SPİNOZA FELSEFESİNDE ZİHİN: DOĞASI VE KAYNAĞI

Yıl 2015, Sayı: 62, 283 - 310, 15.12.2015

Yunus Bayrak

Öz

Spinoza, insan da dahil her konuda, düşüncelerini ‘Tanrı’ ya da
‘Doğa’ kavramlarından hareketle temellendirir. Onun felsefesinde Tanrı
kavramı, merkezi bir yere sahiptir ve diğer her şey gibi insan da doğa
ile bağlantılıdır. İnsan, yakın bir ilişki içinde bulunduğu doğanın, yani
Tanrı’nın bir parçasıdır ve Tanrı’nın özünü belirli bir şekilde ifade eden
sonlu bir tavırdır. Aynı zamanda, insan kendisi dışındakilerle sürekli
olarak etkileşim halinde bulunan bir bireydir. Doğa’nın bir parçası olarak,
o, doğanın diğer parçalarının da tabi olduğu zorunluluğa tabidir, bu
anlamda diğerlerinden hiçbir farkı yoktur. Tözün kendisini açığa vurduğu,
zorunluluğun ve Tanrısal nedenselliğin egemen olduğu bir alanın da,
insan zihni olduğu söylenebilir. Bedeni ve zihni ile bir bütünlük oluşturan
insan, diğer varlıklar gibi doğanın değişmez ve sonsuz yasalarına tabidir.
Bu makalede, zihnin doğası ve kaynağına, zorunluluğun ve Tanrısal
nedenselliğin insan zihnindeki etkisine değinilecektir. Bu bağlamda,
Tanrı’nın sıfatları, düşünce ve yer kaplama, fikir ve beden, tam ve eksik
fikirler-doğru ve yanlış fikirler, bilgi türleri gibi kavramlar ve konular ele
alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Tanrı, insan, zihin, düşünce, yer kaplama, fikir, beden

The Position of the Mind in Philosophy of Spinoza: Its Nature and Source

Öz

Spinoza justifies all of his thoughts –including the subject of
human being- based on the ‘God’ or ‘Nature’. In his philosophy consepts
of God takes a central position and like all other things human being is
in relationship with the nature. Human being is a part of nature i.e God
with which he has a close contact. Also, human being is a attribute that
expresses the esence of God in a certain way. At the same time, human
being is in a constant relationship with the things other than himself. As
a part of nature human being is subject to necessity and in this sense he
is not different from other things. It is possible to say that human mind
is the place in which substance exposes itself and in which necessity and
Godlike causality dominates. Human being as consisting of mind and
body composes a unity and he is subject to constant and eternal laws of
nature. In this article, the nature and source of human mind, the effects of
necessity and Godlike causality will be touched upon. In this context, it
will be considered concepts and subjects like; attributes of God, thought
and extension, idea and body, complete and incomplete ideas, true and
false ideas, kinds of knowledge.

Anahtar Kelimeler

God, human being, mind, thought, extension, idea, body

Kaynakça

• • Arıcan, M. Kazım. Panteizm, Ateizm ve Panenteizm Bağlamında Spinoza’nın Tanrı Anlayışı, İz Yayıncılık, İstanbul, 2004.
• • Ceylan, Tuncay. “Belirlenimci Etik’te, Paradoksal Bir Durum Olan Özgürlük –Zorunluluk Bağıntısı ve Rasyonalite”, Kaygı Dergisi, Sayı: 19, 2012.
• • Fransez, Moris. Spinoza’nın Tao’su: Akıllı İnançtan İnançlı Akla, Yol Yayınları, İstanbul, 2004.
• • Hünler, Solmaz Zelyut. Spinoza, Paradigma Yayınları, İstanbul, 2003.
• • Scruton, Roger. Spinoza, Routledge, New York, 1999.
• • Spinoza, Benedictus de. Ethica, (çev: Çiğdem Dürüşken), Kabalcı Yayınevi, İstanbul, 2011.
• • Spinoza, Benedict de. Etics, Edited and Translated by Edwin Curley with an Introduction by Stuart Hampshire, Penguin Books, 1996.
• • Spinoza, Benedictus de. Etika, (çev. Hilmi Ziya Ülken), Dost Kitabevi Yayınları, Ankara, 2011.
• • Weber, Alfred. Felsefe Tarihi, (çev. H. Vehbi Eralp), Sosyal Yayınlar, İstanbul, 1998