“TASARIM” KAVRAMI ÜZERİNE FELSEFİ MEDİTASYONLAR

Yıl 2014, Sayı: 60, 179 - 217, 15.12.2014

Emir H. Ülger

Öz

Bu çalışma, günümüzde çok yaygın kullanım ve geniş bir uygulama
alanına sahip olan “tasarım” kavramını ve bu kavramın anlamsal ve
uygulamada geçirmiş olduğu değişimin felsefi analizini yapmak ister.
Tasarım kavramı, sanatsal yaratmanın temelinde yer alan önemli bir
kavramdır. Tasarımın kendi içinde ilişkili olduğu alt uygulamalar ve önemli
sanatsal kavramlar bulunmaktadır. Bu kavram ve uygulamaların birliği
ile genel bir tasarım kavramı oluşur. Genel olarak “tasarım kavramı” en
üst noktada, birbirinden farklı pek çok tasarım ve endüstriyel uygulama
alanını ifade eden hem estetik hem de uygulamalı endüstrinin bir sentezi
olmaktadır.
Bu inceleme, tasarım ve tasarım felsefesinin sınırları içerisinde var
olan kavramları sorgulamak, analiz etmek ve bu kavramların yanında tasarım
sürecinde etkili olan diğer kavramları açığa çıkartarak ve belirginleştirmek
ister. Bu noktada tasarımın felsefi-kavramsal kökeni ve zamanla fark
edilen uygulamaya dönük içeriğiyle birlikte tasarım felsefesinin temel ilke
ve paradigmalarının analizi yapılır. Böylece temel bileşenler ve önemli
tasarım kavramları üzerine tartışma geliştirilir. Metafizik felsefe geleneği,
epistemoloji, estetik ve sanat felsefesinin çatısı altında teorik olarak
kullanılan tasarım kavramı, 20.yy.’ın ikinci yarısından itibaren değişim
geçirerek uygulamalı alanların daha fazla kontrolüne girer. Böylece tasarım
kavramı, “teori ve pratiğin, estetik ve endüstrinin, işlevsel olanla estetiğin”
uyumunu içererek geniş bir endüstriyel ve estetik uygulama alanı olarak
kaşımıza çıkar. Gelinen noktada tasarım kavramından tasarım felsefesi
uygulamalarına ve bu uygulamalardan küresel-teknolojik uygulamalara
bağlı gelişen “endüstriyel-ticari” bir tasarım kavrayışı olan meta-estetiği
kavrayışına ulaşılır. Bu noktada ortaya çıkan temel paradigma değişimi
yeni bir sorgulamayı zorunlu kılar.

Anahtar Kelimeler

Estetik, Tasarım, Tasarım Felsefesi, Meta, Meta Estetiği.

PHİLOSOPHİCAL MEDİTATİONS ON THE CONCEPT OF DESİGN

Öz

The objective of this study is to analyze the concept of design, which
has a widespread use and a large practical area, as well as the change that
this concept has undergone both in meaning and practice. The concept
of design is an important one underlying artistic creativity. Within the
design, there are related sub-practices and significant artistic concepts. A
general concept of design is formed with this concept and its practices.
Generally, ‘’the concept of design’’, at its highest point, is a synthesis of
both aesthetics and application industry, which describes many design and
industrial application fields that are different from each other.
This analysis aims to question and analyze the concepts that are
present in design and inthe philosophy of design as well as to reveal and
clarify other concepts that are effective in the process of design. At this
point, in addition to philosophical and conceptual origin of design and
its practical contents that have become clear over time, basic principles
and paradigms of design philosophy are analyzed. Some discussions are
developed upon basic components and significant design concepts. The
concept of design, which is used theoretically under the covering terms
such as the tradition of metaphysics, epistemology, aesthetics and art
philosophy, has undergone some changes since the second half of 20th
century, thus going into the control of applied fields. So, the concept of
design has become a large aesthetic application field, by covering the
harmony of ‘’theory and practice as well as aesthetics and industry with
aesthetics of function’’. From this point, we can reach the conception
of meta-aesthetics, which is an industrial and commercial conception
and which develops from the concept of design to practices of design
philosophy and from these practices to global-technological applications.
So, the new paradigm change necessitates a new questioning.

Anahtar Kelimeler

Aesthetics, Design, Design Philosophy, Meta, Metaaesthetics.

Kaynakça

• • Abercrombıe, S.(1990), A Philosophy of Interior Design, Icon Edition, Harper
• • Adorno T.W.,(2007) Philosophy of Modern Music, (Translated by A.Mitchell& V.Blomster) Oxford University Press, NewYork,
• • Adorno T.W.,(1967) Prisms, [Transleted by Samual and Shierry Weber] The Mıt Press Usa
• • Adorno T.W. M.Horkheimer, (1995) Aydınlanmanın Diyalektiği [çev. Oğuz Özügül) Kabalcı Yayınları, İstanbul
• • Adorno T.W.,(1997) Aesthetics Theory (Translated by R. H. Kentor) University of Minnesota Press, Minneapolis, USA
• • Adorno,T.W, (1991) The Culture Industry, (ed.J.M.Bernstein) Routledge, London
• • Adorno T.W.,(2007) Kültür Endüstrisi (çev. Nihat Ünler) İletişim Yay. İstanbul
• • Adorno T.W.,(2008) Introduction to Sociology (ed. C.Gödde) Polity Press, UK.
• • Adorno-M.Horkheimer,(2011) Sosyolojik Açılımlar, (çev.Adnan gümüş) Bilgesu, Ankara
• • Aristoteles,(2005) Fizik, (çev.Saffet Babür) İstanbul YKY.
• • Aristoteles,(2000) Rhetorik, (çev. M.H.Doğan) İstanbul, Cogito
• • Barnes J.,(2002) Aristoteles, (çev.B.Öcal Altın) İstanbul, Altın Kitap Yayınları