı
olarak özel bir ivme kazanmaktadır. Modanın, kamusal yaşantıda cinsiyet kimliklerinin
belirlenmesi üzerinde önemli bir rolü de bulunmaktadır. Bu rol, özellikle
kadın kimliğinin özgürleşme sürecinde özel bir konuma sahiptir. Bu noktada,
moda felsefesinin temel tartışma konuları izlendiğinde karşımıza bir meta estetiği
ve moda felsefesine bağlı gelişen toplumsal sınıf bölünmelerine bağlı önemli bir
kültürel form çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler

moda, moda felsefesi, meta estetiği, kültür endüstrisi, toplumsal cinsiyet.

AN AREA İN WHİCH CLASS DİFFERENCE BECOMES OBJECTİVE İN G. SİMMEL: FASHİON PHIİLOSOPHY

Öz

Simmel, for the first time in the history of philosophy, made fashion phenomenon
a topic of philosophical analysis in his study called ‘’ fashion philosophy’’.
According to him, fashion is a product of class society. Fashion both
strengthens and weakens class structure. Also, Fashion has economic, social and
psychological functions. These functions call and include each other automatically.
Fashion gives a particular individual the feeling of belonging to a class
and eliminates social-individual responsibility, showing that the individual is not
alone. So, societal and psychological function of fashion becomes more clear.
In Simmel’s analysis of fashion, what is important is not to judge, criticize or
attack it, but to analyze it by using the methodology of Dilthey understanding,
explaining and interpreting. At this point, Simmel argues that fashion is a natural
phenomenon which accelerates alienation and serves it,that it accelerates the
alienation of the individual from himself and the society, thus opening its ontological
status to discussion. Besides, Fashion is gaining impetus as a result of the
development of modernism and increasing rate of metropolitan life. Fashion also
has a significant role in gender identities of public life. This role of fashion has a
special place in the process whereby identity of women has become more free. At
this point, when the main discussion topics of fashion philosophy are examined,
we confront with an important cultural form that depends on meta aesthetics and
societal class divisions that developed out of fashion philosophy.

Anahtar Kelimeler

fashion, fashion philosophy, meta aesthetics, culture industry, societal gender.

Kaynakça

• • Adorno T.W., Prisms, (Transleted by Samual and Shierry Weber) The Mit Press USA ,1967,
• • Adorno T.W., M.Horkheimer, Aydınlanmanın Diyalektiği [çev. Oğuz Özügül) Kabalcı Yayınları, İstanbul 1995.
• • Adorno T.W. & M.Horkheimer, Dialectic of Enlightenment, Continuum Newyork 1991.
• • Adorno T.W., Aesthetic Theory (Translated by R. H. Kentor) University of Minnesota Press, Minneapolis, USA 1997.
• • Adorno,T.W, The Culture Industry, (Ed. J.M.Bernstein) Routledge,London 1991.
• • Adorno T.W., Kültür Endüstrisi (çev. Nihat Ünler) İletişim Yay. İstanbul, 2007.
• • Adorno T.W., Introduction to Sociology (Ed. by C.Gödde) Polity Press, UK. 2008.
• • Adorno & M.Horkheimer, Sosyolojik Açılımlar, (çev. Adnan Gümüş) Bilgesu, Ankara 2011.
• • Aron A., Sosyolojik Düşüncenin Evreleri, kırmızı, (çev. Korkmaz alemdar) İstanbul 2010.
• • Althusser L., İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları [çev. AlpTümertekin] İthaki İstanbul, 2003.